video
Thư viện
Tài trợ
Tư tưởng chống tư bản tạo ra trò chơi Cờ Tỷ phú đầu tiên
14 Jun, 2013
By Kristin Aguilera/ Sơn Phạm dịch
Trong tháng Hai này, hàng trăm hàng ngàn người tại 180 quốc gia đã bầu chọn kí hiệu mới của bộ Cờ Tỷ phú, sẽ được thêm vào trò chơi vào cuối năm nay. Kí hiệu con mèo đã được bầu chọn và sẽ thay thế kí hiệu bàn là, được giới thiệu vào những năm 1930.
Từ khi Cờ Tỷ phú ra đời, ước tính hơn 1 tỷ người đã chơi trò này, với hơn 275 triệu bộ được bán tại 111 quốc gia và 43 ngôn ngữ. Tuy nhiên, trong khi sự thành công của trò chơi là không thể chối cãi, thì nguồn gốc của nó lại không đơn giản như vậy.
Nhân viên bán hàng và kỹ sư nung thất nghiệp tên là Charles Darrow đã được thừa nhận rộng rãi là người phát minh trò chơi Cờ Tỷ phú trong thời kỳ Đại khủng hoảng. Darrow, cùng với vợ và con trai, đã thiết kế và sản xuất các bộ cờ bằng tay từ năm 1933. Năm 1935, Darrow cấp phép trò chơi cho Parker Brothers và nhanh chóng trở thành đại gia.
Maxine Brady kể lại câu chuyện này trong cuốn sách năm 1975 của bà, "Sách Cờ Tỷ phú: Chiến lược và chiến thuật của trò chơi phổ biến nhất thế giới". Khi Darrow mất vào năm 1967, tiêu đề cáo phó của ông trong tờ New York Times ghi "Charles B. Darrow - Tác giả Trò chơi Cờ Tỷ phú qua đời ở tuổi 78".
Nhưng trong khi ông là một câu chuyện đầy cảm hứng về thành công trong thời kỳ Đại khủng hoảng, Darrow dường như đã đưa bức tranh hàng thập kỷ (entered the pictures decades into?) vào lịch sử của trò chơi. Ngày nay, trò chơi này là hình ảnh thu nhỏ về sự chiến thắng của chủ nghĩa tư bản, nhưng khi mới ra đời lại được dùng như một công cụ để giảng dạy về lý thuyết kinh tế chống tư bản.
"Trò chơi của địa chủ"
Elizabeth Magie (sau này là Elizabeth Magie Phillips) đã phát triển trò chơi được cho là phiên bản đầu tiên của "Cờ Tỷ phú" vào khoảng đầu thế kỷ 20. Phát minh của bà, được gọi là "Trò chơi của địa chủ" (Landlord's Game), đã được cấp bằng sáng chế vào năm 1904 và được sản xuất từ năm 1906. Magie là tín đồ của kinh tế gia Henry George, người kịch liệt phản đối quyền sở hữu đất và tin rằng chủ nghĩa tư bản đã tạo ra một lợi thế không công bằng cho các địa chủ.
Mục đích của Magie trong việc phát triển trò chơi không chỉ đơn thuần là tạo ra trò tiêu khiển (diversion) cho các gia đình, mà còn để minh họa các nguyên tắc của George là tiền thuê nhà làm người đi thuê nghèo khổ, nhưng đồng thời làm cho chủ sở hữu bất động sản giàu lên như thế nào. Trò chơi có thể hiện ý tưởng của George về thuế giá trị đất, mà ông tin rằng sẽ ngăn cản việc đầu cơ bất động sản. Không giống như Cờ Tỷ phú, ở trò chơi này, người chơi chỉ được thuê chứ không được sở hữu các bất động sản. Những điểm giống nhau giữa trò chơi của Magie và Cờ Tỷ phú là cấu trúc "con đường liên tục" - không có điểm bắt đầu hoặc kết thúc, nhóm bất động sản, các ô "đi tù" và "nhà tù".
