video
Thư viện
Tài trợ
Tòa án Tối cao chọn thụ lý vụ kiện dựa trên những tiêu chí nào?
15 May, 2015
"Crime Scene, Do Not Cross" Tape At The United States Supreme Court. Photo courtesy takomabibelot.
Tuần tới Tòa án Tối cao sẽ nghe những biện hộ trong một vụ án mà có thể ảnh hưởng lớn đến hiệu lực của Luật Bảo hiểm sức khỏe (Affordable Care Act), luật chăm sóc sức khỏe (hợp túi tiền) còn được gọi là Obamacare. Cuối tháng Tư, Tòa án Tối cao sẽ xem xét liệu hôn nhân đồng tính có phải là quyền của tất cả người dân Mỹ. Ngoài ra, mùa xuân này Tòa án Tối cao cũng sẽ cân nhắc phải chăng tử hình đối với tội phạm buôn ma túy là quá tàn nhẫn hay bất thường và liệu việc vẽ lại các địa hạt dân biểu của Texas có làm hạn chế quyền bầu cử của người da đen, tình trạng phân biệt với phụ nữ mang thai ở nơi làm việc và quyền tiến hành các chiến dịch gây quỹ (solicit) trực tiếp của các ứng viên tư pháp. Trong số hàng ngàn kiến nghị tái thẩm (petitions for certiorari), Tòa án Tối cao, dựa trên các điều khoản hiện hành, tiến hành rà soát từ hồi tháng Mười cho đến nay và quyết định chỉ xem xét 69 vụ. Tòa án tối cao đã “sàng lọc” (winnowing) như nào?
Quá trình sàng lọc (culling) sẽ diễn ra trong 28 phiên họp kín mỗi năm. Đợt sàng lọc (reaping) lớn nhất còn được gọi là Hội nghị kéo dài, một cuộc họp diễn ra vào cuối tháng Chín, mà ở đó chín vị thẩm phán xem xét hàng chục kiến nghị chất đống từ kỳ nghỉ hè. Luật sư phụ tá của các thẩm phán, các sinh viên tốt nghiệp những trường luật danh tiếng, sẽ đã đọc qua các kiến nghị và tóm tắt chúng bằng văn bản, đề xuất chấp nhận hoặc từ chối "tái thẩm". Phải ít nhất năm thẩm phán đồng thuận với phán quyết của một vụ án thì vụ án đó mới coi như được giải quyết, nhưng chỉ cần bốn ý kiến chấp nhận tái thẩm là đủ. Khi Warren Burger còn là chánh án [Tòa án Tối cao] trong thời kỳ những năm 1970 -1980, phương thức truyền thống "3 đồng thuận" hoạt động như sau: một thẩm phán có thể bổ sung bỏ phiếu thứ tư ủng hộ ba đồng nghiệp muốn được nghe lại vụ án. Hình thức này khiến danh sách những vụ mà Tòa án Tối caophải giải quyết lên tới hơn 150 vụ, nhưng đó chỉ là quá khứ, còn giờ đây cơ quan này chỉ xử lý một nửa số đó.
Theo như Quy tắc 10 trong quy tắc chính thức của Tòa án tối cao, vụ án sẽ"không được xem xét nếu lỗi thuộc về sai sót từ phán xét thực tế hoặc do áp dụng sai nguyên tắc được quy định trong luật": nghĩa là nguyên nhân không phải do yếu tố gây khó hiểu cơ bản trong luật . Thay vào đó, các thẩm phán thường xem xét các trường hợp mà ít nhất hai trong tổng số 13 tòa án phúc thẩm liên bang Mỹ đã ra phán quyết trái ngược về những vấn đề quan trọng của luật liên bang. Tiêu chí này có thể giải thích lý do tại sao Tòa án Tối cao từ chối xem xét bảy đề xuất tái thẩm phán quyết ủng hộ hôn nhân đồng tính hồi tháng Mười năm ngoái nhưng thay đổi quyết định vào ngày 16 Tháng 1 khi tòa án phúc thẩm liên bang khu vực 6 phán quyết duy trì lệnh cấm hôn nhân đồng tính ở bốn tiểu bang.
Tuy nhiên quyết định xử lý vụ án trong nhiệm kỳ này – vụ án thách thức tính hợp pháp của các khoản trợ cấp thuế nhất định theo Obamacare - không dựa trên mâu thuẫn trong phán quyết. Khi Tòa án Tối cao đã đồng ý tái thẩm vụ King và Burwell hồi tháng Mười Một, Tòa án phúc thẩm liên bang khu vực 4 đã bác bỏ lập luận chống lại Luật Bảo hiểm sức khỏe trong khi toàn bộ Hội đồng Tòa án phúc thẩm liên bang quận Columbia vẫn chưa cân nhắc xem xét một vụ tương tự. Giáo sư luật Nicolas Bagley tại Đại học Michigan, người ủng hộ quan điểm của chính phủ về Luật Bảo hiểm sức khỏe, nhận thấy các dấu hiệu đáng ngại khi tòa án tối cao đồng thuận xem xét vụ King: "Bốn thẩm phán dường như nghĩ rằng... Vụ án đó đã bị phán quyết sai". Giáo sư Bagley viết: điều đó "làm tăng đáng kể nghi ngờ rằng chính phủ sẽ thua trong vụ án này." Đó chỉ là suy đoán, nhưng chúng ta cũng chỉ có thể phỏng đoán bởi những đề nghị tái thẩm gửi đến Tòa án Tối cao luôn được bảo mật kỹ lưỡng. Đôi khi các thẩm phán công bố các văn bản thể hiện họ không đồng tình với quyết định từ chối tái thẩm: chẳng hạn bộ ba thẩm phán Antonin Scalia, Clarence Thomas và Ruth Bader Ginsburg giải thích lý do tại sao họ bỏ phiếu tái thẩm một án ma túy mà năm đồng nghiệp của họ đã bỏ qua. Nhưng các thẩm phán bỏ phiếu tái thẩm một vụ án vẫn luôn im lặng (mum) khi được hỏi về lý do bỏ phiếu của mình.
Phương Thùy
The Economist
Tags: economics
– Bố à, bố có biết rằng người đồng tính thực ra…
– Bố hiểu rồi, mẹ con sức khoẻ không được tốt, con đừng nói cho mẹ biết. Mai bố sẽ cắt đứt vĩnh viễn với chú Năm mà!
– Em và chàng trai hôm qua thân thiết lắm sao, người ta còn cầm túi xách hộ em nữa.
Nghĩ rằng anh ta đang ghen, tôi vội vàng chối đây đẩy.
Cuối cùng, anh ta thở phào cười bảo:
– Không có gì thì tốt, cậu ta là của anh đấy nhé!