Tết & GDP

shared from fb giang le, kinhtetaichinh blog,

-----

...có thể nói phần đông đồng ý rằng Tết ta có ảnh hưởng tiêu cực đến GDP. Tác động của Tết thông qua một số kênh như số ngày nghỉ kéo dài, năng suất lao động sụt giảm trước và sau Tết do bận bựu chuẩn bị và dư âm của những ngày Tết. Câu nói cửa miệng "Để ra Tết rồi tính" phản ánh một thực trạng là kỳ nghỉ Tết truyền thống làm gián đoạn nhiều hoạt động đầu tư, sản xuất, kinh doanh. Sự lệch pha giữa kỳ nghỉ năm mới của Việt Nam so với thế giới cũng có tác động tiêu cực khi nền kinh tế ngày càng hội nhập. Về phương diện vĩ mô việc gia tăng tiêu dùng rất lớn trong dịp Tết luôn tạo sức ép lên mặt bằng giá cả, gây khó khăn cho những chính sách ổn định kinh tế. Dù khó đánh giá chính xác nhưng nhiều khả năng thói quen "ăn Tết" lớn của người Việt cũng làm giảm tổng tiết kiệm của toàn xã hội, ảnh hưởng đến đầu tư và cán cân thanh toán.

Một khía cạnh vĩ mô khác ít người để ý là mức độ sử dụng (capacity utilitzation) của nền kinh tế giảm thấp hơn nhiều công suất tiềm năng trong giai đoạn Tết gây ra một sự lãng phí nguồn lực rất lớn. Có thể thấy điều này khá rõ qua số liệu thống kê GDP theo quí của Việt Nam. Trong vòng 10 năm lại đây (Q1 2005 - Q4 2014) GDP(*) trung bình của Q1, quí có Tết, chỉ chiếm khoảng 18% GDP của cả năm (so với 25% nếu GDP được dàn đều trong 4 quí). So sánh với GDP Q4 ngay trước đó, trung bình trong 10 năm qua GDP Q1 giảm hơn 30%. Sự sụt giảm rất lớn này có thể còn do những yếu tố khác, nhưng chắc chắn Tết có phần đóng góp quan trọng. Điều này có thể kiểm chứng được bằng cách so sánh GDP của Việt Nam và Trung Quốc, hai nước có truyền thống ăn Tết âm lịch, với Thailand và Indonesia. Giống Việt Nam GDP Q1 của Trung Quốc giảm trung bình 24% so với Q4 trong khi con số này ở Thailand là tăng 1.1% còn Indonesia cũng tăng 0.2%.

...Sử dụng một phương pháp hiệu chỉnh mùa vụ do Matthias Mohr ở Ngân hàng Trung ương Châu Âu (ECB) phát triển, kết quả là GDP Q1 trung bình sẽ tăng khoảng 8% so với GDP của Q4 trước đó. So với mức giảm 30% của chuỗi GDP chưa hiệu chỉnh, tác động tổng hợp của các yếu tố mùa vụ trong Q1 - mà Tết có vai trò quan trọng - là hơn 38%. Nghĩa là nếu loại bỏ tất cả các yếu tố mùa vụ trong Q1, bao gồm cả việc bỏ Tết ta, GDP của quí này sẽ tăng so với hiện tại khoảng 38%. Lưu ý rằng điều này không đồng nghĩa với GDP của cả năm sẽ tăng 9.5% (=38/4) vì nhiều hoạt động kinh tế hiện tại đang được dồn sang Q2 và Q4 sẽ được dàn bớt về Q1. Nhưng chỉ riêng việc năng lực sản xuất của nền kinh tế được sử dụng hiệu quả hơn trong Q1, loại bỏ các yếu tố mùa vụ (trong đó có Tết) sẽ có tác động rất tích cực lên toàn nền kinh tế.

Tất nhiên việc dời Tết ta về trùng với Tết tây sẽ không loại bỏ hoàn toàn yếu tố mùa vụ của hoạt động này. Người Việt có thể vẫn tiếp tục ăn chơi phung phí trong dịp Tết ta mới, các lễ hội vẫn rình rang, ngân sách vẫn chậm giải ngân cho các dự án đầu tư công trước và sau Tết. Loại bỏ những yếu tố này không chỉ đơn thuần là dời ngày ăn Tết mà còn cần những nỗ lực thay đổi hành vi sống và cung cách làm việc của người dân, doanh nghiệp và các cơ quan công quyền. Tuy nhiên một công cuộc đổi mới có thể phải bắt đầu bằng một biện pháp thay đổi mạnh mẽ như bỏ Tết ta, điều mà nước Nhật đã chấp nhận để mở đầu thời kỳ cải cách lịch sử của họ.

-----

[*]: Phải nói ngay không ai kêu gọi "bỏ Tết ta" theo nghĩa xóa bỏ nó hẳn khỏi ký ức/truyền thống dân tộc (như bỏ đốt pháo). Bỏ Tết ta ở đây cần hiểu là gộp Tết ta vào Tết tây, nghĩa là dịch chuyển những hoạt động văn hóa/nghỉ ngơi mà từ trước đến giờ liên quan đến Tết ta sang ngày 1/1 dương lịch hàng năm.

Về mặt kinh tế, cụ thể là ảnh hưởng của Tết vào GDP, tôi đã phân tích khá lâu rồi (link here). Điểm quan trọng nhất là Tết làm gia tăng yếu tố mùa vụ của nền kinh tế VN (và TQ), dẫn đến lãng phí nguồn lực (do capacity idling) rất lớn. Bỏ Tết (i.e. nhập Tết ta với Tết tây như Nhật) chưa chắc giải quyết được vấn đề này, nhưng nền kinh tế/xã hội VN cần một cú hích để (may ra) có thể thay đổi được thói quen "ăn Tết" rất phi kinh tế hiện tại.

Trong comment với bạn Du tôi không tán đồng quan điểm Tết có lợi cho người nghèo (mà bạn Nguyễn Xuân Thành giới hạn "người nghèo" = "người lao động nhập cư ở các khu công nghiệp/đô thị lớn"). Quan điểm của tôi là bất kể Tết có lợi cho người nghèo hay không, cách tốt nhất giúp họ (nâng cao welfare) là các chính sách/hành động trợ giúp trực tiếp. Chí ít như thế không gây hại cho những người coi Tết là một gánh nặng.

Với những người viện dẫn văn hóa/truyền thống/tâm linh/nhịp sinh học... thì tôi chịu. Chỉ xin chỉ ra một điểm là các bộ lịch trên thế giới đều là reference tương đối. Nhiều quốc gia đã thay đổi lịch trong quá khứ mà chẳng hề hấn gì (ngay cả âm lịch của VN/TQ cũng đã được hiệu chỉnh nhiều lần). Ngày nay dương lịch rõ ràng phổ cập/hữu ích hơn âm lịch cho đa số các hoạt động trong xã hội (bạn có dám chắc chưa bao giờ trong đời hỏi câu "Tết năm nay là ngày mấy" không?). Chuyển reference ngày đầu năm từ bộ lịch này sang bộ lịch kia có gì là ghê gớm về khía cạnh văn hóa/truyền thống/tâm linh/nhịp sinh học....

