Cơ hội nào cho "Công Lý" ở Việt Nam?

shared from Linh Hoang Vu,

-----

Anh Tổng thống mới được bầu ở Ukraine với số phiếu áp đảo có vẻ cũng được, trẻ trung (41 tuổi), sạch sẽ về mặt tiền bạc lẫn chính trị (trong khi những người được bầu Tổng thống trước đây toàn là tư sản mại bản, vận động viên đấm bốc hay có liên hệ chặt chẽ với mafia, xã hội đen, băng đảng..., thậm chí có cả thành phần từng bị kết án về tội cướp bóc và hiếp dâm cũng từng được bầu làm Tổng thống. Một diễn viên từng đóng vai Tổng thống giờ đây thực sự trở thành Tổng thống.

Một điểm cũng khá bất ngờ là anh ấy là người Do Thái. Nếu biết về những vụ thảm sát người Do Thái trong thế kỷ 20 ở Ukraine thì mới hiểu là dân Ukraine ghét Do Thái thế nào. Và di sản vẫn còn gây tranh cãi của nước Ukraine sau khi Nga hoàng sụp đổ còn là các pogroms của dân Ukraine (mà nòng cốt là lực lượng cossack) đối với người Do Thái. Ngày nay, người Ukraine coi Symon Petliura, thủ lĩnh tối cao và là Tổng thống nước Ukraine trong thời kỳ nội chiến chống lại cả Bolshevik và Ba Lan, là anh hùng dân tộc Ukraine và cha đẻ nước Ukraine hiện đại. Nhưng quân đội của ông này cũng từng nổi tiếng về các vụ pogrom người Do Thái. Bản thân Petliura sau này cũng bị một người Do Thái ám sát ở Paris khi sống lưu vong.

Một điểm rất tích cực của kết quả bầu cử này là số phiếu ủng hộ anh Tổng thống mới Zelensky này rất cao, lên tới 70%, trong khi thông thường Ukraine dường như luôn bị chia rẽ thành hai phần: phần phía Tây chủ yếu nói tiếng Ukraine thì thân phương Tây và muốn độc lập hẳn với Nga còn phần phía Đông đa số nói tiếng Nga thì thân Nga. Dù chọn theo hướng nào thì cũng không dễ dàng gì cho Ukraine cả, và người ta thấy liên tiếp các cuộc khủng hoảng chính trị và rất nhiều đổ máu xảy ra ở nước này (và người Nga đã không bỏ lỡ cơ hội khi thúc đẩy sự ly khai ở miền Đông đất nước). Chưa kể với quá trình tư nhân hóa và bán tài sản quốc gia cho tư nhân một cách ồ ạt trong quá khứ, tình trạng cấu kết của đám trùm tư bản với các băng đảng tội phạm trong việc thao túng chính trị ở nước này là quá kinh khủng. Việc đa số người dân Ukraine lần này chọn 1 kẻ đứng ngoài, 1 diễn viên- nhà sản xuất truyền hình và là 1 ứng cử viên chưa từng có kinh nghiệm chính trị nào ngoài kinh nghiệm làm Tổng thống trên phim là một trào lưu đáng chú ý.

-----

Ukraine election: Comedian Zelensky wins presidency by landslide

With nearly all ballots (phiếu bầu) counted (đếm, kiểm) in the run-off (đấu lại) vote, Mr Zelensky had taken more than 73% with incumbent (đương nhiệm) Petro Poroshenko trailing far behind (tụt phía sau khá xa) on 24%.

"I will never let you down," Mr Zelensky told celebrating (ăn mừng) supporters (người ủng hộ).

...Political newcomer (kẻ mới bước vào con đường chính trị) Mr Zelensky, 41, is best known for starring (đóng vai) in a satirical (châm biếm) television series (loạt phim hài truyền hình nhiều tập) Servant of the People ('nô lệ của người dân') in which his character accidentally (vô tình, tình cờ) becomes Ukrainian president.

He told reporters he would "reboot" (khởi động lại) peace talks (đàm phán hòa bình) with Russian-backed separatists (lực lượng ly khai) fighting Ukrainian forces and volunteers in the east.

...Throughout the election campaign (chiến dịch tranh cử), he avoided (né tránh) serious interviews (phỏng vấn nghiêm túc) and discussions (thảo luận) about policy (chính sách) - preferring instead to post light-hearted (nhẹ dạ, cả tin) videos to social media (mạng xã hội). He's got about a month before the inauguration (lễ nhậm chức). Then the comedian-turned-president will be faced with a complex in-tray (khay đựng công văn đến, khay chứa tài liệu chưa xử lý) that includes a simmering (cháy âm ỉ) war with Russian-backed rebels (phiến loạn) in the east.

Bài trước: Đồ chơi mới của Putin

Lịch sử thành phố Lviv

chỉ trong 3 năm 1914-1917, 7 lần thay đổi chế độ, là chiến trường của nga, đức, ukraine, ba lan,...; giờ là một phần của ukraine,

-----

In the twentieth century, L’viv…, now a city in Ukraine, experienced war not just once but many times. Between 1914 and 1947, the city went through seven regime changes (thay đổi chế độ) and was shelled (bị nã pháo) by Russian, Ukrainian, German, and Soviet artillery (pháo) and bombed (bom) by German and Soviet planes (máy bay). 

In November 1918, Poles and Ukrainians fought one another for control (kiểm soát) of the city. Twnety-five years later, both sides were prepared to battle it out again. During the same period, the city’s Jewish population lived through several pogroms (cuộc tàn sát người Do thái (dưới thời Sa hoàng); cuộc hành quyết (vì tôn giáo, chủng tộc)) and experienced repeated bouts (đợt) of anti-Semitic (bài Do thái) violence (bạo lực) up until the time when almost all of Jews of L’viv were murdered (giết) by Nazi Germany. 

After World War II, the Soviet government forced the Polish population to leave the city…In 1914 half of the city’s population was Roman Catholic (mostly Poles), 28 percent were Jewish, and 18 percent were Greek Catholic (about two-thirds of them Ruthenians/Ukrainians). By 1947, L’viv had become an almost homogeneously (đồng nhất, thuần nhất) Ukrainian city…Approximately 80 percent of the city’s’ inhabitants had arrived during or after the war (hậu chiến).

That is all from p.1 of Christoph Mick’s study of L’viv.

Bài trước: Đồ chơi mới của Putin

Known as Lemberg in German and Lwów in Polish, the city of L’viv in modern Ukraine was in the crosshairs of imperial and national aspirations for much of the twentieth century. This book tells the compelling story of how its inhabitants (Roman Catholic Poles, Greek Catholic Ukrainians, and Jews) reacted to the sweeping political changes during and after World Wars I and II. The Eastern Front shifted back and forth, and the city changed hands seven times. At the end of each war, L'viv found itself in the hands of a different state. While serious tensions had existed among Poles, Ukrainians/Ruthenians, and Jews in the city, before 1914 eruptions of violence were still infrequent. 

The changes of political control over the city during World War I led to increased intergroup frictions (bất đồng, xích mích, va chạm), new power relations, and episodes of shocking violence, particularly against Jews. The city’s incorporation (sáp nhập vào) into the independent Polish Republic in November 1918 after a brief period of Ukrainian rule sparked (khuấy động) intensified conflict. Ukrainians faced discrimination (phân biệt đối xử) and political repression (đàn áp chính trị) under the new government (chính quyền mới), and Ukrainian nationalists (dân tộc chủ nghĩa) attacked the Polish state. In the 1930s, anti-Semitism increased sharply. 

During World War II, the city experienced first Soviet rule, then Nazi occupation, and finally Soviet conquest (chinh phục, chinh phạt). The Nazis deported (trục xuất) and murdered nearly all of the city’s large Jewish population, and at the end of the war the Soviet forces expelled the city’s Polish inhabitants. 

Based on archival research conducted in L’viv, Kiev, Warsaw, Vienna, Berlin, and Moscow, as well as an array of contemporary printed sources and scholarly studies, this book examines how the inhabitants of the city reacted to the changes in political control (kiểm soát chính trị), and how ethnic and national ideologies (tư tưởng dân tộc và quốc gia) shaped (định hình) their dealings with each other.

Đồ chơi mới của Putin

xe cảnh sát đàn áp biểu tình, chống bạo động tối tân nhất...

