Samuel Insull: Sự sụp đổ của một đế chế

Giấy chứng nhận cổ phiếu của một công ty con của Samuel Insull.  Nguồn: Scripophily.com

Giáo sư Philip Scranton có bài ở Bloomberg, kể về việc thậm chí cả đế chế công nghiệp lớn nhất nước Mỹ cũng không thể miễn nhiễm với các thử thách kinh tế của cuộc Đại Khủng hoảng.

Khi mới 19 tuổi, Samuel Insull đã là người trực tổng đài cho công ty điện thoại Vương quốc Anh của Thomas Edison. Hai năm sau, ông đã thuyết phục được và trở thành thư ký riêng của nhà phát minh vĩ đại, xuyên Đại Tây Dương và chỉ trong vòng một thập kỷ đã trở thành một trong những đối tác sáng lập của Edison General Electric Co., tiền thân của Tập đoàn General Electric Co. ngày nay.

Khi nhà tư bản tài chính Charles Coffin, được vinh danh là Chủ tịch đầu tiên của công ty vào năm 1892, Insull đã rất tức giận. Ông chuyển đến Chicago và tiếp quản công ty đang gặp khó khăn Chicago Edison Co. vào năm sau.

'Ông ta cạnh tranh với các công ty đối thủ, thực hiện các vụ áp phe với các chính trị gia, làm việc 18 giờ một ngày, gách vác cả trách nhiệm của những người khác, và ra lệnh cho các giám đốc,' tờ nhật báo Berkeley Daily Gazette đưa tin.

Một đế chế điện giữa lục địa đang dần xuất hiện.

Vào năm 1912, hùn vốn với anh trai Martin, Insull đã sáp nhập số tài sản đang gia tăng của mình vào Công ty Middle West Utilities Co. Vào những năm 1930, Insull có vị trí trong ban quản trị của 85 công ty, là Chủ tịch Hội đồng quản trị của 65 trong số đó và là Giám đốc của 11 công ty khác. Mạng lưới các doanh nghiệp sản xuất điện của ông, được quản lý bởi nhiều công ty nắm giữ cổ phần có giá trị gần 3 tỷ USD.

Năm 1929, tài sản cá nhân của ông đã vượt mức 100 triệu - tuy nhiên chẳng được bao lâu.

Người chuyên thâu tóm công ty ở Cleveland tên là Cyrus Eaton đã tung ra chiến dịch mua cổ phần thâu tóm công ty giá trị nhất của Insull là Commonwealth Edison, vào năm 1930. Nhằm bảo vệ lợi ích của mình, Insull đã thành lập công ty nắm vốn khác tên là Insull Utility Investments. Khi thị trường chứng khoán đổ vỡ, ông đã vay mượn hơn 100 triệu USD từ các nhà ngân hàng ở New York để mua lại các cổ phiếu do Eaton nắm giữ từ trước đến nay.

Tuy nhiên, giá trị các cổ phần này đã ngày càng giảm khi cuộc Đại Khủng hoảng xấu đi, trong khi đó các khoản vay của ông vẫn không ngừng tăng lên, đẩy Insull vào tình huống squeeze căng thẳng hơn bao giờ hết.

Tháng Tư năm 1932, khi ông bắt đầu rút lui khỏi các vị trí ở hội đồng quản trị các công ty, Insull đã phải đối mặt với một vụ kiện từ những người nắm giữ trái phiếu hiện mất hơn 90% mệnh giá.

'Tôi không phải không thể sai lầm', ông nói. 'Tôi đã có nhiều lỗi và cũng có những phán đoán sai lầm, nhưng những lời chỉ trích tương tự này có thể nhằm vào bất kì ai trong giới kinh doanh.'

Cuối tháng đó, công ty Middle West Utilities đã bị tiếp quản. Tháng Năm, tòa án liên bang bắt đầu lên kế hoạch các cuộc đấu giá tài sản của Insull, kể cả khi các công ty của ông vi ước chi trả lãi suất trái phiếu

Mọi thứ đã đổ vỡ vào tháng Sáu năm 1932. Các nhà ngân hàng ép Insull phải từ chức khỏi chức vụ Chủ tịch ba doanh nghiệp chính của ông, bao gồm cả ComEd, và thay thế ông bằng 'James Simpson ngoan cường và chăm chỉ làm việc, Chủ tịch Hội đồng quản trị của Marshall Field and Co,' tờ New York Times đưa tin. Động thái này 'hầu như đã chấm dứt sự nghiệp trùm công ty công ích của Insull .'

Dù cho các máy móc vận hành của ba công ty vẫn trong trạng thái tốt, mọi người nhanh chóng ước tính giá trị tài sản sẽ bị đánh giá lại giảm xuống từ 80 đến 100 triệu USD là điều không thể tránh khỏi.

Vài ngày sau, chấp nhận thất bại ở tuổi 72, ông và vợ đã bí mật giong buồm tới Pháp. Cuối tháng đó, họ đã "sống lặng lẽ ở Paris", nhưng cơn bão từ sự sụp đổ của Insull sẽ còn cuồng nộ trong nhiều năm tới.

Sơn Phạm
Bloomberg


Tags: economics

4 Comments

Tin liên quan

    Tài chính

    Trung Quốc