Tôi vẫn thắc mắc không biết giao của tập hợp những người muốn giữ Tết với tập hợp những người muốn giữ/dạy chữ Hán có lớn không. Nhưng tôi tin đa số những người ủng hộ "bỏ Tết ta" cũng là những người ủng hộ chữ quốc ngữ, họ đều muốn bỏ một số "truyền thống" có gốc gác từ TQ mà hiện tại không còn hữu ích/cần thiết nữa khi xã hội/nền kinh tế VN đã được "Âu hóa" rất nhiều.

Bài trước: Mình ăn Tết, hay Tết ăn mình?

Mình ăn Tết, hay Tết ăn mình?

shared from fb nguyễn việt hà,

-----

——

Thứ nhất, có nhiều gia đình cả năm không dọn dẹp nên bắt tay trang hoàng nhà cửa dồn hết vào những ngày trước Tết. Mệt mỏi, lu bu, đầu bù tóc rối, vợ chồng cáu giận, hò hét con cái… đến tối 30 Tết, thậm chí sáng mồng một thì ai nấy đều đuối. Hết Tết.

——

Thứ hai, có những gia đình cứ quần quật, đầu tắt mặt tối làm mứt kẹo, gói bánh… vô tình tạo áp lực công việc cho cả nhà đến phút cuối cùng. Hết tết.

——

Thứ ba, nhiều gia đình giữ truyền thống cúng bái mỗi ngày (sáng, chiều, tối). Mỗi lần cúng là phải đủ món, đủ mâm. Kết quả là nguyên Tết chỉ làm bạn với ông Táo, rót nước, thắp nhang, rửa chén suốt ngày.

Thật không may cho những ai làm vợ, làm dâu những gia đình này, cộng thêm một chút gia trưởng của nhà chồng nữa thì chỉ có hát bài: "Xuân này con không về". Hết tết.

——

Thứ tư, có nhiều người thích sĩ diện, luôn sợ bà con, hàng xóm, bạn bè sẽ bình luận về mình: "Ăn Tết có lớn không? Lì xì có nhiều không? Phải trái với họ hàng thế nào"… kết quả là ném tiền qua cửa sổ hoặc luôn căng thẳng, stress, đóng cửa trốn Tết luôn.

——

Thứ năm, chính là những gia đình suốt ngày bày biện mọi thứ ra để tiếp khách. Ngày Tết, khách đến nhà chơi là chuyện quý hóa, thế nhưng cứ mỗi khi có khách đến thì lại hò hét vợ con rót nước, pha trà, bày rượu, tét bánh… khách chỉ nhấm môi một tí ra về. Sau đó lại dọn bàn, lau bàn, rửa ly, khách mới lại tới.

——

Thứ sáu, có nhiều ông chồng cứ lang thang tất niên hết nhà này nhà khác. Hết tất niên thì đi chúc Tết. Rượu chè bê bết, về nhà đầu năm gây gổ vợ con. Người hôi hám, mỏi mệt lăn ra ngủ... mất tư cách, phong độ đàn ông khiến cả nhà mất vui. Mối quan hệ nào với họ cũng quan trọng, điều ấy chỉ toàn là ngụy biện.

——

Cuối cùng nhưng chưa phải là hết. Cờ bạc, chạy nhanh phóng ẩu… cũng dễ làm Tết trở thành những kinh nghiệm – viết tắt của cụm từ "những trải nghiệm phát kinh". Hết Tết.

@. Túm Lại: Ngoài một chút theo tâm linh... cổ truyền dân tộc... có lẽ chúng ta nên thay đổi... Tết chỉ có vài ngày, hãy du xuân đâu đó, vui là chính và quan trọng là mình được nghỉ ngơi, thay đổi không khí giảm bớt áp lực với cuộc sống công nghiệp ngày nay.

Bài trước: 2020 KHÔNG PHẢI năm bắt đầu thập kỉ

2020 KHÔNG PHẢI năm bắt đầu thập kỉ

mà là năm 2021, by Nguyễn Tuấn Cường, shared from fb Nhã Hoàng,

-----

Lí do thật ra khá đơn giản:

- không có năm 0. Năm 1 trước Công Nguyên (BC) rồi đến năm 1 (AD) ngay. Thứ tự năm hơi khác thứ tự số học.

- năm 1 là năm bắt đầu thế kỉ 1, và thập kỉ thứ nhất của thế kỉ 1.

- năm 101 là năm bắt đầu thế kỉ 2, và thập kỉ thứ nhất của thế kỉ 2.

- năm 2001 là năm bắt đầu thế kỉ 21, và thập kỉ đầu của thế kỉ 21.

=> các năm bắt đầu thế kỉ, thập kỉ ĐỀU CÓ ĐUÔI ~1 chứ không phải đuôi ~0.

Nhân tiện:

KHÔNG CÓ khái niệm *SAU CÔNG NGUYÊN (hoặc ít nhất là chưa có)

Công Nguyên là kỉ nguyên Công lịch, là THỜI ĐOẠN chứ không phải thời điểm. Chỉ có “trước thời đoạn đó” và “[trong] thời đoạn đó”, chứ thời đoạn đó đã kết thúc đâu mà bảo “sau Công nguyên”? Logic ở đây khá đơn giản nhưng không phải dễ chấp nhận với một số người khi đã quen dùng.

Bổ sung:

Những năm "Trước Công nguyên", tiếng Anh ghi BC tức "before Christ' birth".

Với những năm sau Chúa giáng sinh, tiếng Anh ghi AD tức "anno Domini", tiếng La tinh nghĩa là "in the year of our Lord" ("trong năm của Chúa"), vậy là trong "kỷ nguyên của Chúa", trong "kỷ nguyên Công lịch", chứ không thể nói "sau kỷ nguyên" được.

Bài trước: Thành tựu nước Việt năm 2019

Thành tựu nước Việt năm 2019

shared from fb Khăn Piêu,

-----

Nếu muốn nói về một thành tựu của Việt Nam trong năm 2019, tôi cho đó là câu nói của thủ tướng Phúc khi vinh danh đội tuyển bóng đá nam sau SEA Games 30: "60 năm nay, Việt Nam mình mới lại vô địch".

Dù vô tính hay hữu ý, thì lời nói khẳng định quan điểm hoà hợp đó, nó là niềm vui trên cả niềm vui, thành tựu trên cả thành tựu. Bởi còn người, còn yêu thương thì còn của. Thống nhất rồi.

"Em Hạnh"

1975, hoà bình lập lại, bố tôi và chú Thư được Bộ điều vào SG tiếp quản phòng máy tính của một nhà máy dệt. Ô tô vừa đỗ trước cửa, anh em phòng máy xác định tinh thần là lên xe đi cải tạo. "Không, chúng tôi không bắt ai cả. Mình sẽ làm việc với nhau". Máy của phòng bố thời đó đục lỗ trên những băng giấy. Máy họ hiện đại hơn, đục lỗ vào những tờ bìa.

Người bàn giao số liệu là một phụ nữ xinh đẹp, tên là Hạnh, có chồng là sỹ quan, đang ở trại giam. "Cô vẫn đi thăm được anh ấy chứ? Ảnh sao? Có ổn không? Có được gặp không?". Em Hạnh chỉ lặng yên không đáp.

Phải sau nhiều chuyến công tác nữa, anh em Nam Bắc mới chơi dần được với nhau. Ở Bộ cũng có bác cán bộ miền Nam ra tập kết, khi quay về thì con gái đang yêu một người lính cộng hoà, bác khuyên bỏ đi chứ thăm nom thế này cực quá, chị ấy bảo "ba đừng cậy ba là người chiến thắng".