-----

Vladimir Putin has introduced the newest weapon in his arsenal - the enormous Schit machine designed to take his country's crowd control to the next level.

The exact specifications (thông số kỹ thuật) of the monster (quái vật) vehicle have yet to be released, but it looks similar to an 18-tonne police vehicle called The Bozena Riot, made in Slovakia, engineered to protect officers from football hooligans, violent mobs (đám đông bạo động), and aggressive political protesters (biểu tình chính trị).

Slovakia's police version is equipped with water cannon (vòi rồng) and gas canisters, and is designed to stop rioters in their tracks. It can shelter up to 38 riot officers behind its 24ft main shield, which is bullet and fire-proof (chống đạn và lửa), and can be expanded or retracted (có thể mở rộng hoặc thu hẹp) to fit down (vừa với) different sized streets (các khổ đường khác nhau).

Russia's model has been built by Kalashnikov Concern, which produces 95 percent of the weapons in the country and supplies arms (bán vũ khí) to 27 nations (27 nước) around the world (trên thế giới).

Bài trước: Lenin có phải là gián điệp của Đức?

Lenin có phải là gián điệp của Đức?

bài báo của Sean Mcmeekin trên tờ New York Times khẳng định đúng vậy: là người quan trọng nhất nhận tài trợ của Đức vì kịch liệt phản chiến, ủng hộ Ukraine giành độc lập (mục tiêu chính của phe Liên minh Trung tâm); trong bài luận “Chủ nghĩa Xã hội và Chiến tranh” (Socialism and War, 1915), Lenin lập luận rằng các nhà cách mạng nên thâm nhập vào quân đội và biến họ trở thành người cộng sản, kích động bạo loạn và chủ động gây thất bại cho chính quyền của họ”.

...“Luận cương Tháng Tư” (April Theses) ủng hộ lật đổ chính phủ lâm thời (nắm quyền từ sau cuộc Cách mạng tháng Hai). Trong cuộc đảo chính Những Ngày Tháng Tư, xảy ra hai tuần sau khi Lenin trở về, các thành viên Bolshevik đã cầm những tấm áp phích chống chiến tranh, trên đó kêu gọi đoàn kết với kẻ thù (“Người Đức là anh em của chúng ta”). Sau âm mưu đảo chính thứ hai, được gọi là Những Ngày Tháng Bảy, Lenin và 10 người Bolshevik khác bị buộc tội “phản bội và nổi dậy có vũ trang.” Hàng loạt nhân chứng đã đưa ra lời khai về: việc chuyển tiền từ Stockholm, rửa tiền thông qua một doanh nghiệp nhập khẩu của Đức, việc Đức tài trợ cho tờ báo Pravda của Bolshevik (bao gồm cả các phiên bản dành cho quân đội tiền tuyến), về mức trợ cấp khi họ cầm áp phích Bolshevik trong các cuộc biểu tình đường phố (10 rúp) hoặc tham gia chiến đấu trong Hồng Quân (40 rúp/ngày)...

đọc chi tiết bài dịch tiếng Việt ở nghiencuuquocte,

-----

What singled Lenin out from fellow Russian socialists was his fanatical opposition to the war and his support for Ukrainian independence, a key aim of the Central Powers. While other antiwar socialists like Trotsky genuinely abhorred the carnage and strove to bring the war to a halt by supporting protests and draft resistance, Lenin argued in his 1915 pamphlet “Socialism and War” that revolutionaries should instead infiltrate the armies and turn them red, promoting mutinies and actively seeking the defeat of “ ‘their’ governments” (Lenin’s own quotation marks).

...The “April Theses” advocated toppling the provisional government that had come to power after the February Revolution. During the April Days putsch, which occurred two weeks after Lenin’s return, Bolshevik activists held up antiwar placards that openly urged fraternization with the enemy (“the Germans are our brothers”). After a second attempted putsch, known as the July Days, Lenin and 10 other Bolsheviks were charged with “treason and organized armed rebellion.” Scores of witnesses came forward to testify about wire transfers from Stockholm, money-laundering via a German import business, the German financing of the Bolshevik newspaper Pravda (including editions aimed at front-line troops), the going rates for holding up Bolshevik placards in street protests (10 rubles) or for fighting in the Red Guards (40 rubles per day).

Bài trước: Cuộc chiến của kẻ cuối cùng: Ukraine cố thuyết phục Donald Trump không từ bỏ nước này

Cuộc chiến của kẻ cuối cùng: Ukraine cố thuyết phục Donald Trump không từ bỏ nước này

On the way! Photo courtesy Mark Holloway.

Petro Poroshenko và các đối thủ của ông tranh giành sự ủng hộ của Mỹ chống lại Nga.

Yulia Tymoshenko, cựu Thủ tướng Ukraine và chính trị gia điêu luyện nhất nước này, luôn chú ý đến kiểu tóc của mình. Bím tóc vàng cuốn chặt trên đầu của bà là biểu tượng của cuộc Cách mạng Cam hòa bình vào năm 2004. Trong hai năm rưỡi ngồi tù dưới thời Tổng thống Viktor Yanukovych, kẻ tham nhũng được Nga hậu thuẫn, bà đã thả mái tóc xuống.

Khi ra tù sau cuộc cách mạng Maidan vào năm 2014, nhiều người dân Ukraina cho rằng thời của bà đã hết. Tuy nhiên, bà Tymoshenko đang lại sẵn sàng chiến đấu. Và vào ngày 03 tháng 2, khi bay tới Washington trong một nỗ lực không hẹn trước nhằm gặp mặt tân Tổng thống Mỹ Donald Trump, bà đã thắt lại bím tóc của mình. Là chính trị gia Ukraine đầu tiên bắt tay ông Trump, bà hy vọng sẽ được nhìn nhận như thời bà còn là gương mặt chính trị trên truyền hình của đất nước.

Bà Tymoshen đã thành công gặp được ông Trump khi ông tham dự buổi điểm tâm cầu nguyện quốc gia, và có hình chụp bà bám chặt lấy ông Trump. Động thái của bà khiến ông Petro Poroshenko -- tổng thống Ukraine -- tức điên. Nhưng đó là một hành động táo bạo về quan hệ công chúng cho chiến dịch của bà Tymoshenko nhằm cho thấy bà là một nhà lãnh đạo được quốc tế công nhận và để thay thế ông Poroshenko đang nắm quyền. Vài ngày sau đó ông Poroshenko đã có cuộc điện đàm với ông Trump, thảo luận về sự leo thang gần nhất trong cuộc chiến tranh kéo dài giữa Ukraine và Nga.

Cả ông Poroshenko cũng như bà Tymoshenko không chính thức tiết lộ nội dung các cuộc đàm thoại, và các bản tin rất lộn xộn. Một số cho rằng ông Trump đã gọi cuộc xung đột ở Ukraine là một cuộc nội chiến, một công thức được Nga sử dụng. Số khác cho rằng ông Trump đã khẳng định quan điểm của Ngoại trưởng Rex Tillerson, rằng nước Mỹ cần phải cung cấp vũ khí cho Ukraine.

Có một điều rõ ràng là: Ông Trump và nội các chưa quyết định sẽ muốn làm gì với đất nước Ukraine. Cuộc bầu cử của ông Trump đã đẩy tình hình chính trị của Ukraine vào tình trạng hỗn loạn. Đặc biệt, càng thấy rõ hơn sự bất cập của thỏa thuận ngừng bắn Minsk 2, thỏa thuận về bản chất là do Nga áp đặt lên ông Poroshenko vào tháng 2 năm 2015. Thỏa thuận ra đời sau sự can thiệp nặng về quân sự của Nga ở miền đông Ukraine vào giữa năm 2014, gây cản trở cuộc tấn công của quân đội Ukraine tái chiếm hai phần ba phần lãnh thổ bị phiến quân ly khai chiếm đóng.

Sau khi quân đội Nga tiến vào, Ukraine không còn nhiều hy vọng. Đã có thời điểm ông Poroshenko phát biểu "Tôi chỉ còn một tiểu đoàn". Năm 2015, "90% của các cuộc đàm phán tại Minsk chỉ đơn giản là về việc ngừng bắn."

