Vì sao các băng đảng ma túy ở Mexico chuyển sang buôn lậu quặng sắt vào Trung Hoa?

Photo courtesy Abd allah Foteih.

Quặng sắt lớn, cồng kềnh, không thể hít được và cũng chẳng mang lại cảm giác phê (get high). Mỗi tấn được bán với giá khoảng 125 đôla, trong khi lượng ma túy như vậy có thể mang lại tới 50 triệu đôla Mỹ. Dù với bất kì lí do gì, buôn lậu quặng sắt chẳng khác nào bán hàng rong (peddle) so với buôn ma túy. Tuy nhiên, ngày 3 tháng Ba vừa qua, chính quyền Mexico đã bắt giữ khoảng 120.000 tấn quặng ở gần cảng Lázaro Cárdenas bên bờ biển Thái Bình Dương. Nhiều người cho rằng hầu hết trong số này sẽ được Knights Templar - tổ chức (outfit) buôn bán ma túy tàn bạo (bloodthirsty), chuyển lậu đến Trung Hoa. Các quan chức cho rằng the Templars thu được rất nhiều lợi nhuận từ việc buôn quặng này còn hơn buôn ma túy.

Làm sao có thể kiếm được nhiều tiền đến vậy chỉ với việc buôn bán mặt hàng vớ vẩn này, cho dù là đến Trung Hoa đi nữa? Câu trả lời đơn giản nhất đó là: đây không phải việc kinh doanh đơn thuần. Từ nhiều năm nay, bang Michoacán, nơi có cảng Lázaro Cárdenas, ở trong tình trạng vô pháp luật. Dù đây là cảng lớn nhất bên bờ Thái Bình Dương của Mexico, nhưng xung quanh đó là chiến trường của các băng đảng ma túy tranh giành địa bàn chiến lược này. The Templars, băng đảng chiến thắng trong các cuộc tranh giành quyền lực (turf battle) những năm gần đây, đã tận dụng lợi thế Michoacán là vùng sản xuất quặng sắt lớn nhất ở Mexico. Các quan chức nói rằng băng đảng này đã xâm nhập (muscle in) và buộc các chủ mỏ quặng, trong đó có cả người Trung Hoa phải trả từ 4 đến 7 đôla Mỹ mỗi tấn khoáng sản khai thác được. Theo một số báo cáo, băng đảng này cũng tự chuyển quặng sắt và các khoáng sản khác tới Trung Hoa, trong đó có cả vàng được giấu trong các container. Đổi lại, các băng đảng ở Trung Hoa sẽ gửi lại các tiền chất hóa học (chemical precursor) để sản xuất ma túy tổng hợp. Với lượng quặng sắt xuất đi từ Lázaro Cárdenas đã tăng lên 4 triệu tấn vào năm ngoái so với 1,5 triệu tấn trước đó, lợi nhuận (bonanza) ước tính có thể lên tới nhiều triệu đôla.

Nhưng lý do chính việc buôn quặng sắt trở nên phổ biến vì buôn lậu ma túy phức tạp hơn tưởng tượng. Lázaro Cárdenas là địa điểm tập kết cocaine và các tiền chất khác đầu tiên ở Nam Mỹ, và cũng là điểm cuối trên tuyến đường buôn ma túy trên Thái Bình Dương. Vì vậy, hải cảng này rất được các băng đảng ma túy coi trọng, nhất là những băng đảng xuyên quốc gia. Từ năm 2011, cartel Sinaloa đã thống trị việc buôn bán ở đây cho đến khi kẻ cầm đầu Joaquín “El Chapo” Guzmán bị bắt ngày 22 tháng Hai vừa qua. Với sự nhạy bén (acumen) kinh doanh và kết hợp thường xuyên các thủ đoạn tham nhũng, áp bức (coercion) và giết chóc, cartel này đã vươn “vòi bạch tuộc” (tentacle) và dựng nên các rào cản chết người từ Bắc đến Nam Mỹ, châu Á và châu Âu. Các nhà phân tích cho rằng những băng nhóm địa phương như the Templars bị buộc phải cộng tác với Sinaloans mà không làm ảnh hưởng tới độc quyền lãnh đạo (hegemony) của chúng. Thay vào đó, các băng nhóm địa phương này kiếm lợi từ bán ma túy dạo và các phi vụ lệ thuộc (ancillary) khác như bắt cóc, tống tiền (extortion) nhưng chính quặng sắt mới mang lại tiền mặt giá trị nhất.

Tuy nhiên, trong những năm gần đây, cả hai điều này đã thay đổi. Đầu tiên, the Templar đang phải lẩn trốn. Kể từ tháng 11, khi Hải quân Mexico chiếm giữ cảng Lázaro Cárdenas, the Templar dường như đã mất quyền kiểm soát hoạt động kinh doanh béo bở nhất của mình và bị đội dân quân (vigilante) có vũ trang được yểm trợ bởi lực lượng liên bang truy đuổi (hound out) ra khỏi vùng. Vụ tịch thu quặng sắt gần đây nhất có lẽ là điển hình cho sự kết thúc buồn tẻ (fag-end) của tập đoàn tội phạm sắp suy tàn này. Thứ hai, “El Chapo” đã bị bắt và các quan chức đang cố gắng triệt phá (dismantle) Sinaloa trước khi cartel này kịp làm mới mình dưới sự lãnh đạo của một tên đầu sỏ mới. Cartel này hoàn toàn có thể tồn tại và hoạt động tốt kể cả khi Guzmán bị tù. (Như câu trích dẫn nổi tiếng của tờ New York Times: “Nếu ngày hôm nay Tổng Giám đốc điều hành McDonald’s bị bắt, bạn vẫn có thể mua được hamburger ở Tokyo vào ngày mai”. Nhưng đây là lần đầu tiên sau nhiều năm, quyền kiểm soát mạng lưới ma túy toàn cầu của cartel này bị đe dọa. Nếu điều này có thể làm chột dạ (flush) những tên trùm (kingpin) sắp tới, chúng sẽ lại bán thứ bạn đưa lên mũi để hít chứ không phải vật bỏ trong lò luyện cao (blast furnace).

Thanh Hằng
The Economist


Tags: economics

1 Comments

Tin liên quan

    Tài chính

    Trung Quốc