Rồi em Hạnh ra Hà Nội. Anh bạn sỹ quan kia đã sang được Mỹ và bảo lãnh cho Hạnh đi, Hạnh ra để làm thủ tục.

Bố tôi chọn trong phòng được chú Trung trẻ đẹp, nền nã nhất, (chú Thư cũng đẹp trai nhưng nóng tính hơn, bố hay gọi là Thư Gia-ve), đưa cái xe đạp Phượng Hoàng của bố, bảo: "Hạnh muốn đến nơi nào, cậu đưa Hạnh đi. Hạnh cần gì, cậu báo về anh em cùng giúp. Đừng để Hạnh chê anh em mình".

Bảo lãnh thành công. Em Hạnh đi. Trước khi đi ghé chào Hà Nội.

Ngày 27-4-2018, khi hai nguyên thủ Nam-Bắc Triều gặp nhau ở Bàn Môn Điếm, nhiều người đã rơi nước mắt, tần ngần cho số phận đã trải qua của những kiếp người và cho dân tộc. Khi đó bạn tôi nói thôi hãy vui lên, mình không giàu như Nam Hàn, không mạnh như Bắc Hàn nhưng mình đi suốt từ Bắc vô Nam, làm việc, làm bạn, kết hôn, với chỉ một chiếc vé tàu.

Và sau 60 năm, Việt Nam mới lại vô địch.

Em hậu phương

Còn anh nơi tiền tuyến

Những mong nước non mình

Hết ngày chinh chiến điêu linh...

Tên đường

VAI TRÒ CỦA VIN TRONG VIỆC TẠO DỰNG HÌNH ẢNH ĐÔ THỊ

VAI TRÒ CỦA VIN TRONG VIỆC TẠO DỰNG HÌNH ẢNH ĐÔ THỊ

shared from fb Duong Quoc Chinh,

-----

Hôm qua, trong stt trước, có mấy người bảo là VIN đầu tư ở tỉnh nào thì cũng góp phần làm đẹp đô thị. Đại khái là VIN có công lớn về việc phát triển kiến trúc, đô thị...Vì tút kia dài rồi, cmt cũng quá nhiều, sợ loãng, nên mình khất sang tút này để phân tích cho rõ về kiến trúc của VIN và vai trò của VIN trong việc phát triển đô thị. Tút này không chỉ nhằm vào 1 mình VIN mà với đa số các chủ đầu tư khác nữa.

10 năm nay, do vấn đề luật lệ không được phép bán nền đất ở ở các đô thị lớn nữa, nên kiến trúc nhà ở xây mới hầu hết là ở các khu đô thị, khu dân cư mới phải theo 1 số mẫu giống nhau. Nhà dân tự xây chủ yếu chỉ còn ở các lô đất xây chen cũ.

Điều đó có cái hay là tạo nên sự đồng bộ. Nhưng nhược điểm là giết chết sự sáng tạo trong

Tên đường

shared from fb Dong H'Ken,

-----

Cõi mạng xôn xao ý tưởng đặt tên Alexandre de Rhodes cho một con đường vì "Le Quốc ngữ". Các cụ mục đích luận phản đối vì chữ quốc ngữ là phương tiện, còn mục đích nô dịch là xấu xa. Lại có cụ đùa rằng Bến Tre nên có đường Bob Kerry để không quên thảm sát Thạnh Phong, để căm thù. Đại học Fulbright không thích điều này.

Thật ra nếu cần thêm một cái tên nước ngoài cho một con đường, để nhớ, để bao dung chứ không phải căm thù thì một ứng viên nặng ký là Peter Dewey.

Chàng thanh niên người Mỹ ấy khi qua đời ngày 26/9/1945 ở Việt Nam mới 29 tuổi, học phổ thông ở Thuỵ Sỹ rồi tốt nghiệp Đại học Yale ngành Ngôn ngữ và Lịch sử Pháp được 6 năm, có 3 năm binh nghiệp, gia nhập OSS được 2 năm, đeo lon trung tá và đến Đông Dương chưa đầy 1 tháng. Dewey đứng đầu một nhóm sĩ quan OSS đến Đông Dương với nhiệm vụ chính thức là bảo vệ tài sản người Mỹ và giúp nhóm tình báo Anh điều tra về tội phạm chiến tranh. Ngoài ra nhóm Dewey còn được giao một nhiệm vụ mật là nghiên cứu tình hình chính trị, đặc biệt là "vị thế của Đông Dương với Đế quốc Pháp". Thông minh xuất chúng, can đảm, con nhà gia thế, Dewey hoàn toàn có thể trở thành người lãnh đạo nước Mỹ trong tương lai.

Ngày 24/9/1945, báo cáo cuối cùng Dewey gửi về cơ quan tình báo OSS cho biết: "Nam Kỳ đang rực lửa. Người Pháp và người Anh sẽ bị kết liễu tại đây. Và chúng ta sẽ phải cuốn gói khỏi Đông Nam Á". Gần một tháng ở Sài Gòn, Dewey - cũng như A. Patti lúc ấy đang ở Hà Nội - có nhiều thông cảm và thiện cảm với Việt Minh sau những lần tiếp xúc vừa công khai vừa bí mật với bác sĩ Phạm Ngọc Thạch đang tham gia lãnh đạo chính quyền lâm thời. Điều này làm cho người Pháp và người Anh rất khó chịu. Người chỉ huy cao nhất của quân Đồng Minh Anh ở Sài Gòn, tướng Gracey, cho rằng việc Dewey "ra ra vào vào các con đường và quán cà phê tối tăm trong mối quan hệ với các Đảng viên Cộng sản và Việt Minh" là không thích hợp và gây phiền toái. Dewey đã bị người Anh cấm treo cờ Mỹ trên xe, hành động nhẽ ra có thể khiến Dewey không bị chết oan.

Ngày 26/9/1945, dưới sức ép của người Anh, Dewey bị buộc phải rời Đông Dương. Không đón được máy bay, Dewey quay lại trụ sở OSS ở ngoài Sài Gòn thì bị tập kích. Nhiều tranh cãi sau này cho thấy có vẻ như nhóm tập kích là Thanh niên Tiền Phong, tưởng nhầm Dewey là người Pháp.

Ý tưởng đặt tên Dewey cho một con đường không mới. Đó là ý tưởng của bác sĩ Phạm Ngọc Thạch, thủ lĩnh Thanh niên Tiền Phong, trong bức thư chia buồn sâu sắc gửi cho gia đình Dewey từ năm 1945.

Sau này, "sử gia" 5xu còn muốn đặt tên Dewey cho công viên Gia Định, xưa là nơi Dewey bị tập kích, dù 5xu không tin Dewey bị tập kích nhầm.

Lịch sử ngoắt nghéo đã dẫn hai dân tộc có nhiều triển vọng hợp tác thân thiện trở thành thù địch 10 năm sau, đặc biệt là 20 năm sau đó, kể từ cái chết của Dewey.

Lịch sử là cái đã qua, nhưng có những chỉ dấu để nhớ, cũng là để nhắc những người lớp người sau: Hãy cẩn trọng, đừng sai lầm.