Trên giấy tờ, thỏa thuận Minsk đem lại cho Nga gần như tất cả mọi điều nước này muốn: một lãnh thổ tự trị do Nga kiểm soát nằm bên trong Ukraina với lực lượng quân đội, chính quyền và hệ thống tư pháp riêng, và truyền hình Nga thống trị trên các sóng trong khi người đóng thuế Ukraine phải chịu phí. Ukraine bị buộc thay đổi hiến pháp nhằm khiến sắp xếp trên trở thành vĩnh viễn. Với những khó khăn sâu sắc của Ukraine, ông Putin dự kiến nước này sẽ nhanh chóng sụp đổ.

Nhưng không. Trong hai năm qua, cách tiếp cận của ông Poroshenko đối với việc thực hiện thỏa thuận Minsk là "sự trì hoãn", theo báo cáo gần đây của viện nghiên cứu chính sách International Crisis Group. Ông tuyên bố rằng ông không đủ số phiếu để thông qua điều luật theo yêu cầu của thỏa thuận. Điều này đã kéo dài thời gian cho Ukraine xây dựng quân đội và cứu vãn nền kinh tế của đất nước. "Khi tôi lên nắm quyền, chúng tôi không có quân đội, thâm hụt ngân sách khổng lồ, 50% lạm phát và không có tiền", ông Poroshenko nói. "Hiện nay tôi có một trong những đội quân mạnh nhất châu Âu, với kinh nghiệm đặc biệt về cách thức chiến đấu chống lại chiến tranh lai của Nga." Lực lượng sẵn sàng chiến đấu của Ukraine tổng số khoảng 250.000 người, trong đó 60.000 quân được triển khai ở miền đông.

Các trận đánh nổ ra gần thị trấn Avdiivka trong tuần qua được phía Ukraine xem là thành công. Mặc dù bị tàn phá nặng nề do tên lửa Grad của Nga, Ukraine chiếm được lãnh thổ mới trong "vùng xám" do quân ly khai chiếm đóng vi phạm thỏa thuận Minsk. Ukraine phải đối phó với những hậu quả nhân đạo của cuộc chiến đấu, và đã liên lạc hiệu quả với các đại sứ quán nước ngoài và gia đình các quân nhân chiến đấu, theo lời một nhà ngoại giao nước ngoài.

Ukraine vẫn bị tê liệt bởi tham nhũng và chủ nghĩa thân hữu, phần lớn từ nhóm của ông Poroshenko. Nhưng nước này đã thông qua một số cải cách, loại bỏ sự phụ thuộc vào khí đốt của Nga, khơi thông hệ thống ngân hàng và ổn định nền kinh tế. Tuy nhiên, sự đắc cử của ông Trump, người vốn có ý định thực hiện một cuộc trao đổi lớn với Nga, có thể thay đổi tình trạng hiện tại. Nga yêu cầu các thỏa thuận Minsk phải được thực hiện và muốn ông Trump gây áp lực với chính quyền Kiev. Vấn đề là mục đích của Nga đối lập với mục tiêu của Ukraine. Ông Poroshenko và những người ủng hộ nhìn nhận quá trình Minsk là cách bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ của đất nước và đẩy Nga ra khỏi Donbas. Nga xem thỏa thuận nói trên là cách gây bất ổn thêm hoặc khiến Ukraine sụp đổ.

Nga đã xây dựng một lực lượng thường xuyên ước tính khoảng 40.000 người trong các vùng lãnh thổ bị chiếm đóng. Ngoài quân ly khai Ukraine lực lượng còn bao gồm, một cách ngấm ngầm, khoảng 5.000 binh sĩ và sĩ quan Nga. Lực lượng này đã xây dựng lại chính quyền địa phương, sửa chữa cơ sở hạ tầng đường xá và loại bỏ một số chỉ huy phiến quân nổi loạn. (Một chỉ huy như vậy, Mikhail Tolstykh, thường được gọi là "Givi", đã bị súng phóng lựu đạn bắn nổ tung vào ngày 8 tháng 2.) Ông Putin hiện giờ hy vọng có thể sử dụng quá trình Minsk để kết hợp chính quyền ly khai vào Ukraine.

Yulia Mostovaya, biên tập viên của Zerkalo Nedeli, một tờ tuần báo độc lập, cho rằng điều này sẽ giống như cấy một tế bào ung thư vào cơ thể của Ukraine. Nga sẽ có quyền kiểm soát một phần cử tri và có thể dẫn đến sự tan rã sâu hơn với đất nước hoặc ít nhất cũng chấm dứt sự ngả về châu Âu của Ukraine. Có thể chỉ là vấn đề thời gian trước khi miền tây Ukraine, vốn chống Nga mạnh hơn miền đông, nổi dậy chống lại sự sắp xếp như vậy. "Nếu chúng ta thực hiện thỏa thuận Minsk theo kiểu này, đồng ý với chế độ liên bang thực sự của đất nước Ukraine, câu hỏi đặt ra sẽ là những người lính của chúng ta đã luôn chiến đấu và hy sinh suốt bao năm qua cho điều gì," bà Mostovaya nói.

Đối với chính quyền Kremlin, đó cũng sẽ là lời biện minh cho việc sử dụng lực lượng quân sự. Ukraine không thể chỉ đơn giản từ bỏ thỏa thuận Minsk. Nếu làm như vậy, đây sẽ được cho là nguyên nhân phá hoại hòa bình, khi đó Mỹ và Liên minh châu Âu có thể dỡ bỏ biện pháp trừng phạt chống lại Nga. Lựa chọn duy nhất còn lại là đóng băng tình hình, công nhận về mặt pháp lý Donbas là một phần của lãnh thổ Ukraine nhưng cách ly khu vực này khỏi phần còn lại của Ukraine.

Hỗ trợ quốc tế cho Ukraine dường như giảm đi, và có lo ngại rằng đây là dấu hiệu về trao đổi lớn giữa Nga và phương Tây. Thủ tướng Đức Angela Merkel tuyên bố với ông Poroshenko hồi tuần này rằng không có thỏa thuận nào được thực hiện sau lưng Ukraine. Thế nhưng, vào ngày 7 tháng 2 ông Ernst Reichel, đại sứ Đức tại Ukraina, cho hay sự hiện diện của quân đội Nga tại Donbas không nhất thiết là trở ngại cho việc tổ chức cuộc bầu cử theo đòi hỏi trong thỏa thuận Minsk—lời tuyên bố khiến chính quyền Kiev tức giận, vì theo Kiev thì Nga phải rút quân trước. Trong khi đó, các cố vấn của ông Trump xem tổng thống Ukraine như một công cụ của chính quyền Barack Obama. Ông Poroshenko là bạn của Joe Biden, cựu phó tổng thống của ông Obama. Và tiết lộ của Ukraine rằng ông Paul Manafort, nhân vật cao cấp trong chiến dịch tranh cử của ông Trump, đã nhận một số tiền lớn từ ông Yanukovych là một trong số những lý do ông Trump buộc phải sa thải ông Paul Manafort.

Ông Poroshenko cũng đang gặp rắc rối ở nước nhà. Tỷ lệ ủng hộ của ông rất thấp, và ông đã mất đi sự ủng hộ của nhiều nhà hoạt động Maidan vốn đã đưa ông lên nắm quyền. Bản thân là một nhà tài phiệt, ông do dự thực hiện các biện pháp cứng rắn chống tham nhũng. Chỉ có cải thiện hệ thống quản trị mới có thể thu hút đầu tư nước ngoài nước vốn rất cần để tăng cường nền kinh tế để đất nước trở nên tự lực. Bà Tymoshenko, đối thủ lâu năm, cho biết ông Poroshenko không phải người thích hợp cho vị trí tổng thống và kêu gọi bầu cử quốc hội mới.

Điều đó sẽ chỉ đẩy đất nước vào một chu kỳ bất ổn chính trị. Đảng Tổ quốc của bà Tymoshenko có thể sẽ đạt được nhiều ghế hơn trong quốc hội. Bà đã từng có cơ hội của mình dẫn dắt Ukraine ngày trước, và cũng giống như ông Poroshenko bà cũng không thể đáp ứng được yêu cầu của cuộc cách mạng Maidan để biến Ukraine thành một nhà nước châu Âu hiện đại. Nhưng đối mặt với các vấn đề của năm 2017, làm lại kiểu tóc từ năm 2004 không đem tới được câu trả lời.

