Mức lương đủ sống được tính như thế nào?

Fast food and other arganisations strike action for a living wage. Photo courtesy The All-Nite Images.

Ngày 07 tháng 4, người dân Chicago tiến hành bỏ phiếu bầu thị trưởng mới; sau cuộc đua gay cấn (hard slog), thị trưởng đương nhiệm Rahm Emanuel đã đánh bại đối thủ của mình, ông Jesús "Chuy" García. Chiến dịch tranh cử của ông García tấn công chính quyền kỹ trị của ông Emanuelvì lí do, ông cho rằng, chủ yếu chỉ quan tâm đến lợi ích của các doanh nghiệp và người giàu. Như một phần trong kế hoạch quản lý thành phố vì tất cả người dân Chicago của mình, ông García đề xuất tăng lương tối thiểu trong thành phố: từ mức hiện tại 8,25 USD/giờ lên 15 USD/giờ. Mức tăng này tương đương với mức tăng dự kiến của Seattle, nơi đã bắt đầu tăng lương tối thiểu lên 15 USD với đợt tăng đầu tiên vào ngày 01 tháng 4 (từ 9,47 USD lên 11 USD). Cả hai thành phố Chicago và Seattle đều có kế hoạch tăng lương tối thiểu cao hơn nhiều mức lương liên bang hiện tại là 7,25 USD/giờ. Kế hoạch này là có chủ ý; những ”kiến trúc sư” mức lương tối thiểu của Seattle dự định đưa lương tối thiểu lên mức thường được gọi là "tiền lương đủ sống". Vậy “lương đủ sống” thực sự là gì?

Người ta bắt đầu ủng hộ chính sách tiền lương đủ sống khi mà lương tối thiểu theo quy định của pháp luật (một chính sách cố định ở nhiều nền kinh tế giàu trong thế kỷ trước) quá thấp. Mức lương tối thiểu là mức giá cố định ở hầu hết các quốc gia và vùng lãnh thổ áp dụng nó. Ở Mỹ, mức lương tối thiểu liên bang là 7,25 USD một giờ đối với người trưởng thành. Các bang có thể thiết lập mức cao hơn (và khá nhiều bang làm như vậy). Lương tối thiểu ở Vương quốc Anh cho những người trên 21 tuổi là 6,50 bảng một giờ (9,60 USD). Ở Trung Hoa, lương tối thiểu ở từng huyện, thành phố là khác nhau, dao động từ khoảng 9 đên 17 nhân dân tệ (1,50 USD đến 2,75 USD). Mức lương tối thiểu liên bang của Mỹ chỉ có thể được tăng thông qua một đạo luật của Quốc hội, và tỷ lệ hiện nay vẫn còn thấp hơn rất nhiều mức đỉnh được điều chỉnh lạm phát ở mức gần 11 USD một giờ năm 1968. Ngược lại, lương tối thiểu của Vương quốc Anh được tăng đều đặn dựa trên các khuyến nghị của Ủy ban Tiền lương tối thiểu (Low Pay Commission), một cơ quan độc lập gồm đại diện từ các doanh nghiệp, công đoàn và học viện. Tuy nhiên mức tăng lương ở Vương quốc Anh thường vẫn không bằng mức tăng chi phí sinh hoạt. Chẳng mấy ai phủ nhận sự thật là lương tối thiểu liên bang của Mỹ không đủ để trang trải các nhu cầu cần thiết ở hầu khắp các vùng nhất là đối với một gia đình có nhiều thành viên sống phụ thuộc. Theo Quỹ Tiền lương đủ sống tại Vương quốc Anh, mức lương tối thiểu được ước tính khoảng 20% quá thấp, hay thấp hơn 30% so với mức đủ để sống ở London. Các nhà kinh tế học không có tiếng nói chung về tác động của mức lương tối thiểu đối với việc làm. Tuy nhiên, nhiều người đồng tình (dù đôi khi hơi khiên cưỡng) rằng tăng lương tối thiểu ở mức vừa phải giúp người lao động nghèo thoát nghèo và có thể làm giảm sự phụ thuộc của họ vào chính phủ.