Bài trước: Vỡ trận condotel

Vỡ trận condotel

shared from fb Son Dang,

-----

Condotel-căn hộ du lịch đương nhiên sẽ vỡ trận. Không sớm thì muộn. Điều này các chuyên gia đã nhìn ra và lên tiếng cảnh báo từ 4-5 năm trước. Tuy nhiên, nền kinh tế Việt Nam có thể ví như con nghiện đất-bất động sản, vẫn phải “cắn thuốc” và lắc:)) Không sản xuất, không công nghiệp, không công nghệ, thì còn đường nào khác:))

60-70.000 nghìn căn condotel từ Phú Quốc đến Đà Nẵng, với lãi suất hứa hẹn 10-12%, trở thành thứ ma tuý cho nhân dân cùng sướng. Ngồi mát ăn bát vàng, vay ngân hàng lãi suất 8%, rồi chờ các group tặng lại 4% chênh lệch từ condotel. Ngoài ra, cám dỗ lớn nhất của condotel là khả năng tăng...sĩ diện cho nhiều người trẻ. Rất dễ nghe các nạn nhân ngồi quán cafe khoe mới bỏ 8-12 tỉ để sắm 2-3 căn condotel. Cầm cố tài sản để vay và mua condotel làm nhà đầu tư thứ cấp nó đem lại ảo tưởng về sự thành công:))

Khi các group nối gót Cocobay xù độ trả lãi, thì các nhà đầu tư thứ cấp cừu non sẽ rơi vào thế điêu đứng. Chưa có quyền khiếu kiện tập thể, thì chỉ còn cách kiện lẻ tẻ. Hợp đồng mua bán condotel hầu như phần cán thuộc về các group, nên cừu non chỉ có nước kêu be he và ngậm cục tức:)) Bán lại cũng không ai mua...

Nhìn vào số lỗ của Vin trong mảng khách sạn du lịch chẳng hạn, sẽ thấy được tương lai gần của condotel. Dự báo kinh tế toàn cầu 2020 bê bết, mảng du lịch xuống dốc sâu. Ở Đà Nẵng-Nha Trang-Phú Quốc, số lượng phòng hotel đã vượt xa mức cầu. Các chuỗi quốc tế như Sheraton-Intercon liên tục giảm giá nhưng vẫn xanh mặt. Thì condotel càng thêm bí:))

Chưa nói đến việc thả cửa cấp phép cho condotel đã khiến cho các thành phố biển vỡ trận về mặt quy hoạch. Những bức tường thành condotel khổng lồ dựng đứng và cực kì ngột ngạt là điều mà mọi người cảm nhận rất rõ. Hậu quả là khách cao cấp không cánh mà bay, giờ chỉ còn đường ôm khách tour Tàu rẻ tiền.))

Bài trước: Nước sạch sông Đuống đắt đỏ vì 'cõng' lãi vay nghìn tỉ?

Chúng ta nên vinh danh người học thay vì người dạy

shared from fb Anh Pham,

-----

Ở một đất nước nghèo từ xa xưa như của chúng ta đây thì học hành là một thứ đặc quyền của nhà có điều kiện. Học hành cũng là con đường tiến thân duy nhất của con nhà nghèo, được học hành đỗ đạt thì phải biết ơn. Xã hội có nguồn lực rất hữu hạn, hiếm hoi để phân phối cho số người học hạn chế nên người ta phải học ngày học đêm, học chảy máu mắt để trở thành số ít tinh tuyển được xã hội phân công đi học, làm quan. Vai trò người thầy trong xã hội đó cũng giống vai trò của các chị mậu dịch viên thời bao cấp, ai mua được thịt ngon cũng phải biết ơn.

Thời hiện đại 70 năm trở lại đây chúng ta ra khỏi thời lễ nghi phong kiến nhưng tâm lý giáo dục là xã hội làm ơn cho người học vẫn còn bám dính. Có sách mới áo hoa, được học được hành dường như đều là công của người giáo viên nhân dân cả. Cách chúng ta đề cao người giáo viên những ngày truyền thống như 20/11 tạo ấn tượng là nếu không có những người giáo viên đó chắc cả xã hội ta nhốn nháo hết vì thất học.

Có họ, xã hội ta dường như vẫn nhốn nháo, và ngoài ngày 20/11 ra thì người làm nghề giáo ở Việt Nam không phải là những người đứng cao nhất trong các bậc thang nhân phẩm. Điều nghiên về tham nhũng các ngành nghề cho thấy giáo viên, cảnh sát giao thông, bác sĩ đứng cao hạng nhất trong bảng phong thần bị xã hội xùy tiền ra với. Lương giáo viên nói chung là lương chết đói trong xã hội kim tiền, và vì thế gia đình phải nuôi giáo viên là lẽ đương nhiên chăng?

Trên thế giới hiện đại hôm nay nói chung giáo dục là một thứ quyền chứ không phải là thứ đặc quyền. Nếu đã là quyền thì nó không thể là thứ được ban phát, và vì thế người ta không phải thấy biết ơn cho những thứ ta nghiễm nhiên được hưởng. Vai trò của người dạy học cũng như một nhà chuyên môn khác, họ được trả lương để làm đúng phận sự và trách nhiệm của họ. Trong những phần phận sự và trách nhiệm đó khó thấy khoảng trống nào dành cho sự biết ơn. Như vậy cảm giác biết ơn là một thứ tâm lý có gốc rễ truyền thống, văn hóa hơn là thực chất.

Quan điểm của mình là người học là người làm ơn cho người cung cấp dịch vụ giáo dục nói riêng và cho xã hội nói chung. Người cung cấp dịch vụ sản phẩm tri ân khách hàng cách nào thì trường học, nhà giáo cần tri ân người học cách đó. Quan hệ người dạy - người học không nên khác quan hệ của ví dụ phi công với hành khách; nếu không có ngày xã hội vinh danh tri ân phi công thì dần dần cũng nên bỏ ngày tri ân người dạy.

Nên có một ngày tương tự 20/11 hoặc dùng luôn ngày 20/11 để vinh danh những người học. Trong muôn vàn lựa chọn việc có thể làm và họ chọn việc học. Học để ấm thân họ đã là việc có ích cho xã hội, học để thành người thành công để giúp đỡ đồng loại cũng lại là việc càng có ích cho xã hội. Cả xã hội nên cùng cảm ơn người học. Nên xóa bỏ thứ mặc cảm biết ơn vô lý đi.

Hình dưới đây là một người học của chúng ta.

Bài trước: Ghi chú nhỏ về lịch sử Ngân hàng nhà nước Việt Nam & người Nhật

Nước sạch sông Đuống đắt đỏ vì 'cõng' lãi vay nghìn tỉ?

shared from fb Giang Le,

-----

Tôi khá ngạc nhiên khi nhiều người bức xúc việc giá nước bao gồm cả chi phí lãi suất. Giá bán (hầu hết) mọi loại hàng hóa/dịch vụ luôn bao gồm chi phí lãi suất. Trong một nền kinh tế thị trường thực ra tỷ lệ chi phí lãi suất càng cao thì người tiêu dùng càng có lợi (về mặt giá) vì như vậy tỷ lệ debt/equity cao đồng nghĩa với cost of capital thấp (cost of debt bao giờ cũng thấp hơn cost of equity).