Quỳnh Anh

The Economist

Bài trước: Cú điện tăng xe... pháo: Mỹ và Nga đàm, Ukraine vẫn đánh

Cú điện tăng xe... pháo: Mỹ và Nga đàm, Ukraine vẫn đánh

Photo courtesy Ministry of Defense of Ukraine.

Những cuộc đụng độ mới ở Donbas có thể cho thấy ông Vladimir Putin đang thử ông Donald Trump

Thời điểm rất đáng quan ngại. Chỉ một ngày sau cuộc điện đàm đầu tiên có vẻ thân mật giữa ông Donald Trump và ông Vladimir Putin, cư dân tại thị trấn nhỏ Avdiivka thuộc phía Ukraine trên tuyến xung đột với người ly khai được Nga hậu thuẫn, đã nghe thấy nhiều tiếng vọng của hỏa lực pháo binh hạng nặng. Cuộc xung đột Nga khơi mào ở Ukraine hồi năm 2014 đã phần nào đóng băng trong hai năm qua. Nhưng ngày 29 tháng 1 nó lại bùng lên mạnh mẽ hơn.

Ba ngày sau, ngày 01 tháng 2, thi hài của bảy binh sĩ người Ukraine thiệt mạng trong chiến đấu đã được đưa đến Kiev. Maidan, quảng trường thành phố từng là hiện trường cuộc cách mạng năm 2014 của nước này, một lần nữa lại đông kín người. Các phương tiện truyền thông xã hội tràn ngập những thông điệp ủng hộ các binh sĩ và kêu gọi tiếp tế nhu yếu phẩm cho các nạn nhân, cùng với video các cuộc không kích bằng tên lửa Grad của Nga. Binh sĩ Ukraine đã nhận được nhiều tin nhắn có vẻ như đã được gửi từ phía Nga: "Đối với chỉ huy của các anh, các anh chỉ là bị thịt mà thôi". Kể từ đó các cứ điểm khác thuộc Ukraine dọc theo tiền tuyến đã bị tấn công, và con số tử vong ngày càng tăng.

Sau bùng nổ xung đột, đại sứ Mỹ tại Tổ chức An ninh và Hợp tác châu Âu chịu trách nhiệm giám sát ngừng bắn đã đổ lỗi cho "lực lượng kết hợp giữa Nga và quân ly khai" về việc khai chiến. Lực lượng Ukraine đang âm thầm tiến vào "vùng xám" trong những tháng gần đây, chiếm giữ vài cứ điểm tại một số thị trấn nhỏ. Các lực lượng nổi dậy có thể thấy đó là thời điểm thích hợp để phản công.

Cho dù ai là người bắt đầu cuộc chiến tranh, thì nạn nhân là 16.000 thường dân ở Avdiivka, những người bị cắt điện nhiều ngày khi thời tiết đang ở mức nhiệt độ -20°C, và rất nhiều người dân trong vùng lãnh thổ của quân nổi dậy đang thiếu nước. Bạo lực làm rõ hơn khó khăn trong việc thực hiện thỏa thuận ngừng bắn Minsk, ký vào tháng 2 năm 2015, vốn được hai bên hiểu theo cách khác nhau. Đối với phe Kiev và những người ủng hộ phương Tây, thỏa thuận này là con đường cho Ukraine tái thiết lập quyền kiểm soát phía đông và đóng cửa biên giới với Nga, sau đó sẽ thực hiện chuyển giao quyền lực cho các khu vực. Tuy nhiên, Nga lại coi những thỏa thuận ấy là cách duy trì kiểm soát đối với miền đông Ukraine, giữ biên giới mở và đòi hỏi Kiev công nhận Donbas là một khu vực tự trị trong Ukraine. Điều này sẽ đem lại cho Nga ảnh hưởng lâu dài lên tương lai của Ukraine.

Từ quan điểm của Ukraine, bạo lực là lời cảnh báo đối với các các đồng minh Mỹ và châu Âu, khi một số nước đang xem xét dỡ bỏ các biện pháp trừng phạt chống lại Nga. "Ai dám nói về việc dỡ bỏ biện pháp trừng phạt trong tình hình này?" ông Petro Poroshenko, tổng thống Ukraine, đã đặt câu hỏi và rút ngắn chuyến thăm tới Đức để xử lý cuộc khủng hoảng. Ông Poroshenko sau đó tuyên bố rằng ông sẽ kêu gọi một cuộc trưng cầu quốc gia về việc gia nhập NATO—vấn đề vốn được Nga xem là một lằn ranh đỏ [red line: lằn ranh đỏ - thuật ngữ chính trị, để chỉ giới hạn vô hình trong các hành xử giữa các quốc gia] và chính bản thân NATO không mong muốn.

Nghi ngờ về ông Donald

Giới quan sát tình hình nước Nga cho rằng ông Putin có thể đã cố tình dấy lên các cuộc xung đột để thử người đồng cấp Mỹ mới nhậm chức. Ông Trump đã hứa hẹn về mối quan hệ tốt hơn với Moscow. Ông Putin có lẽ quyết định thăm dò xem liệu ông Trump có sẵn sàng nhắm mắt làm ngơ đối với hành động của Nga ở Ukraine, điểm chính trong mâu thuẫn giữa hai nước. Chính phủ Nga cho biết vấn đề Ukraine đã được thảo luận trong cuộc điện đàm.

Trong quá khứ, khi chiến sự leo thang tới mức đáng lo ngại thì Nhà Trắng hoặc Bộ Ngoại giao sẽ nhanh chóng đưa ra phát ngôn với từ ngữ mạnh mẽ lên án sự xâm lược của Nga và ủng hộ toàn vẹn lãnh thổ đối với Ukraine. Lần này phải mất hai ngày Bộ Ngoại giao mới có phát ngôn "quan ngại sâu sắc"; và không đề cập gì đến Nga. Phản ứng này được Moscow ghi nhận thích đáng. "Washington đổ lỗi lên phe [ly khai] cộng hòa, không thể hiện sự ủng hộ đối với Kiev và không nói một lời nào về vai trò của Nga," tờ Rossiiskaia Gazeta, tờ báo chính thức của nhà nước Nga, đã hân hoan viết như vậy.

Điện Kremlin cũng ghi nhận khi Mỹ không có phản ứng nào đối với tin tức về việc ông Aleksey Anatolyevich Navalnyy, nhà lãnh đạo đối lập và vận động chống tham nhũng, sẽ tiếp tục bị xét xử về tội vu cáo. Ông Navalny đã cam kết sẽ tranh cử đối đầu với ông Putin trong cuộc bầu cử tổng thống năm tới, nhưng giờ đây có khả năng sẽ phải quan sát cuộc tái tranh cử của ông Putin từ trong nhà tù.

Quỳnh Anh

The Economist

Bài trước: Chính trị gia kiêm ngôi sao nhạc rock của Ukraine: Cánh chim đầu đàn

Chính trị gia kiêm ngôi sao nhạc rock của Ukraine: Cánh chim đầu đàn

Một ngôi sao nhạc trẻ đang cố gắng vực dậy đất nước trong thời chiến.

Nhà lập pháp không được thừa nhận*. Photo courtesy U.S. Embassy Kyiv Ukraine.

Đám đông này đã bắt đầu xếp hàng từ 6 giờ sáng ở Mariupol, một thị trấn công nghiệp nằm gần biên giới phía đông Ukraine. Bấy giờ là cuối mùa xuân, và nhóm nhạc rock Okean Elzy sắp có buổi biểu diễn tại đây. "Có thể chúng ta chỉ được thấy họ một lần trong đời", một thanh niên đang xếp hàng chia sẻ. Khoảng 30.000 người đã kéo đến đây để nghe nhạc và gặp thủ lĩnh của họ, Svyatoslav Vakarchuk (ảnh). "Cậu ấy là tiếng nói của thế hệ trẻ hiện nay, tiếng nói của các tác nhân thay đổi," sử gia Yaroslav Hrytsak người Ukraine nói.

Vakarchuk là con trai của một nhà vật lý tại thành phố Lviv ở miền tây Ukraine, và lần xuất hiện nổi bật nhất gần đây của anh không phải ở một buổi hòa nhạc mà là một bài phát biểu đánh dấu sự trở lại với đấu trường chính trị. (Anh làm việc tại Nghị viện từ năm 2007 đến năm 2008.)