Năm 1909, Magie tiếp cận Parker Brothers để thuyết phục công ty này mua "Trò chơi của địa chủ" từ công ty xuất bản của mình, Công ty Trò chơi Kinh tế (Economic Game Co.), nhưng George Parker, người sáng lập công ty, đã từ chối. Trong khi đó, các giáo sư kinh doanh bắt đầu sử dụng trò chơi của Magie như một công cụ giảng dạy, và các sinh viên đã chia sẻ trò chơi này với bạn bè và gia đình. Một bản thu gọn (abridged) loại bỏ thuế đất liên bang - đổi tên thành "Độc quyền đấu giá" - thu hút sự chú ý vào thập niên 1910. Không chỉ mỗi tên, sự giống nhau giữa phiên bản này và Cờ Tỷ phú thậm chí còn rõ ràng hơn so với bản ban đầu, với những đường phố được đặt tên, quy tắc độc quyền cho phép tính giá thuê cao hơn khi một người chơi sở hữu tất cả các tuyến đường sắt và các tiện ích, và các thẻ thể hiện cho việc nâng cấp tài sản.
Magie tiếp cận Parker Brothers với phiên bản thay đổi này vào năm 1923, nhưng một lần nữa, George Parker lại từ chối.
Vào những năm 1920, trò "Độc quyền đấu giá" đã được lan truyền từ phòng này sang phòng khác trong các khu ký túc xá, từ nhà bếp cho đến nhà bếp trên khắp miền Đông và miền Trung Tây Hoa Kỳ, và cũng giống như văn hóa dân gian, các phiên bản khác nhau và sự thay đổi theo từng vùng miền đã bắt đầu xuất hiện. Daniel Layman đã phát triển một phiên bản của trò chơi dựa trên các đường phố của Indianapolis, mà ông gọi là "Trò chơi Tài chính hấp dẫn" ('The Fascinating Game of Finance, sau này là "Finance"). Phiên bản này thậm chí còn gần hơn nữa với bộ Cờ Tỷ phú hiện đại, khi nó bao gồm bốn đường sắt, các ô và thẻ cho "Cơ hội" và "Chiếc rương cộng đồng" (Community Chest?, bộ cờ tiếng Việt gọi là Khí vận).
Phát minh của Darrow
Một phiên bản khác xuất hiện ngay sau đó, khi Ruth Hoskins, học trò chơi này ở Indianapolis, mang theo về Atlantic City, nơi bà nhận một công việc giảng dạy vào năm 1929. Tại đây, bà thay thế tên các tài sản bằng tên đường phố địa phương và khôi phục quy tắc của Magie về việc người chơi mua bất động sản với giá quy định thay vì phải đấu giá. Đây là phiên bản mà có lẽ Darrow đã được giới thiệu từ một người quen của vợ.
Thất nghiệp và là 'tỷ phú thời gian', Darrow bắt tay vào việc tạo ra bản sao của riêng mình, với nhiều cải tiến về đồ họa mà chúng ta thừa nhận ngày nay như là các thiết kế trò chơi.
Darrow gọi trò chơi của mình là "Monopoly", tự tay vẽ mỗi ngày một bộ, và bán chúng với giá $4. Chẳng bao lâu sau, nhu cầu Cờ Tỷ phú lớn đến mức ông không thể tự mình thực hiện nên đã thuê một công ty để in trò chơi trên các tông, và bán nó tại một cửa hàng ở Philadelphia.
Darrow đăng ký sở hữu trí tuệ trò chơi Cờ Tỷ phú vào năm 1933 và đã cố gắng bán nó cho Milton Bradley và Parker Brothers, nhưng cả hai đều từ chối vào năm sau.
Năm 1935, Parker Brothers biết được doanh số bán hàng ấn tượng của trò chơi tại Philadelphia và suy nghĩ lại, nhưng vào lúc đó Darrow đã nhận ra tiềm năng thương mại của nó. Mặc dù ông có thể sẽ bán đứt nó cho Parker Brothers tại cuộc gặp đầu tiên, lần này Darrow kiên quyết một thỏa thuận cấp phép, theo đó ông sẽ nhận được tiền bản quyền từ doanh số bán hàng.
Darrow nói với tờ New York Times, "Khắc ghi lời dạy Độc quyền (Taking the precepts of Monopoly to heart?), tôi không bận tâm tính toán, và khi Parker Brothers, Inc đưa ra một đề nghị hấp dẫn, tôi vui vẻ chấp nhận và chưa bao giờ hối hận về quyết định đó." Tiền thanh toán bản quyền phát minh đã đưa Darrow trở thành một triệu phú, và ngày nay, gia đình ông vẫn tiếp tục nhận một số tiền lớn.
Thành công của Cờ Tỷ phú và lịch sử phức tạp của nó đã gây ra nhiều tranh cãi, tranh chấp và khởi kiện trong nhiều năm. Như Tổng thống John F. Kennedy đã từng nói, thành công có rất nhiều cha*. Trong trường hợp này, nó có nhiều nhà phát minh.