Vấn đề là liệu chi phí lãi suất trong giá nước (20%) có quá cao như TS Nguyễn Trí Hiếu nói hay không? Với một nhà máy mà nguyên liệu đầu vào là nước sông (tôi không biết có phải trả tiền khai thác nước hay không nhưng nếu có chắc không lớn), số lượng công nhân vận hành nhà máy không nhiều thì giá thành sản phẩm phần lớn sẽ bao gồm chi phí vốn đầu tư ban đầu. Ngành cung cấp nước sạch thuộc loại public utility (tôi sẽ viết thêm về vấn đề này bên dưới) nên cần nhiều vốn (capital intensive), cho nên chi phí lãi vay cao không có gì khó hiểu. Những ngành capital intensive khác như hàng không, điện lực cũng có chi phí lãi suất cao. TS Hiếu cứ thử hỏi bên hàng không xem trong giá vé máy bay có bao nhiêu % chi phí lãi suất (bao gồm cả lease expenses).

Trong bài báo này tôi thấy chuyên gia kinh tế Vũ Đình Ánh (không hiểu sao bài báo không gọi ông Ánh là TS như 2 chuyên gia kia dù ông Ánh cũng có bằng TS) nói đúng:

"Hà Nội mua buôn nước của Sông Đuống đắt hơn gấp đôi so với nhà máy khác. Mua bán buôn hơn 10.000 đồng/m3, cao hơn giá bán lẻ, tức là thấy lỗ vẫn làm, rất vô lý. Đây chính là điều dư luận cần xoáy sâu, Hà Nội phải trả lời những câu hỏi đó một cách minh bạch, rõ ràng để an dân".

Nhưng vấn đề không chỉ là "an dân" mà còn là khui ra một vụ tham nhũng giữa chủ đầu tư và người có trách nhiệm duyệt mức giá đó. Tất nhiên để Hà Nội trả lời những câu hỏi của chuyên gia Ánh sẽ không khách quan, cần phải có các chuyên gia điều tra/kiểm toán độc lập rà soát lại toàn bộ hồ sơ dự án. Có một số điểm của dự án cần phải xem xét kỹ, nhưng trước hết tôi quay lại vấn đề public utility.

Tôi không đồng ý với những ý kiến (như của Hoàng Tư Giang) cho rằng cấp nước đô thị là "dịch vụ công" nếu hiểu theo nghĩa "public service". Bỏ qua định nghĩa (rất đặc thù) trong kinh tế học, có thể hiểu nôm na public goods/services là những loại hàng hóa/dịch vụ do public sector/public servants cung cấp. Sở dĩ public sector (các cơ quan hành chính/sự nghiệp) đứng ra cung cấp các loại hàng hóa/dịch vụ này vì: (i) thị trường không cung cấp được (do có externality, non-excludability...), và (ii) thị trường chưa cung cấp được do các lý do lịch sử và thể chế.

Vì public sector độc quyền nên giá của các loại public goods/services phải được ấn định/kiểm soát trong hệ thống nhà nước (thay vì thị trường). Trong rất nhiều trường hợp giá public goods/services thấp hơn cost bởi các sức ép chính trị, xã hội (cứ nhìn các cuộc biểu tình ở Pháp năm ngoái hay Chile hiện tại). Có những loại hàng hóa/dịch vụ công người dân thậm chí còn không biết giá là bao nhiêu, vd an ninh/quốc phòng.

Public utility (vd điện, nước, giao thông công cộng, viễn thông đã từng là public goods/services ở nhiều nước. Lý do chính là những ngành này có tính chất "natural monopoly" rất mạnh: chi phí đầu tư lớn (capital intensive), một thành phố/khu vực chỉ cần một đường truyền/mạng phân phối, đa số người dân đều cần, liên quan đến an ninh/an toàn của một cộng đồng lớn. Nhưng với những tiến bộ công nghệ, thay đổi tư duy quản lý nhà nước, và sức ép ngân sách, public utility đã tách dần ra khỏi public sector, toàn bộ hoặc một phần.

Những ví dụ rõ nhất là ngành viễn thông, hàng không, đường sắt, một phần giao thông công cộng đô thị. Hiện tại ngành điện, nước, khí đốt (đường ống) cũng đang được tư hữu hóa một số công đoạn (bán buôn, bán lẻ, thậm chí cả đường truyền). Dù thị trường và cạnh tranh đã được đưa vào, trong hầu hết các trường hợp public utility được tư nhân hóa (mà ở VN vẫn phải nói tránh đi thành "cổ phần hóa"), can thiệp nhà nước vẫn cần vì tính chất natural monopoly của những ngành này.

Can thiệp nhà nước với các public utility có 3 hình thức. Thứ nhất, can thiệp vào giá như với bất cứ dạng monopoly nào khác. Nhà nước phải duyệt mức giá và tốc độ tăng giá hàng năm để doanh nghiệp cung cấp public monopoly không lạm dụng vai trò độc quyền của mình để bắt người dân phải trả giá quá cao (monopoly rent). Thứ hai, nhà nước (bao gồm cả chính quyền sở tại như Hà Nội trong trường hợp này) phải tham gia/đóng vai trò chính trong việc thiết kế/lên kế hoạch phát triển thị trường trong dài hạn. Việc Bình Thuận phát triển điện mặt trời ồ ạt trong khi chưa đủ đường truyền là một vị dụ cho thấy nhà nước không/chưa làm tốt chức năng này.

Thứ ba, liên quan một phần đến vai trò thứ hai, là lựa chọn/cấp phép nhà cung cấp public utility. Ở hầu hết các nước utility sector là một ngành an toàn cho nhà đầu tư bởi nhu cầu ổn định, customer base lớn, giá cả ổn định vì không/ít cạnh tranh (còn lợi nhuận có cao hay không tùy thuộc vào giá bán khi đàm phán với regulator). Bởi vậy nhiều nhà đầu tư muốn bỏ tiền vào ngành này, chí ít cũng là một dạng diversification dài hạn. Chi nên khi public utility đã được tư nhân hóa, gọi thầu công khai các dự án đầu tư vào ngành này không khó thu hút được vốn tư nhân. Vấn đề là phải công khai.

Quay lại vụ cấp nước ở Hà Nội, tôi đồng ý với chuyên gia Ánh là phải rà soát lại việc tính giá bán nước. Nhưng rộng hơn còn cần phải xem qui hoạch cấp nước dài hạn cho Hà Nội thế nào, tại sao phải xây thêm nhà máy ở sông Đuống mà không mở rộng thêm sông Đà hay ở một địa điểm nào khác. Giả sử qui hoạch lấy nước sông Đuống là cần thiết thì quá trình lựa chọn nhà đầu tư có minh bạch không?

Tôi ủng hộ việc đưa ra một bộ luật điều phối quá trình tư nhân hóa và hoạt động của các public utility. Nhưng bản chất của vấn đề không nằm ở chỗ có luật hay không, cái chính là thể chế chính trị có buộc các cơ quan nhà nước (trong trường hợp này là UBND Hà Nội) có accountability với người dân hay không. Và tất nhiên khi người dân bức xúc thì họ có (thể) ra đường biểu tình/phản đối như ở Pháp/Chile hay không hay chỉ (dám) lên FB ca thán.

Điểm cuối cùng là dù sao tôi vẫn ủng hộ tư nhân hóa các public utility như đã từng viết về thị trường điện.

PS. Mới nhận hóa đơn tiền nước, rất "căm phẫn" vì giá bán lẻ tăng từ 76 AU cent lên 80 cent/m3 cho năm tới ;)

Bài trước: Cơn khát trái phiếu doanh nghiệp: “Bom” nổ chậm?