Giữ lập trường chống lại đường lối chính trị đặc trưng mà các nhà lãnh đạo Ukraine thường dùng để đánh lạc hướng dân chúng khi cải cách thất bại, Vakarchuk cho thấy tầm nhìn rõ ràng về thân phận người Ukraine trong thế kỷ 21. "Chúng ta cần chấm dứt việc xây dựng nhà nước dựa trên lòng yêu nước công dân (blood patriotism = chủ nghĩa dân tộc?), và bắt tay xây dựng một nhà nước dựa trên lòng yêu nước lập hiến", anh tuyên bố. "Chúng ta không sát cánh vì có chung quá khứ, di sản, huyết thống hoặc ngoại hình, mà bên nhau vì các giá trị chung, lối sống, quy tắc và một hiến pháp."

Trong suốt lịch sử Ukraine "Những người tạo nên bản sắc dân tộc hầu hết là các nhà văn và nhà thơ," ông Hrytsak giải thích. "Nhiều người nghiêng theo chủ nghĩa dân tộc rất mãnh liệt." Taras Shevchenko, nhà thơ từng giúp hệ thống hóa tiếng Ukraine hiện đại vào giữa những năm 1800, đã đề xuất một chủ nghĩa dân tộc tách khỏi nước Nga mẫu quốc. "Hỡi những cô gái lông mày đen đậm, yêu ai thì yêu, đừng yêu đám Nga Moskali," ông cảnh báo trong "Kateryna", mượn một lời giễu cợt người Nga của dân Ukraine. "Với những người Moskali xa lạ/Họ sẽ không đối xử tốt với các cô đâu."

Đối với một nước Ukraine hậu Maidan (phong trào biểu tình ủng hộ dân chủ trên các quảng trường ở Ukraine từ năm 2013), ông Vakarchuk muốn thay thế chủ nghĩa dân tộc dựa trên sắc tộc này bằng một hình thức vì công dân hơn, để vượt qua những chia rẽ vùng miền đang kìm hãm đất nước. "Vấn đề là những người nói tiếng Ukraine và những người nói tiếng Nga đều chỉ lén lút hoạt động", ông Vakarchuk nói. "Chúng ta nên đồng lòng vì mong muốn xây dựng một xã hội công bằng." Tuy nhiên, các cuộc cải cách của Ukraine càng dè dặt bao nhiêu, thì các chính trị gia càng tận dụng yếu tố lịch sử và ngôn ngữ để chia rẽ dân tộc bấy nhiêu. "Hiện thực cuộc sống càng tồi tệ, chúng ta càng nói nhiều về những chuyện đã qua" Mykhailo Minakov, một nhà triết học chính trị nói.

Rất nhiều người hâm mộ Vakarchuk đang khao khát về một nhà lãnh đạo biết truyền cảm hứng như vậy, mong mỏi anh này sẽ quay lại chính trường. Trang Ukrainskaya Pravda đưa tin, chính quyền Tổng thống Petro Poroshenko đã chấm cho anh một lượng phiếu lớn, khoác cho anh diện mạo của một đối thủ tiềm năng. Tuy nhiên, Vakarchuk khẳng định anh có thể làm được nhiều hơn với âm nhạc của mình. Trong ca khúc thành công mới được phát hành năm ngoái "Cuộc chiến này không của riêng anh", có câu: "Một trận chiến lúc bình minh, khi mặt trời còn trong màn sương / Mấy ai biết sẽ ra sao / Những thanh niên tương lai mơ mộng gì / Người mang hy vọng, người nặng âu lo."

Phương Anh

The Economist

Bài trước: Mỹ, Nga và cánh hữu mới

* Senator McCain in Kyiv, Dec. 14, 2013. Svyatoslav Vakarchuk & Volodymyr Klichko

Mỹ, Nga và cánh hữu mới

Vladimir Putin carrying his buddy Donald Trump. Photo courtesy DonkeyHotey.

Những người Nga theo chủ nghĩa phi tự do yêu thích Donald Trump nhưng chưa chắc được Trump đối lại tương tự.

Alexander Dugin, nhà triết học Nga về tôn giáo và địa chính trị được xem là "bộ não của [Vladimir] Putin" hoàn toàn vui mừng với kết quả cuộc bầu cử Mỹ. Trên trang web của vị lãnh đạo chủ nghĩa chống Mỹ này, có một bài viết bày tỏ niềm hân hoan với lập luận rằng không còn cần phải coi Mỹ như một kẻ thù, vì người tốt đã chiến thắng ở đó: bài viết gợi ý mạnh mẽ các bước tiếp theo sẽ là để đảm bảo thắng lợi hơn nữa cho các lực lượng phi tự do ở châu Âu, bắt đầu với ứng cử viên tổng thống Pháp Marine Le Pen.

"Chủ nghĩa chống Mỹ đã kết thúc. Không phải vì điều đó là sai, mà hoàn toàn ngược lại: vì người dân Mỹ chính họ đã bắt đầu cuộc cách mạng chống lại chính xác các khía cạnh của Mỹ mà chúng ta căm ghét .... Vì vậy, [giờ đây] chúng ta hãy vét sạch Vũng lầy châu Âu ...Vậy cấu trúc của Vũng lầy đó là gì? Trước hết, Vũng lầy này là một ý thức hệ, là Chủ nghĩa tự do. Chúng ta cần một Phiên tòa Nuremburg cho Chủ nghĩa tự do, tư tưởng chính trị chuyên chế cuối cùng"

Ông Dugin là ai? Nhà tư tưởng địa chính trị "Á-Âu" với giấc mơ về một vùng đế chế lớn Slav-Turk dưới sự chỉ huy của Moscow, đã chứng kiến ảnh hưởng của mình tăng cao trong những tháng đầu của cuộc xung đột ở miền đông Ukraine trong năm 2014. Cùng với một số nhân vật theo chủ nghĩa dân tộc của Chính thống giáo ở Nga, ông đã hỗ trợ tinh thần cho các nhà lãnh đạo của cuộc nổi loạn được Nga hậu thuẫn chống lại chính phủ của Ukraine. Ông Dugin đôi khi miêu tả cương lĩnh của mình như là chủ nghĩa Á-Âu Chính thống, nhưng ông không mấy quan tâm nhiều tới thần học Kitô giáo: mà chú ý hơn tới Chính thống giáo và đó là dấu hiệu khác biệt so với phương Tây. Một trong số những nhà tư tưởng ông thừa nhận về tầm ảnh hưởng là Julius Evola, một người dẫn dắt tinh thần theo phe cực hữu ở Ý; ông này cũng dựa vào hệ triết học tôn giáo "chủ nghĩa truyền thống" cho rằng sự khôn ngoan nằm trong nhiều tín ngưỡng phức tạp cổ xưa và coi thường thế tục hiện đại.

Một điều dễ thấy rằng Tổng thống đắc cử của Mỹ không dành quá nhiều thời gian quan tâm tới các triết gia Nga, nhưng người thân cận của ông chắc chắn là biết về Dugin. Đó là người quản lý chiến dịch của ông Trump, Stephen Bannon. Trả lời câu hỏi tại một cuộc họp vào năm 2014, ông Bannon giải trình về đường lối lãnh đạo của Nga, nguồn gốc tinh thần của họ và về lý do vì sao một số người phương Tây có thể thấy những nguồn gốc ấy đáng bỏ công tìm hiểu. Ông Bannon đã nói thành lời suy nghĩ của mình thay vì văn bản mạch lạc như sau:

Vladimir Putin, khi bạn thực sự xem xét một số nền tảng niềm tin của ông ta ngày hôm nay, rất nhiều phần đến từ điều tôi gọi là Chủ nghĩa Á-Âu; ông ta có một cố vấn nghe theo những người như Julius Evola và các tác giả của thế kỷ 20 ủng hộ phong trào chủ nghĩa truyền thống mà cuối cùng dẫn đến chủ nghĩa phát xít ở Ý ... Chúng tôi, những người phương Tây theo Do Thái –Kitô giáo, thực sự phải nhìn vào những gì Putin đang nói từ gốc gác chủ nghĩa truyền thống, đặc biệt là trong vấn đề nó hỗ trợ cho nền tảng của chủ nghĩa dân tộc ...

