Vì sao nước Mỹ không thể khắc phục vấn đề dân nhập cư?

Stop deportation at Occupy Wall Street, May 1, 2013. Photo courtesy Timothy Krause.

Ước tính có khoảng 11-12 triệu người nhập cư sống bất hợp pháp ở Mỹ, hầu hết trong số đó là người gốc Mỹ Latinh (Latino). Nhiều người có gia đình, việc làm, nhà cửa và nguồn gốc ở Mỹ còn sâu xa hơn so với chính tại quê cha đất mẹ (courtry of origin). Tổng thống Mỹ George W Bush đã cố gắng thông qua một đạo luật nhằm hợp thức hóa tình trạng của họ, nhưng đã bị chặn (thwart) ở Quốc hội. Tổng thống Barack Obama cũng không làm được gì hơn. Tuần trước, Tổng thống Obama đã giận dữ tuyên bố ông từ bỏ việc thông qua dự luật cải cách nhập cư trong năm nay, và khẳng định sẽ tự mình làm bất kỳ điều gì luật này cho phép (như ông đã làm với những người đến Mỹ bất hợp pháp khi còn là đứa trẻ). Vì sao nước Mỹ không thể khắc phục vấn đề này?

Một vài ưu tiên lập pháp của Tổng thống Obama như biến đổi khí hậu và kiểm soát súng đạn, đã bị đảng Cộng hòa bác bỏ (kill) tại Quốc hội. Đôi lúc, có vẻ như cải cách nhập cư sẽ là ngoại lệ. Sau khi các cử tri gốc Mỹ Latinh loại (spurn) ứng cử viên Tổng thống Mitt Romney năm 2012, đảng Cộng hòa sau khi thất thế (chasten) nhận ra rằng việc không đếm xỉa đến (alienate) khu vực cử tri đã tăng gần một phần năm trong bốn năm qua đã dẫn đến thất bại chính trị (spell political doom), ít nhất là trong cuộc bầu cử Tổng thống. Do đó, vào tháng Sáu năm 2013, cả hai đảng tại Thượng viện với đa số phiếu đã thông qua dự luật cải cách nhập cư trong đó khiến 'con đường trở thành công dân Mỹ' (path to citizenship) trở nên càng khó khăn (arduous) đối với người nhập cư bất hợp pháp. Tuy nhiên, Hạ viện do đảng Cộng hòa kiểm soát, đã tỏ ra cứng rắn hơn, dù có biểu hiện ủng hộ mập mờ từ lãnh đạo đảng. Thất bại của Eric Cantor, lãnh đạo khối đa số đảng Cộng hòa, trước đối thủ với đường lối cứng rắn (hardliner) chống nhập cư tại cuộc bầu cử sơ bộ (primary) tiểu bang Virginia của đảng Cộng hòa ngày 10 tháng Sáu đã đóng đinh lên quan tài (seal the coffin).

Ý tưởng "ân xá" (amnesty) cho người nhập cư bất hợp pháp vẫn còn nguy hiểm (toxic) đối với nhiều cử tri của đảng Cộng hòa, như thất bại của ông Cantor đã chứng minh. Tuy nhiên, nhiều nghị sĩ Quốc hội đã không khoan nhượng (intransigent). Quận Gerrymandered phân tách lợi ích của các dân biểu khỏi đảng của họ: chống cải cách có thể gây khó khăn cho đảng Cộng hòa, nhưng đây cũng có thể là cách duy nhất để một ứng cử viên đảng Cộng hòa giành chiến thắng trong một cuộc bầu cử sơ bộ. Các thành viên bảo thủ trong đảng đã giành chiến thắng nhiều hơn so với các thành viên khác. Vào tháng Hai, chỉ một tuần sau khi đặt ra các nguyên tắc riêng của mình về cải cách, Chủ tịch Hạ viện John Boehner (đảng viên đảng Cộng hòa), đã buộc phải quay ngoắt 180 độ sau phản ứng dữ dội trong cuộc họp kín (caucus). Hôm nay, ông nói rằng đảng Cộng hòa không thể tin tưởng Tổng thống Obama, người trục xuất (deport) người nhập cư bất hợp pháp nhiều hơn bất kỳ Tổng thống nào khác, có thể thực thi được luật di trú. Vấn đề trẻ em Trung Mỹ nhập cư ồ ạt (surge) vào Texas đã thúc đẩy lập luận của các đại biểu nhấn mạnh biên giới Mỹ phải được thắt chặt trước khi bất kỳ hình thức hợp pháp hóa nào có thể được xem xét.

Đảng Cộng hòa có khả năng sẽ tiếp tục kiểm soát Hạ viện Mỹ sau bầu cử giữa nhiệm kỳ tháng Mười Một, và cũng có thể giành chiến thắng tại Thượng viện. Dự luật nhập cư được Thượng viện năm ngoái thông qua hết hạn vào tháng Một, và hầu như không thấy còn năng lượng nào cho nỗ lực lập pháp mới. Thất bại của ông Cantor và các vấn đề biên giới Texas đã làm chao đảo cán cân chính trị. Các đảng viên đảng Cộng hòa khác có tư tưởng thông thoáng đối với cải cách sẽ lo lắng về các vòng bầu cử sơ bộ tiếp theo, trong đó có cuộc đua trở thành ứng cử viên Tổng thống vào tháng Mười Một năm 2016. Sau cuộc bầu cử đó, nếu nỗi sợ hãi của các nhân vật tai to mặt lớn (bigwig) đảng Cộng hòa được xác minh (bear out) và cộng động cử tri gốc Mỹ Latinh lớn hơn sẽ lại giúp đưa chiến thắng cho một Tổng thống của đảng Dân chủ, cuộc tranh luận có thể bắt đầu một lần nữa (anew). Phải chờ thêm hai năm và sau đó khởi động lại tranh luận cũ có lẽ là cải cách tốt nhất mà những người ủng hộ có thể hy vọng.

Sơn Phạm
The Economist


Tags: idea

6 Comments

Tin liên quan

    Tài chính

    Trung Quốc