Ghi chú nhỏ về lịch sử Ngân hàng nhà nước Việt Nam & người Nhật

shared from fb Dong H'Ken,

-----

Ra đời theo sắc lệnh 86 ngày 17 tháng 9 năm 1947 dưới tên Việt Nam Quốc gia Ngân hàng, người đứng đầu là Tổng Giám đốc, đến 1989 mới đổi thành Thống đốc. Tổng giám đốc đầu tiên là ông Trịnh Văn Bính, tốt nghiệp ĐH Oxford, anh ruột đồng thời cũng là anh em cọc chèo của nhà tư sản Trịnh Văn Bô. Lúc ấy VNQGNH chỉ có 3 nhiệm vụ: giữ quý kim, giữ ngân khố và cho Chính phủ vay tiền. VNQGNH cũng giữ độc quyền hối đoái và in tiền (nhưng không được quyết định cung tiền).

Trước đó, từ tháng 11/1945 việc in tiền đã được thực hiện bởi Bộ Tài chính của Phạm Văn Đồng. Sau khi giành được chính quyền năm 1945, toàn Đông Dương chỉ có 2 nhà in có thể in được tiền, một đã bị quân Tưởng chiếm giữ, một là nhà in Taupin (Tô panh) của người Pháp, nhưng người Pháp đó không chịu bán lại cho chính phủ. Nhà tư sản Đỗ Đình Thiện đã bỏ tiền ra mua lại nhà in Taupin rồi tặng chính phủ để bí mật in tiền. Từ tháng 3/1946, nhà in này được bí mật sơ tán từng phần lên đồn điền Chi Nê ở Lạc Thuỷ, Hoà Bình của gia đình Đỗ Đình Thiện. Đến tháng 11/1946 trước khi Pháp gây hấn ở Hải Phòng thì toàn bộ nhà in tiền đã được di chuyển lên đồn điền Chi Nê. Đến năm 1947 nhà máy in tiền lại được chuyển về Tuyên Quang rồi chiến khu Việt Bắc. Cố vấn cho Bộ Tài chính trong việc phát hành tiền tệ này là một người Nhật có tên Shinsuke Yamamoto. Yamamoto tốt nghiệp Đại học Đế quốc Tokyo (Tokyo Imperial University) danh tiếng, ra làm việc cho công ty thép vài năm rồi gia nhập Hải quân Nhật Bản. Yamamoto là giám đốc văn phòng phụ trách tài khoản của Hải quân ở chi nhánh Hà Nội đến tháng 8/1945 trước khi theo Việt Minh hỗ trợ các vấn đề tài chính tiền tệ.

Giai đoạn 1948-1950 những thiết kế tổ chức và hoạt động xung quanh chính sách tiền tệ đã được thảo luận trong nhóm của Bộ trưởng Bộ Tài chính Lê Văn Hiến. Một trong những cố vấn quan trọng nhất góp phần xây dựng chính sách tiền tệ Việt Nam trong nhóm Lê Văn Hiến là một người Nhật có tên Việt là Hoàng Đình Tùng, tức Fujita Isamu. Fujita là giám đốc chi nhánh Hà Nội của Ngân hàng Yokohama (Bank of Yokohama) trước khi chuyển sang Ngân hàng Đông Dương vào 9/3/1945 khi Nhật đảo chính Pháp. Fujita tiếp tục làm ở Ngân hàng Đông Dương khi quân Tưởng vào Hà Nội. Đến cuối năm 1945 được sự thuyết phục của các cán bộ Việt Minh cài cắm trong Ngân hàng Đông Dương, Fujita quyết định ủng hộ Việt Minh. Trong Nhật ký của một Bộ trưởng, Lê Văn Hiến xác nhận Fujita đã giúp chính phủ Việt Nam dân chủ cộng hoà trong việc tổ chức hệ thống ngân hàng và ổn định hoá hệ thống tiền tệ mới. Nói thêm rằng trước đó Lê Văn Hiến rất ghét người Nhật. Khi Nguyễn Văn Ngọc đi cùng phái viên của Igawa vào Đà Nẵng để bàn giao lại cơ sở hành chính cho Lê Văn Hiến, Hiến trách Ngọc vì đã hợp tác với Nhật, bảo rằng để yên cho tôi đánh Nhật thì có phải giành được nhiều vũ khí hơn không. Trong Hồi ký của mình Nguyễn Văn Ngọc cười cười lẩm bẩm cứ để rồi xem lịch sử đánh giá thế nào.

Như vậy người Nhật không chỉ chuyển giao kiến thức, công nghệ và kỹ năng quân sự cho Việt Nam Dân Chủ Cộng Hoà thông qua các nhóm sĩ quan Igawa, Ishii tại Cục quân huấn và các trường lục quân mà còn góp phần kiến tạo ngành tài chính mới mẻ cho chính phủ này.

Bài trước: Một xã hội thượng đẳng thu nhỏ

Đừng hỏi "Chuông nguyện hồn ai"

shared from fb Linh Hoang Vu,

-----

Can Lộc, Hà Tĩnh nổi danh là vùng đất địa linh, nhân kiệt, có hơn 40 bậc đại khoa và nhiều danh sĩ, danh tướng xuất thân từ đây. Đây cũng là quê hương của người giàu nhất Việt Nam Phạm Nhật Vượng và đương kim Bộ trưởng Tài nguyên Trần Hồng Hà.

Can Lộc, Hà Tĩnh cũng là nơi mà có lẽ đa số những người chết ngạt trong container sang Anh từ đó ra đi.

Và trong khi Quốc hội Việt Nam vẫn đang thảo luận gay gắt, nói như lời đại biểu Nguyễn Quang Tuấn là “tôi rất sốc và buồn” xung quanh định nghĩa thế nào là nhân tài, nhân tài khác gì người có tài năng, nhân tài có cần tiền không hay chỉ cần lòng yêu nước...thì có những người Việt Nam khác, hẳn là không thể chờ đợi được sự thống nhất của các định nghĩa nhân tài, cũng không quan tâm tới việc người ta có đánh giá việc họ làm là yêu nước hay không, đã lặng lẽ chọn cho họ một con đường ra đi.

Học tập lời Bác nói khi xưa: ai có súng, dùng súng; ai có dao, dùng dao; ai không súng không dao thì cuốc xẻng gậy gộc..., từng người trong họ: người giàu thì bỏ vài triệu đô mua bất động sản, “tậu” thẻ xanh; người có chuyên môn, bằng cấp, kinh nghiệm làm việc thì tìm cách xin sang nước ngoài làm việc dưới dạng nhân lực có kỹ năng cao; người không có chuyên môn nữa thì chọn con đường hôn nhân-cả thật và giả. Và còn những người nữa, dưới đáy hơn cả thì rơi vào tay các băng nhóm buôn người: xuyên rừng từ châu Á sang châu Âu bằng đường bộ; hay chui vào những chiếc xe container hàng đông lạnh được niêm phong kín, lênh đênh vượt eo biển Đại Tây Dương, đón đợi một tương lai bấp bênh.

“Cho nên, đừng hỏi

Chuông nguyện hồn ai.

Nguyện hồn ngươi đấy”.

(John Donne).

“Con chết vì không thở được”.

Câu nói cuối của cô gái trẻ ấy nói với người mẹ, nhưng cũng là nói với chúng ta.