Cố vấn được nói đến ở trên rõ ràng là ông Dugin. Nhưng điều đó không có nghĩa là ông Bannon, vốn có thể là người lập dị, là một người ủng hộ nhà triết học Nga hay ý tưởng quân sự của ông ta. Vào thời điểm khi ông Bannon phụ trách vấn đề này, dịch vụ tin tức cánh hữu Breitbart thực hiện đưa tin về chính sách của Nga tại Ukraine, và vai trò của ông Dugin, vốn khá mạnh mẽ và thể hiện rõ ràng. Bài báo xuất bản trong tháng 6 năm 2014 đề cập đến "sự từ chối trách nhiệm bất chấp đạo lý của Putin" cho các hành động của đồng minh của mình ở Crimea, và cũng lưu ý rằng "chế độ Putin tiếp tục từ chối một cách không hợp lý bất kỳ trách nhiệm nào" về việc đã kích động chiến tranh ở miền đông Ukraine. Dưới tiêu đề dí dỏm "Rasputin của Putin," bài báo nói thêm rằng động lực đằng sau các chính sách của ông Putin tại Ukraine là hệ tư tưởng của ông Dugin, một ý thức hệ cũng coi Mỹ như là một "Kẻ chống lại Thiên chúa" cần bị và sẽ bị tiêu diệt.

Ông Bannon, là người đã tìm kiếm ở trong và ngoài nước các đồng minh tiềm năng theo chủ nghĩa phi tự do, rõ ràng là quan tâm đến hiện tượng Dugin, nhưng điều đó không làm cho ông ta trở thành một người ủng hộ. Đây là một sự khác biệt đáng kể khác. Ông Bannon lên án chủ nghĩa nhân văn tự do và thế tục nhân danh thế giới phương Tây "Do Thái-Kitô giáo". Ngược lại, ông Dugin và hệ tư tưởng của ông xem các bộ phận của thế giới Hồi giáo như là một đồng minh tiềm năng chống lại con quỷ chủ nghĩa tự do-nhân văn; và điều này, đến lượt nó, tác động đến ông Putin, người đã từng nói rằng theo quan điểm của "một số nhà tư tưởng" thì Chính thống giáo Nga đứng gần với Hồi giáo hơn là Kitô giáo phương Tây. Vì vậy, tầm nhìn Dugin không phải quá thiên về Do Thái-Kitô giáo như Hồi giáo-Chính thống giáo-Kitô giáo, với sức hấp dẫn qua nhiều thời kỳ đối với ngoại giáo Nga.

Mặt khác, tất cả những cái tên kể trên, dù có bất kỳ sự khác biệt nào, đều muốn ở trong đội tiên phong của một cuộc chiến chống lại kẻ thù chung xác định, bao gồm cả chủ nghĩa thế tục, chủ nghĩa đa văn hóa, chủ nghĩa quân bình và hiện đại.

Quỳnh Anh

The Economist

Bài trước: Biểu tượng của Chủ nghĩa Putin: Câu chuyện về hai ngài Vladimir

Biểu tượng của Chủ nghĩa Putin: Câu chuyện về hai ngài Vladimir

Vlad Đại đế, hiểu chứ? Photo credit: The Economist.

Ở Nga, xây tượng đài cũng là một cách làm chính trị.

Vladimir Putin có một người hàng xóm mới: Vladimir Đại đế, vị vua xứ Slav từ thế kỷ 10, được tạc tượng đồng cao 16 mét. Bức tượng đứng ngay bên ngoài bức tường màu đỏ của điện Kremlin. "Nếu trong thời Xô viết, đó sẽ là một bức tượng Lenin", nhà điêu khắc Salavat Shcherbakov nói.

Những người ủng hộ tượng đài này khẳng định bức tượng để kỷ niệm 1.000 năm ngày mất của Vladimir (năm 2015), nhưng ẩn ý chính trị thì quá rõ ràng. Các bang nguyên thủy (proto-state) dưới thời Vladimir cai trị, trung tâm tại Kiev (còn được gọi là Kievan Rus), và Ukraine coi ông như tổ phụ lập quốc. Khuôn mặt của ông xuất hiện trên tờ bạc hryvnia (đơn vị tiền tệ nhỏ nhất của Ukraine), và một đài tưởng niệm khác dành cho ông đã được dựng lên bên bờ sông Dnieper, nơi ông rửa tội cho người dân của mình và truyền bá Chính thống giáo. (Ông được cho là ban đầu đã bài Do Thái giáo, Công giáo, Hồi giáo, và nói với các sứ giả Hồi giáo -- những người yêu cầu kiêng khem -- rằng "uống rượu là niềm vui của người Rus.") Đến lượt mình, các nhà lãnh đạo Nga coi vị vua này là tổ tiên của nước Nga hiện đại. "Ông ấy là vua của chúng tôi," ông Shcherbakov nói.

Những người chỉ trích coi bức tượng là một cử chỉ lộ liễu cho sự thống trị của Nga. Khi kế hoạch tạc tượng được công bố, nhà khoa học chính trị Ekaterina Schulmann đã viết "Hiển nhiên ai cũng thấy rằng vua Vladimir thực ra là Tổng thống Vladimir." Các nhà sử học lại đặt câu hỏi về tính hợp lý của suy luận này. "Khi Vladimir còn sống, Moscow chưa tồn tại", chuyên gia về người Rus cổ đại - Igor Danilevsky cho biết. Vị vua này -- người kết hôn với em gái của Hoàng đế Đông La Mã Basil II và được rửa tội tại Crimea -- đã qua đời vào đầu thế kỷ 11. Vương quốc của ngài bị chia thành các chiến ấp mà cuối cùng hình thành Nga, Belarus và Ukraine.

Tháng 3 năm 2014, Putin đã viện dẫn di sản của vị vua này để biện minh cho việc sáp nhập Crimea. "Đột nhiên mọi người đã quan tâm đến người Rus cổ đại," ông Danilevsky nói. Ngay sau đó, Hội Lịch sử quân sự Nga (RVIO) -- một cơ quan từ thời Sa hoàng được khôi phục vào năm 2012 -- công bố kế hoạch xây đài tưởng niệm. Ban tuyển chọn thiết kế do Giám mục Tikhon -- một mục sư được coi là cố vấn tâm linh của ông Putin -- đứng đầu.

Gần đây, nước Nga trở nên phát cuồng với việc xây dựng tượng đài. Tháng trước, thành phố Oryol khánh thành một bức tượng của Ivan Bạo chúa (Ivan IV Vasilyevich - người đầu tiên chính thức dùng danh xưng Sa hoàng). Ông Shcherbakov cũng đang tạc một bức tượng của Mikhail Kalashnikov, nhà sáng chế súng trường nổi tiếng. Theo kiến trúc sư nổi tiếng Evgeniy Asse, trong mô hình chính trị hiện nay của Nga, "quá khứ là nguồn cảm hứng cho các tác phẩm vĩ đại."

Minh Thu

The Economist

Bài trước: Câu chuyện dài vay nợ của Ukraine

Câu chuyện dài vay nợ của Ukraine

Barricade with the protesters at Hrushevskogo street on January 25, 2014 in Kiev, Ukraine. Photo courtesy Sasha Maksymenko.

Nền kinh tế của Ukraine, bị chiến tranh tàn phá, đang rơi tự do. Trong quý II năm nay, GDP của nước này đã giảm 15% (điều chỉnh theo năm), sau mức giảm 18% trong quý I. Nợ công của nước này ước tính bằng 100% GDP. Do đó, không quá ngạc nhiên khi Ukraine muốn cắt giảm một phần nợ của mình. Sau nhiều tháng đàm phán gay gắt, Ukraine và các chủ nợ có thể sẽ đạt được một thỏa thuận trong tuần này. Những vấn đề gì không được nhất trí giữa Ukraine và các chủ nợ, và những gì có thể xảy ra?

Các cuộc đàm phán đã diễn ra trong thời gian dài. Trong nhiều tháng, không một ai, ngay cả Bộ trưởng Tài chính của Ukraine - Natalie Jaresko, có thể hoàn toàn chắc chắn về các chủ nợ của Ukraine. Giờ đây, thông tin cho biết, trong số đó bao gồm Franklin Templeton, một nhà quản lý tài sản có tiếng, người nắm giữ khoảng 9 tỷ USD trái phiếu của Ukraine, và BTG Pactual, một công ty của Brazil. Ngay từ đầu, mọi người đều nhận thấy rằng Ukraine cần hình thức giảm nợ nào đó. Câu hỏi lớn nhất là hình thức cứu trợ nào sẽ được đưa ra. Hàng tháng trời, các chủ nợ nhất quyết rằng vấn đề của Ukraine sẽ được giải quyết bằng cách "giãn nợ" (maturity extensions), nghĩa là đẩy lùi ngày hoàn trả trái phiếu.