Ước tính mức lương đủ sống phụ thuộc vào khu vực sinh sống và kiểu hộ gia đình. Khi tính mức lương đủ sống, Chính quyền vùng đô thị London (GLA) sử dụng hai phương pháp riêng biệt để tính toán "ngưỡng đói nghèo", cả hai phương pháp đều tính đến những điều kiện tại London. Phương pháp thứ nhất khảo sát mức chi phí sinh hoạt ở London nhằm tính toán mức ngân sách gia đình "chi phí thấp nhưng có thể chấp nhận được" để dựa vào đó xác định mức lương ở ngưỡng nghèo. Phương pháp thứ hai tính toán mức lương tối thiểu dựa trên phân phối thu nhập tại London; ngưỡng nghèo là mức lương cho phép một hộ gia đình có khoản thu nhập bằng 60% mức lương trungvị. Năm 2014, phương pháp đầu tiên cho ra mức lương 7,65 bảng trong khi kết quả của phương pháp thứ hai là 8,25 bảng, tức là trung bình khoảng 7,95 bảng. Chính quyền vùng đô thị London sau đó cộng thêm 15% tiền bảo hiểm phòng trừ các sự kiện bất thường, và đưa ra một mức lương đủ sống là 9,15 bảng. Các khu vực khác, như Seattle, chủ yếu chỉ quan tâm đến chi phí sinh hoạt. Ở đó, chi phí y tế và chăm sóc trẻ đối với các gia đình có trẻ em được tính đến (factor in), cùng với các ước tính hợp lý tối thiểu cho nhà ở, giao thông , dịch vụ, giáo dục, và một mức lương hưu đảm bảo bền vững tại thời điểm nghỉ hưu. Liên minh vì một Xã hội Công bằng dựa trên cơ sở này và xét thêm 10% cho các khoản trả nợ và tiết kiệm vào ước tính của mình. Trên cơ sở đó, tổ chức này tính mức lương đủ sống là 15,99 USD một giờ đối với mỗi hộ gia đình một người lớn tại bang Washington, và 20,02 USD một giờ trên một người lớn đối với mỗi hộ gia đình có hai người lớn và hai trẻ em. Thị trưởng của thành phố Seattle, ông Ed Murray khuyến cáo rằng mức lương đủ sống tối thiểu với bất kỳ hộ gia đình nào là 21 USD một giờ. Lương đủ sống ở Mỹ thường cao hơn so với ở Vương quốc Anh, bởi vì người dân Vương quốc Anh được hưởng nhiều dịch vụ công hơn.

Ở một số thành phố, các nhóm ủng hộ thúc đẩy mức lương đủ sống quan tâm tới việc làm sao để các công ty tự nguyện áp dụng nó. Tại London, các công ty và chính quyền địa phương đáp ứng các tiêu chí mà Chính quyền vùng đô thị London đặt ra có thể được chứng nhận và được công chúng ngợi khen. Áp lực công chúng dường như có ảnh hưởng đến người sử dụng lao động; McDonald từng bị các nhóm ủng hộ tiền lương đủ sống chỉ trích nặng nề, gần đây đã công bố ý định nâng mức lương tại các đơn vị bán lẻ mà công ty này kiểm soát. Tuy nhiên, những người ủng hộ ngày càng hy vọng rằng các ước tính lương đủ sống sẽ ảnh hưởng đến việc thiết lập mức lương tối thiểu hợp pháp. Họ dường như đang đạt được tiến triển. Nhiều bang đã tiến hành bổ sung hoặc tăng mức lương tối thiểu trong năm 2014. Các nhà kinh tế còn hoài nghi có thể không hoàn toàn coi chính sách này như một cơ hội để quan sát ảnh hưởng của mức tăng lương này đối với việc làm, nghèo đói và năng suất lao động, nhưng người lao động may mắn có được một mức lương đủ sống chắc chắn rất biết ơn những tiến bộ mà các nhà ủng hộ đang tranh đấu.

Phương Thùy
The Economist

Tags: economics

1 Comments

Tin liên quan

    Tài chính

    Trung Quốc