Bài trước: Nghề phổ biến nhất và được ưa chuộng nhất trong xã hội Việt Nam hiện nay

Vì sao tap water ở New York được gọi là Champagne của làng "nước lã"?

shared from fb Tâm Huy Ngô,

-----

"Nước lã" tap water ở New York là nguồn nước sạch vào bậc nhất thế giới, có thể rửa cốc từ vòi nước lã, rồi lấy cốc rót uống "nước lã" từ vòi luôn. Chất lượng thuộc hạng Champagne của làng "nước lã".

Tại sao?

Không phải nghĩ. Nước đầu nguồn người dân New York rất sạch, đến mức New York là một trong số ít thành phố không bị pháp luật yêu cầu phải lọc nước (mặc dù nước vẫn được khử trùng bằng tia cực tím).

Sự khác biệt là nguồn nước đến từ đâu và nó được bảo vệ như thế nào. Thành phố có một "chương trình bảo vệ nguồn nước" độc đáo, hạn chế sự phát triển và ô nhiễm gần các nguồn nước ở đầu nguồn. Cụ thể các lưu vực sông Catskill và Delware cung cấp hơn 90% nguồn cung cấp nước của Thành phố New York, với hơn một chục hồ chứa và các hồ điều tiết . Hồ chứa lớn nhất, Pepacton, có sức chứa 140 tỷ gallon, trong khi Hồ chứa Ashokan ở Hạt Ulster có thể chứa tới 125 tỷ gallon. New York còn "mua" lại đất xung quanh hồ chứa nước để đảm bảo an ninh nước.

Có Một lực lượng cảnh sát chuyên dụng làm việc không mệt mỏi để ngăn chặn việc đổ thải bất hợp pháp vào các hồ chứa và bảo vệ các ống dẫn đưa nước vào thành phố. Vì sao? Vì an ninh nước là đích nhắm của khủng bố và các thế lực phá hoại. Đầu độc nguồn nước giết nhiều người hơn cả đâm đổ 2 toà tháp.

Nước được theo dõi chặt chẽ, với 600.000 xét nghiệm hàng năm cho 250 chỉ số, bao gồm cả các chất gây ô nhiễm, chất gây ung thư. Đây là cơ chế giám sát, tiêu tốn gần 2 tỷ đô la hàng năm.

200 triệu đô la đầu tư sẽ dành cho việc duy trì các chương trình xử lý nước thải; tài trợ cũng sẽ được cung cấp để giúp giảm ô nhiễm trang trại, bảo vệ các khu vực đầu nguồn nước khỏi sự phát triển quá mức và thay thế các hệ thống trữ thải có hại.

Công viên trung tâm Central Park, từ sơ khai cho đến nay, vẫn giữ được nguyên vẹn diện tích, không một tập đoàn dù lớn cỡ nào "cắn" được dù chỉ 1m2 đất công viên, lá phổi của Manhattan, theo diện "đổi đất lấy hạ tầng." Tại sao họ làm được?

Vì tư duy người Mỹ là tư duy pháp trị, họ xây luật tốt và từ đó nghiên cứu mọi rủi ro để xây quy trình từ đầu. Tránh tối đa "chết rồi mới cứu". Vậy mà họ vẫn có nhiều "sự vụ", như vụ cư dân Flint, Michigan nước bị nhiễm độc chì.

Tôi cũng nói luôn là ngay cạnh Manhattan New York, nước ở Long Island lại cực tệ. Tại sao? Vì nguồn nước của Long Island dùng nước ngầm khoan tại chỗ, nó cũng nhiễm dầu và chất gây ung thư nhé. Nhiều chất gây ung thư không mùi, không vị Vì thế nhiều nơi theo luật phải lọc nguồn nước tap water. Đó là tư duy pháp trị. Còn không hệ thống nào hoàn hảo hết.

Notre-Dame de Paris: Đô thị nhiễm độc

Quyền tưởng tượng

Photo by turki hamad on Unsplash

Quyền tưởng tượng

shared from fb Nguyễn Cao Trọng,

-----

Năm 1968, tại tiểu bang Neveda nước Mỹ, có cô bé 3 tuổi tên là Edith một hôm chỉ vào chữ cái đầu tiên của chữ “OPEN” trên chiếc hộp đựng quà trong nhà mình, và nói với mẹ rằng đó là chữ “O’’.

Mẹ của cô bé rất ngạc nhiên nên hỏi, vì sao con biết được đó là chữ “O”? Edith trả lời là cô giáo ở trường dạy thế!

Thật không ngờ, người mẹ ngay lập tức viết đơn khởi kiện trường mầm non mà cô bé đang theo học. Lý do khởi kiện của bà mẹ làm cho mọi người vô cùng kinh ngạc: đó là bà kiện trường mầm non đã tước đi khả năng tưởng tượng của Edith.

Bởi vì khi chưa biết chữ “O”, con gái bà có thể nói “O” là mặt trời, là quả táo, là quả trứng gà…Nhưng sau khi trường mầm non dạy cô bé nhận biết đó là chữ “O”, thì Edith đã bị mất khả năng tưởng tượng này. Và bà mẹ đòi phí bồi thường tổn hại tinh thần cho con gái mình là 1000 USD.

Đơn kiện gửi lên tòa án đã làm cho toàn bộ tiểu bang Nevada vô cùng kinh ngạc và không ngừng tranh luận. Các thầy cô giáo của trường mầm non cho rằng bà mẹ này nhất định là bị điên. Những phụ huynh khác thì cho rằng bà mẹ này có chút chuyện bé xé ra to, ngay cả luật sư cũng không tán thành cách làm của thân chủ mình.

Ba tháng sau, nằm ngoài dự đoán của mọi người, kết quả là trường mầm non thua kiện. Bởi vì toàn bộ thẩm phán viên của đoàn thẩm phán đều bị câu chuyện mà bà kể khi biện hộ cho con gái mình làm họ xúc động.

Câu chuyện bà kể và quá trình biện hộ trước tòa như sau: “Tôi đã từng đến ở một số nước ở Phương Đông du lịch. Một lần tôi ở trong một công viên, nhìn thấy 2 con thiên nga, một con bị cắt bỏ 1 cánh bên trái được thả ở cái hồ lớn; con kia thì còn nguyên vẹn không bị gì và được thả ở cái hồ nhỏ.

Tôi hỏi nhân viên quản lý ở đó thì họ trả lời rằng: Làm như thế là để cho 2 con thiên nga này không bay đi mất. Con thiên nga bị mất cánh bên trái không thể bay vì không giữ được thăng bằng, còn con kia vì thả ở hồ nhỏ nên không đủ không gian để lấy đà bay. Lúc đó tôi vô cùng khiếp sợ, khiếp sợ sự thông minh của người Phương Đông.

Hôm nay, tôi kiện cho con gái tôi, vì tôi cảm thấy con gái tôi giống con thiên nga đó trong nhà trẻ. Họ đã cắt đứt một cánh tưởng tượng của Edith, đã nhốt con bé trong cái ao nhỏ chỉ có 26 chữ cái quá sớm. Edison cũng có trí tưởng tượng không thực tế, mới phát minh ra được bóng đèn điện; Newton là bởi có tư tưởng sáng tạo ra cái mới từ đó mới phát hiện ra lực hấp dẫn của trái đất.