Nhưng biện pháp này không thể được thực hiện, nó mâu thuẫn với yêu cầu do Quỹ Tiền tệ Quốc tế đặt ra. IMF đã giữ cho nền kinh tế Ukraine tồn tại bằng việc cung cấp một loạt các khoản vay có tổng trị giá khoảng 7 tỷ đô la kể từ năm ngoái. IMF hỗ trợ Ukraine với điều kiện chính quyền Kiev sẽ xóa 15,3 tỷ USD nợ gốc và lãi vào năm 2018, và giảm tỷ lệ nợ công/GDP xuống khoảng 70% vào năm 2020. Mục tiêu là giảm số tiền trả nợ mỗi năm không quá 10% GDP. Tất cả điều này nghĩa là, Ukraine không chỉ cần giãn nợ, mà còn cần giảm tổng số tiền nợ. Chính phủ Ukraine muốn giảm 40% tổng số tiền nợ của họ. Theo một số báo cáo, gần đây các chủ nợ của nước này đã đưa ra tỷ lệ giảm thấp hơn, chỉ khoảng 5%.

Ukraine sẽ sớm có thể đạt được một thỏa thuận với các chủ nợ. Nếu không được như vậy, nước này có thể buộc phải tuyên bố không đáp ứng được các khoản hoàn trả trái phiếu trong tương lai (bao gồm 500 triệu USD vào ngày 23/9). Nhưng thậm chí kể cả khi đạt được một thỏa thuận, tình hình tài chính của Ukraine sẽ vẫn ở trong tình trạng khẩn cấp. Một chủ nợ, nắm giữ 3 tỷ USD trái phiếu đáo hạn vào tháng 12, đã không tham gia vào bất kỳ cuộc đàm phán nào. Có một điều khoản lạ lùng trong loại trái phiếu đó, cho phép người nắm giữ trái phiếu có thể buộc Ukraine tuyên bố vi ước trong trường hợp nợ công vượt quá 60% GDP. Thật không may, chủ nợ đó chính là nước Nga.

Đoàn Khải

The Economist

Bài trước: Sự suy yếu của thị trường mới nổi: vì sao đây không phải là sự tái diễn của cuộc khủng hoảng tài chính năm 1997?

Putin cáo buộc Mỹ gây mất cân bằng trật tự thế giới

The illuminated Cabal are desperate to start a world war, not only to white wash their scams worldwide so that Wall Street can keep the $40 trillion they stole from us and steal another $20 trillion or more on the Day the Dollar Dies but it’s also to try and stop the public from ever finding out about our true history that has suffered 2,000 years of corruption.

Putin's opposition to the Cabal’s “unipolar world" Code name for NWO is now not only obvious: but more than likely credible.

Russia is under constant attack by the globalists who wish to exploit internal divisions to destabilize Russia and install a Zionist lap dog leader like they have in so many places as was the case with Ukraine...

Vì sao các cuộc xung đột "đóng băng"?

WARS are defined by their winners and losers. But some conflicts remain frozen for decades. What makes these disputes so intractable (khó kiểm soát)?

Nga đứng sau quân nổi dậy/ly khai; có quyền lợi tài chính hoặc chiến lược tại vùng giao tranh, ví dụ Ukraine lệ thuộc nhập khẩu gas, hãng sản xuất máy bay Antonov cung cấp cho quân đội Nga và công nghiệp nặng nước này. Các cuộc xung đột bị đóng băng (frozen conflict) có thể leo thang, lính tráng hai bên bắn nhau chí chóe (kể cả khi có thỏa thuận ngừng bắn/ceasefire), nhưng thường khó chấm dứt là do các cường quốc muốn vậy.

Donbas ngày càng xa tầm tay Kiev

Who controls the Donbas region of Ukraine?

In mid June, pro-Russian rebels claimed the majority of Donbas, the area in Ukraine comprising the regions of Donetsk and Luhansk. Quân đội Ukraine đã đẩy lui được quân nổi dậy, nhưng sau đó Nga (5.000 lính Nga, 15.000 lính đánh thuê) lại vượt biên giới, xâm lược...

Ukraine chìm sâu vào suy thoái kinh tế

xuất khẩu giảm 19%, công ty máy báy Antonov thiệt hại 150 triệu usd do không xuất khẩu được máy bay tầm trung An-18 cho Không lực Nga, GDP giảm 5% so với năm ngoái, lạm phát hơn 14%, quỹ dự trữ ngoại hối giảm vì bảo vệ đồng nội tệ, lương thực tế giảm mạnh, nợ chính phủ tăng gấp 4 lần kể từ năm 2008, vì tái cấp vốn cho hệ thống ngân hàng, nợ công có thể tăng lên 70% năm nay và 77% năm sau, cao hơn ngưỡng an toàn của IMF.

Bài trước: Quân nổi dậy Ukraine là những ai?

-----

Ukraine is now in recession. Deep economic ties with Russia have resulted in painful adjustments in recent months. The nation's exports are down some 19% from last year in dollar terms and expected to fall further. A great example of Ukraine's export challenges is the Antonov aircraft company known for its Soviet era large transport planes as well as other types of aircraft.

As the military cooperation with Russia ended, Antonov was in trouble. It had to take a $150 million hit recently by not delivering the medium-range An-148 planes to the Russian Air Force. The Russians will find a replacement for this aircraft, but in the highly competitive global aircraft market, it's far less likely that Antonov will find another client.

The nation's GDP is down almost 5% from a year ago and growth is expected to worsen, Ukraine's retail sales are falling at the rate we haven't seen since the financial crisis, industrial production is collapsing, inflation rate is running above 14% and will spike sharply from here in the next few months if the currency weakness persists, real wages are collapsing, in its attempts to defend the currency, Kiev has been using up its foreign exchange reserves.

Government debt (including guarantees such as NBU liabilities to the IMF) to GDP has quadrupled since 2008, reflecting exchange rate depreciation, fiscal deficits, low growth and below-the-line costs such as recapitalisation of banks and Naftogaz. There is high dollarisation and foreign-currency exposure, making government solvency, banks' balance sheets and the overall economy vulnerable to sharp depreciation. This severe economic weakness is likely to cause public debt to rise to 70% this year and 77% next year, above the IMF’s “high-risk threshold” for debt sustainability...

Quân nổi dậy Ukraine là những ai?

Donetsk, Ukraine. Photo courtesy Peter Collins.

Gió lại đang đổi chiều trên chiến trường đông Ukraine. Sau nhiều tuần để mất dần lãnh thổ (cede territory) vào tay quân chính phủ, lực lượng nổi dậy Ukraine đã tiến hành một loạt các cuộc phản công (counterstrike) chóng vánh. Được tiếp viện (reinforcement) từ Nga, quân ly khai đã chiếm lại một số thị trấn gần thủ phủ Donetsk và Luhansk trong tuần qua và mở mặt trận thứ ba ở phía Nam. Thông điệp rất rõ ràng: chúng tôi sẽ không đi đâu cả. Chính phủ thân phương Tây ở Kiev từ lâu đã khẳng định cuộc nổi dậy (insurgency) là sản phẩm của Nga. Bất chấp việc hơn 1.000 binh sĩ Nga di chuyển vào lãnh thổ Ukraine trong tuần qua, điện Kremlin vẫn gọi cuộc chiến là một “vấn đề nội bộ thuần túy” và khẳng định bất cứ người Nga nào tham chiến chỉ là “quân tình nguyện” hoặc binh sĩ đang nghỉ phép. Vậy quân nổi dậy Ukraine thực sự là những ai?

