Nền tảng của thuật trị quốc

-----

Tìm hiểu lại thời Xuân Thu Chiến Quốc, thấy nước Tàu quả là một đế quốc hùng mạnh, có nền tảng. Hơn 2.300 năm trước đã có những cuộc luận chiến mang tính triết học chẳng thua kém gì những triết gia Hy Lạp - La Mã.

Điển hình nhất là phái Pháp Gia khi bàn về thuật trị quốc. Phái của Thận Đáo và Quản Trọng xiển dương thẩm quyền của người cai trị; Phái của Thân Bất Hại cổ xuý cho hệ thống tổ chức, đường lối và các thủ đoạn của các vương hầu; còn phái của Thương Ưởng (nhà phát minh và cha đẻ của món Hộ Khẩu của chúng ta ngày nay) lại nhấn mạnh đến pháp trị. Phái nào cũng có cơ hội áp dụng trên một mảnh đất riêng, với thành bại khác nhau, và bổ túc cho nhau.

Nói thế, để thấy: (1) Hiểu Tàu để ta không sợ, không ghét quá mức, không yêu quá đà, mà hiểu biết hơn và học hỏi điểm tốt; (2) Luận lý luôn là nền tảng của mọi nền văn minh. (Tôi nhấn mạnh Luận Lý - Theoretical Foundations, và phân biệt rõ với Giáo Điều - Dogma). Không có nền tảng cho việc đa dạng hoá các luận lý, thì chỉ có nước xuống hố cả nút.

Tôi tin rằng, việc phóng tàu Thần Châu vào vũ trụ của người Tàu được đặt nền tảng vững chắc từ 2.300 năm về trước, từ những cuộc hội luận khai phóng tinh thần như vậy!

Nhìn Tàu, Tây, về Ta, để thấy ta đã có nền tảng mang tính triết học nào để có thể làm bệ phóng cho sự phát triển quốc gia dân tộc? Hay là sự hành lộng của lối tư duy ăn xổi ở thì, thích "ngồi mát ăn bát vàng", tranh đoạt lợi ích?!

Cũng trong một xã hội hời hợt kiểu vậy, người trẻ chán học và nghiên cứu các triết thuyết, luận lý. Thiếu các nền tảng cơ bản của việc hình thành luận lý. Nó cũng giống như việc ta muốn hái quả, nhưng canh điền mà ta có thì toàn núi đá khô cằn.

Ở tầm mức thời đại, đối soát lại lịch sử nước nhà, xét về tính luận lý của minh quân, tôi ấn tượng nhất đời Lý - Trần. Dù là thơ phú về mây gió trăng hoa, nhưng trong đó có sự tư luận mang tính triết học. Phải chăng Phật Giáo đã là một chất liệu kích thích, vun bón và gia cường hàm lượng và tinh thần luận lý của Việt tộc?!