video
Thư viện
Tài trợ
Giao tiền đúng vào ngày xảy ra sự biến
22 Jan, 2015
Năm Keio thứ ba, tức là vào khoảng mùa đông trước của cuộc Minh Trị duy tân, tôi đã mua khu Yashiki hạn trung, rộng chừng 400 Tsubo (khoảng 1320m2) của lãnh chúa Arima ở khu Shinsenza, Shiba. Luật trước đây của Tướng quân Tokugawa chỉ cho phép đổi Yashiki chứ không được mua bán. Nhưng những năm cuối cùng của thời Edo, Tướng quân Tokugawa đã tiến hành nhiều cải cách căn bản. Yashiki của võ sĩ cũng có thể mua bán được bằng tiền. Và tôi nghe nói lãnh chúa Arima định bán khu Yashiki hạng trung ở khu Shinsenza, nên nhờ một người tền là Ohashi Eiji, làm việc cho ông Kimura Setsutsu-no Kami cùng ở khu Shinsenza hỏi giúp và hứa là sẽ mua khu Yashiki này, giá là 355 Ryo.
Thời đó, giữa võ sĩ với võ sĩ khi trao tiền cho nhau không có giấy tờ biên lai gì, mà chỉ trao qua tay. Người ta bảo bán, tôi bảo muốn mua và tiến đến thỏa thuận ngày giao tiền, quyết định là ngày 25 tháng 12 sẽ đem đến để họ chuẩn bị nhận.
Hẹn chắc chắn như thế, nên trước hôm đó, tôi chuẩn bị đủ 355 Ryo, gói vào khăn và sáng sớm hôm sau mang đến Yashiki của ông Kimura ở Shinsenza, thấy cửa đóng then cài. Tôi gọi người gác cổng: "Mở cổng cho tôi với! Sao lại đóng kín mít thế này?", thì được trả lời rằng: "Không thể mở được!". "Sao lại không mở được? Tôi là Fukuzawa đây!". Chuyện là trước đây có lần tôi đã được đi Mỹ cùng ông Kimura, nên thường xuyên ra vào gần như người nhà. Vì vậy, người gác cổng khi nghe thấy bảo Fukuzawa liền ra mở ngay, nhưng sao gần đó lại có tiếng rất ầm ĩ. Tôi không hiểu chuyện gì và nhìn về phía Nam thì thấy cột khói đen ngòm.
Sau đó, tôi lên hiên nhà ông Kimura, gặp cậu Ohashi ở đó và hỏi: "Không biết có chuyện gì mà ầm ĩ thế nhỉ?". Cậu ta thì thảo bảo: "Cậu không biết chuyện gì xảy ra thật sao? Tình hình lại gay go rồi, đại bạo loạn đấy! Người của ông Sakai đến đốt khu Yashiki của lãnh địa Sasshu ở Mita. Đúng là đại bạo loạn thật! Như chiến tranh ấy, cậu ạ!". Nghe thấy thế tôi rất đỗi ngạc nhiên: "Thế mà tôi không biết gì. Tình thế lại trở nên gay go hơn rồi nhỉ. Nhưng chuyện đó là chuyện đó, còn tôi hôm nay mang tiền đến trả cho lãnh địa ấy đây này! Cậu giao cho họ giúp tôi với!".
Thấy tôi nói vậy, cậu Ohashi phản đối: "Sao lại có thể như thế được? Bây giờ không phải là lúc nghĩ đến chuyện nhà cửa! Tình hình này thì mua đất ở Edo chẳng đáng một xu! Thôi, cậu bỏ ý định mua nhà ngốc nghếch ấy đi. Đừng dại dột mà làm những việc như vậy vào lúc này!". Nhưng tôi không chịu: "Không thể như thế được! Đã hứa là hôm nay sẽ đến trao tiền cho họ nên phải giao!". Cậu Ohashi nhìn ra phía ngoài và quay vào bảo: "Hứa thì hứa, nhưng cũng phải tùy tình hình chứ! Trong lúc hỗn loạn thế này mà cậu đòi mua nhà, có phải dại không? Bây giờ quả thực nếu cậu muốn mua, cứ bảo họ giảm xuống một nửa. Họ sẽ giảm cho đấy! Chỉ cần 100 Ryo là họ đã mừng rỡ bán tống bán tháo đi ngay! Nhưng tạm thời bây giờ cứ dừng lại! Thôi đi! Thôi đi!".