(Kristin Aguilera là Phó Giám đốc Bảo tàng Tài chính Mỹ và biên tập viên của tạp chí Lịch sử Tài chính.)
Bloomberg
* Tác giả lấy ý từ thành ngữ 'Success has many fathers, failure is an orphan' - 'Thành công có rất nhiều cha, còn thất bại chỉ là đứa trẻ mồ côi'.
Tags: economics
Vào năm 1941, Công ty British Secret Service đã mua lại John Waddington Ltd., nhà sản xuất nhượng quyền bộ cờ bên ngoài nước Mỹ, và tạo ra một phiên bản đặc biệt dành cho tù nhân chiến tranh của Thế chiến II bị Phát xít giam giữ. Giấu bên trong những bộ cờ này là bản đồ, com-pa, tiền thật và những vật dụng khác dùng để vượt ngục. Chúng được Hội chữ thập đỏ quốc tế chuyển cho những tù nhân.
...
Biểu tượng vui chính thức của bộ cờ là Rich Uncle Pennybags (Chú túi tiền giàu có), xuất hiện lần đầu tiên trong những thẻ Chance và Community Chest vào năm 1936. Từ năm 1985, chú xuất hiện trong chữ "O" thứ hai của từ Cờ Tỷ Phú, trở thành một phần của biểu trưng. Hasbro đã chính thức đặt tên mới cho nhân vật là Ngài Cờ Tỷ Phú vào năm 1998.
Nhân vật Túi tiền (Pennybags) có dựa một phần vào J. P. Morgan
Người thành đạt trong cuộc sống là người biết lấy xương máu của người khác làm kinh nghiệm cho mình để không phải vấp ngã, chứ không phải là người lấy cuộc đời mình húc đầu vào chỗ mà kẻ khác đã chôn thây.
[img]https://i.chzbgr.com/maxW500/7876225536/hA900F98C/[/img]
1. Quận Cầu Giấy
- Shop Forever Thế giới quà tặng 21E - Thụy Khê - Tây Hồ - HN
- Cửa hàng ẤN TƯỢNG số 8 - Lạc Long Quân - Tây Hồ - HN
- Cửa hàng BabyCool 324 Nghi Tàm - Tây Hồ - HN
- Cửa hàng QUẢ TÁO VÀNG 103B9 - Nghĩa Tân - Cầu Giấy - HN
(Đối diện cổng trưởng tiểu học Nghĩa Tân)
- Cửa hàng đồ chơi trẻ em 104C4- Nghĩa Tân - Cầu Giấy - HN
- Siêu thị CICI MART Số 234 Cầu Giấy, HN
- Thế giới đồ chơi trẻ em 422 Xuân Thủy - Cầu Giấy - HN
- Cửa hàng đồ chơi thông minh ToysHaus
số 6 Nguyễn Khánh Toàn - Cầu Giấy - HN
2. Quận Ba Đình
- Cửa hàng đồ chơi trẻ em 379 Đội Cấn - Ba Đình - HN
- Nhà phân phối VPP Tân Đức 398 Đội Cấn - Ba Đình - HN
- Nhà sách 423 Đội Cấn - Ba Đình - HN
- Siêu thị TeeKiu Mart Vạn Bảo - Liễu Giai - Ba Đình - HN
- Nhà sách Thủ Đô số 10 Núi Trúc - Ba Đình - HN
3. Quận Đống Đa
- Nhà sách Tiến Thọ 828 Đường Láng - Đống Đa - HN
- Cửa hàng BabyOne số 68 Thái Thịnh - Thái Hà - HN
- Cửa hàng Susu shop 338 Đội Cấn - Ba Đình - Hà Nội
- Colorful shop 66 Thái Hà - Đống Đa - Hà Nội
- Shop trẻ thơ 133 Thái Hà - Đống Đa - Hà Nội
4. Quận Hoàn Kiếm
- Đồ chơi thông minh 49 Hàng Mã & số1 Hàng Quạt - HN
- Đồ chơi trí tuệ 35 - 49 Lương Văn Can - HN
- Cửa hàng My Kids store 183 Hàng Bông - HN
- Cửa hàng đồ chơi thông minh 30 Lương Văn Can - HN
Chúc các bạn sớm trở thành Tỷ Phú nhé! ^0^