Sau khi Tổng thống Viktor Yanukovych bị lật đổ (oust) hồi tháng Hai và Nga sáp nhập (annex) Crimea vào tháng Ba, một nhóm dân quân (militia) chắp vá (patchwork) đã bắt đầu chiếm các tòa nhà chính phủ khắp các vùng Donetsk và Luhansk trong tháng Tư. Các nhóm gồm chủ yếu người dân địa phương bất mãn (disgruntled) và người ủng hộ từ các nơi khác đã tuyên bố thành lập Cộng hòa Nhân dân Donetsk và Cộng hòa Nhân dân Luhansk độc lập vào tháng Năm. Hai nước cộng hòa non trẻ này (budding statelet) tự gọi mình là ‘Novorossiya’ (Tân Nga) – một danh từ từng được dùng cho lãnh thổ phía nam Ukraine bị Đế quốc Nga chinh phục (conquer) hồi thế kỉ 18. Kể từ đó, Đông Ukraine đã thu hút những nhân vật đứng trong bóng tối từ Moscow (shadowy Muscovites) có liên hệ với lực lượng an ninh Nga và chính những người này đã thay đổi diện mạo cuộc nổi dậy. Igor Girkin (biệt danh Strelkov) tiếp quản cánh quân của Donetsk trong khi Alexander Borodai được bổ nhiệm làm Thủ tướng Donetsk. Họ trở về Nga vào giữa tháng Tám sau khi được thay thế bởi những người Ukraine trong một nỗ lực rõ ràng nhằm khiến Novorossiya có vẻ thuộc quyền kiểm soát của người dân bản xứ (a façade of local control).

Cộng hòa Donetsk và Luhansk duy trì chính quyền riêng biệt với Thủ tướng và nội các riêng (bao gồm cả các Bộ trưởng quốc phòng). Khu vực Luhansk có biên giới với Nga trở thành trạm trung chuyển (conduit) vũ khí và binh lính trong khi vùng Donetsk ở xa hơn về phía tây trở thành mặt trận gánh chịu các cuộc tiến công của Ukraine. Họ duy trì hoạt động độc lập trên lãnh thổ của mình nhưng phối hợp chặt chẽ với nhau. Suốt mùa hè, khi vũ khí và các tay súng đi qua biên giới đầy lỗ hổng (porous), quân ly khai đã trở thành một lực lượng chiến đấu đáng gờm và không còn sơ khai như ban đầu (initial incarnation) nữa. Họ giờ có trong tay những vũ khí hiện đại gồm nhiều xe tăng, các hệ thống pháo binh, xe bọc thép (armoured personnel carriers) và tên lửa phòng không như SA-11 BUK bị cho là đã bắn hạ máy bay MH17 của Malaysia Airlines hồi tháng Bảy – một thảm kịch mà quân nổi dậy vẫn một mực phủi trách nhiệm (deny a hand in).

Tuy sự phủ nhận của Putin về sự hiện diện của binh lính Nga là một trò hề (farcical), mức độ can thiệp của Nga đến đâu hiện vẫn là ẩn số. Một cuộc xâm lược toàn diện có thể cần tới vài ngàn quân – các quan chức NATO nói 20.000 quân đã sẵn sàng (are poised at) ở biên giới. Tới giờ, ông Putin có vẻ quyết tâm không nhận trách nhiệm về cuộc chiến đã cướp đi sinh mạng của gần 2.600 người, hầu hết là dân thường. Tổng thống Nga vẫn tiếp tục đưa (funnel) lính và vũ khí cho quân nổi dậy hòng đóng băng cuộc xung đột như đã từng làm ở nơi khác với hi vọng một ngày nào đó có thể điền Novorossiya vào bản đồ thế giới mới của riêng mình.

Đăng Duy

The Economist

Bài trước: Vì sao toàn cầu hóa chưa chắc giảm bất bình đẳng ở các nước nghèo?

Vì sao máy bay MH17 vẫn bay trên bầu trời khu vực chiến sự?

Động cơ châm ngòi cho cuộc chiến tại Crimea cách đây gần 2 thế kỉ

Vì sao máy bay MH17 vẫn bay trên bầu trời khu vực chiến sự?

Katyn 1940 / Donetsk 2014: mass murder is something hard to admit. Photo courtesy Tjebbe van Tijen.

Tin tức về chiếc máy bay chở khách có vẻ bị bắn rơi bởi một tên lửa đất-đối-không ngày 17 tháng Bảy đã khiến mọi người kinh hãi. Nhiều nghi vấn khác nhau đã được đặt ra về thảm kịch này, trong đó có câu hỏi vì sao máy bay MH17 của hãng hàng không Malaysia Airlines lại bay qua phía đông Ukraine, vốn đã được xác lập là vùng chiến sự cường độ thấp từ vài tháng qua. Kể từ vụ bắn rơi MH17, các chuyến bay thương mại đã hoàn toàn tránh Ukraine (như có thể thấy ở trang web theo dõi chuyến bay flightradar24, ảnh dưới). Nhưng tần suất một máy bay chở khách thường bay qua khu vực chiến sự là bao nhiêu? Và nguy hiểm đến mức độ nào?

Việc đi vòng để tránh một khu vực xung đột đồng nghĩa với việc mất nhiều thời gian và tốn nhiều nhiên liệu hơn. Do đó, các hãng hàng không sẽ vẫn bay xuyên qua vùng trời này nếu xét thấy an toàn. Hãng hàng không Malaysia Airlines không phải hãng duy nhất bay trên bầu trời phía đông Ukraine tại thời điểm thảm kịch xảy ra. Tuyến đường L980 là đường bay được lựa chọn bởi nhiều máy bay chở khách du lịch giữa các thành phố lớn của châu Âu và Nam Á. Trong thực tế, chiến tranh thường có ít tác động đối với các chuyến bay thương mại. Như cuộc chiến chống khủng bố của Mỹ nổ ra ở Afghanistan, bầu trời phía trên nước này vẫn trong điều kiện kinh doanh bình thường đối với các hãng hàng không trên thế giới.

Đôi khi một vùng cấm bay được tuyên bố, như trường hợp của Libya (hoặc trước đó tại Iraq). Tổ chức Hàng không dân dụng quốc tế ICAO, một cơ quan của Liên hợp quốc và các cơ quan quản lý hàng không quốc gia cũng xuất bản 'Thông báo cho phi công' (NOTAMs - notices to airmen), cảnh báo về các mối nguy hiểm tiềm tàng. Các hãng hàng không nộp kế hoạch bay tới bộ phận điều khiển không lưu (air-traffic controller), để lựa chọn các tuyến đường phù hợp với 'Thông báo cho phi công' và các 'quy tắc đường' (rules of the road) khác, chẳng hạn như không bay qua các căn cứ quân sự nhạy cảm. Một 'Thông báo cho phi công' gần đây đã liệt kê giới hạn không phận vùng biên giới phía đông Ukraine lên đến 32.000 feet (gần 10 cây số), sau sự leo thang hoạt động hàng không quân sự trong khu vực. Lúc thảm kịch xảy ra, MH17 đang bay tại độ cao 33.000 feet. Một 'Thông báo cho phi công' trước đó đã đặt ra giới hạn tại Crimea, nhưng chỉ là do trách nhiệm kiểm soát không lưu trên bán đảo này không rõ ràng sau khi bị Nga sáp nhập.

Trong các tuần trước khi MH17 bị bắn rơi, một số máy bay và trực thăng của Ukraine đã bị bắn hạ. Nhưng dù MH17 đã báo cáo sẽ bay lệch vài trăm dặm về phía bắc so với tuyến đường định trước để tránh bão, độ cao của máy bay này cũng dễ dàng cho thấy đây là một chiếc máy bay chở khách. Không ai nghĩ rằng máy bay phản lực thương mại sẽ gặp nguy hiểm ở vùng trời phía đông Ukraine. Cho đến nay, chưa có hãng hàng không nào đi xa đến mức như hãng hàng không quốc gia El Al của Israel khi trang bị các bộ cảm biến cho máy bay của mình để cảnh báo nếu bị radar khóa thành mục tiêu (hỏa tiễn). Do vụ MH17 có vẻ như là một tai nạn, chắc chắn các hãng hàng không khác sẽ chưa vội áp dụng công nghệ này. Nhưng có lẽ sẽ mất một thời gian dài trước khi các hãng hàng không trên thế giới nối lại các chuyến bay trên vùng trời này.

Sơn Phạm

The Economist

Bài trước: Vòm Sắt Iron Dome của Israel hoạt động như nào?

Vì sao các con tem hiếm có giá trị đến vậy?

Chủ quyền quần đảo Senkaku thuộc về nước nào?

Vì sao nước Mỹ không thể khắc phục vấn đề dân nhập cư?