Cậu ta không thèm để ý đến lời tôi nói, nên tôi phải nhắc lại: "Cậu Ohashi, không thể thế được! Cậu nghe cho rõ hộ tôi đây này. Khi thỏa thuận cậu đã hứa thế nào với ông Arima? Chẳng phải là cậu chỉ bảo ngày 25 tháng 12, tức là hôm nay, sẽ đem tiền đến và nhờ ông ra nhận giùm, chứ ngoài ra có nói gì khác đâu? Trong lời hẹn của cậu không có câu: "Nếu có sự biến, tôi xin phá lời hẹn này và sẽ chỉ mua với số tiền bằng một nửa số tiền đã giao hẹn ban đầu", đúng không? Cậu không hề nói như thế đúng không? Trong trường hợp không có hợp đồng mua bán thì giao ước giữa con người với nhau sẽ làm bằng chứng. Khi đã thỏa thuận về việc mua bán mà bên mua không trả tiền là lỗi lớn. Thế nên, phải đi trả thôi. Hơn nữa, tôi còn có một điều muốn nói. Nếu theo đúng như cậu nói là phải giảm giá xuống thành một nửa của 355 Ryo, hoặc chỉ 100 Ryo thôi. Vì bây giờ là thời loạn, nên nhà ông Arima có thể sẽ chịu bán. Và tôi sẽ mua một thứ đáng 355 Ryo chỉ với 100 Ryo. Sự biến có thể ngày càng gay go hơn. Bây giờ, người của ông Sakai đốt Yashiki của lãnh địa Satsuma ở Mita, nhưng không phải không đến lúc thiên hạn yên bình trở lại. Mọi sự sẽ qua, thiên hạn sẽ yên bình trở lại và tôi sẽ đến sống trong khu nhà ấy. Kerai của ông Arima rất đông, chắc mỗi lần đi qua họ sẽ lườm vào và bảo: "Nhà này ngày xưa đã thỏa thuận bán với giá 355 Ryo, nhưng đúng hôm giao tiền thì ở Mita có đại loạn, nên chỉ bán được có 100 Ryo. Nhà Fukuzawa được lời những 255 Ryo, còn ông Arima thì bị thiệt 255 Ryo". Chắc chắn mỗi lần đi qua đi lại họ sẽ lườm vào chứ không sai. Dù không nói ra, chắc chắn họ cũng nghĩ trong lòng như thế và sẽ ra mặt khó chịu. Mà tôi lại không muốn sống trong một ngôi nhà ám thứ không khí khó chịu như vậy. Chuyện gì cứ gác đấy, với tôi không hề hấn gì. Cậu cứ giao tiền này cho họ giùm tôi. Dù có thiệt cũng không sao. Số tiền được đem đến đây chỉ là để giao cho người ta, chứ bây giờ không phải là lúc nghĩ đến chuyện vào đó sống. Có thể, vì bạo loạn, tôi phải lánh đi, nhưng khi nào xảy ra sẽ tính. Ở đời chuyện gì xảy ra nào có ai biết được? Người nghĩ là chắc chắn sẽ sống cũng có khi đột nhiên ngã xuống. Mà thôi, chung quy lại là món tiền này phải đem đi giao cho người ta!". Tôi vặn lại như thế, cuối cùng cậu ta mới đem đi trả giúp.
Về chuyện tiền bạc, tôi luôn giữ đúng lời hữa và những điều đã thỏa thuận. Đó là do tôi mang trong mình bản chất của gia đình võ sĩ xưa, quan niệm rằng, để cho tâm hồn mình bị vướng bận bởi sự thiệt hơn về tiền bạc là điều nhơ bẩn, hèn hạ.
P. 411-415 - Về tình hình kinh tế của gia đình và bản thân - Phúc ông tự truyện
Tags: book
1 Comments