Có thể khả năng tưởng tượng của Edith không phong phú, nhưng bạn không thể cướp đoạt quyền tưởng tượng của con bé, bởi vì một con thiên nga không có cánh thì vĩnh viễn không thể bay lên được”.

Sau khi bà biện hộ, tiểu bang Nevada đã căn cứ vào toàn bộ đoạn biện hộ trước tòa của bà mẹ để sửa đổi “Luật bảo hộ giáo dục cho công dân”, trong đó có quy định quyền lợi của trẻ em tại trường học:

- Quyền được chơi

- Quyền được hỏi tại sao?

Cũng chính là quyền được sử dụng trí tưởng tượng. Vòng tròn là gì?

Trong não trẻ em có thể có hàng vạn câu trả lời, xin đừng nói với các em rằng đó chỉ là 1 vòng tròn, đừng bẽ gãy chiếc cánh tưởng tượng của các em.

Khi con thiên nga bị mất đi chiếc cánh thì nó không thể bay, khi chúng ta bị mất đi chiếc cánh thì sẽ không bao giờ tìm được thiên đường của niềm vui sáng tạo nữa.

Bài trước: Một xã hội thượng đẳng thu nhỏ

Một xã hội thượng đẳng thu nhỏ

shared from fb Archivu,

-----

Tổng hợp rất thú vị về Doraemon.

Trâm anh thế phiệt, quý tộc, đại gia, phố cổ.

Cả 4 đứa Nobita, Chaien, Xeko, Xuka, Dekhi đều là dân phố cổ Tokyo, gốc thủ đô thanh lịch hàng chục đời. Từ nhà Nobita nhìn ra được tháp Tokyo, chứng tỏ phải ở quận nào đó như Hoàn Kiếm, Hai Bà Trưng. Bạn bè cũng quây quần quanh phố cổ. Trường học cũng là trường điểm cấp thành phố kiểu trường Chu Văn An. Có tập cả bọn quay về thời nguyên thủy thì ông cha tổ tiên chúng nó đã ở Tokyo rồi, chứng tỏ bọn này gốc phố cổ cực kì lâu đời, toàn trai phố, gái phố.

Đám này khác với đám trẻ con trong Conan, vốn là dân Tokyo 2, không phải phố cổ gốc.

Nhà Chaien mới là nghèo nhất vì nhà vách gỗ lợp, mẹ bán rau, bố làm thuê gì đó không biết. Chaien thậm chí toàn phải đi cướp đồ chơi của bạn, mới bé tí đã bị mẹ bắt bán hàng trong khi Nobita cả ngày chỉ ngủ. Có tập cả bọn chơi trò sửa nhà, sửa đến nhà Chaien thì chịu vì cũ quá, lại xây kiểu cũ, đúng kiểu nhà phố cổ, dỡ ra cái hỏng hết, đắt ở đất chứ nhà không ở được, trừ khi bán đi mua chung cư nhưng không bán vì còn phải buôn bán. Nhà Chaien đại diện tầng lớp buôn bán tiểu thương phố cổ. Những người buôn bán thường khá thô và thẳng nên Chaien thường xuyên bị mẹ tát giữa đường giữa chợ, không giữ ý cho con cái gì. Và có lẽ do bận buôn bán, ít giáo dục con cái nên Chaien mới thô lỗ, chuyên bắt nạt bạn bè, đúng kiểu trẻ trâu đường phố.

Nhà Nobita chính ra không nghèo. Nhà mặt tiền đất trung tâm phố cổ Tokyo, có hẳn sân vườn rộng rãi, tính theo giá thị trường có khi giờ phải 600 tỷ. Đã thế nhà còn đầy đủ tủ lạnh, máy giặt, tivi, bồn tắm... Nobita có hẳn phòng riêng, tủ sách to tướng. Ông Nobi còn đi chơi golf, bà Nobi thi thoảng vẫn shopping, đeo nữ trang đầy người. Nói chung nhà này đại diện tầng lớp công chức làm thuê ăn lương, đủ sống nhưng không dư giả.

Nhà Xuka tầng lớp khá giả, cũng mặt tiền phố cổ, vườn tược đàng hoàng. Nhà còn mua hẳn piano, violin cho con học, chứng tỏ nhiều tiền, có máu nghệ thuật, đại diện tầng lớp văn nghệ sĩ trung lưu, học thức. Cho nên Xuka mọi thứ đều không nổi trội nhưng cái gì cũng khá, đủ để kiếm một tấm chồng ngon lành.

Nhà Xeko thuộc tầng lớp đại gia, giới siêu giàu, làm ăn kinh doanh kiểu anh Cường Đô La. Giữa phố cổ Tokyo đất vàng đất bạc mà nhà Xeko xây nguyên biệt phủ to tướng. Nhà có đầy đủ siêu xe, du thuyền, biệt thự liền kề ở khắp nơi, thường xuyên cho con đi du lịch, check in sang chảnh.

Nhưng điều đáng nói là nhà Xeko không phải loại bần nông giàu xổi mà có gốc gác qúy tộc mấy chục đời. Lúc quay về thời nguyên thủy đã thấy nhà Xeko giàu hơn đám bạn, tới thời Edo lại là phú hào các kiểu. Bởi thế nên họ giáo dục con cái rất tốt, xứng đáng thuộc tầng lớp tinh hoa của xã hội, không loser như Nobita.

Có mấy tập Xeko khoe anh họ, ông nào cũng giỏi, tự thiết kế đồ họa, công trình, lắp ráp robot, cơ khí các kiểu. Bản thân Xeko cũng có nhiều thú vui tìm tòi tri thức như sưu tập côn trùng, cây cỏ, cổ vật… Xeko cũng vẽ đẹp, mê thiết kế thời trang, nghệ thuật lắm chứ. Nói chung đây là dòng họ tinh hoa của xã hội rồi, như kiểu Chaebol bên Hàn ấy.

Mà Xeko được cái chơi đẹp, nhà giàu như không kibo, có gì cũng chia cho các bạn, còn bao bạn bè đi du lịch chanh sả các kiểu. Người như này bảo sao em Xuka cứ bám dịt.

Nhà Dekhi ít được nhắc đến nhưng phải nói là khủng nhất. Nhà Dekhi giàu không kém gì Xeko vì có tập Nobita đi lạc trong nhà Dekhi do quá nhiều phòng. Nhưng cái giàu của Dekhi khác với Xeko. Xeko là kiểu đại gia còn Dekhi là trâm anh thế phiệt, con quan chức, chính khách, không chỉ có tiền mà còn có quyền, nên bố mẹ giáo dục cực kì nghiêm khắc, hạn chế cho chơi với đám trẻ con như Nobita, Chaien. Không bao giờ thấy Dekhi xuất hiện ở sân bóng chày vì thời gian đó để học hành, tiếp xúc giới thượng lưu. Vì thế nên Dekhi sau này làm tới tổng thống cơ mà, được giáo dục theo đường quan lộ từ bé. Nhà này cực kì bí ẩn, không bao giờ thấy lộ diện bố mẹ.

Đó cũng là lí do vì sao Chaien sẵn sàng táng sấp mặt Xeko nhừng thấy Dekhi là cứ phải dè chừng.

Dekhi đúng kiểu winner cái gì cũng biết, giỏi toàn năng, chuẩn con nhà người ta trong truyền thuyết. Có lẽ vì thế nên không được chơi chung và phiêu lưu cùng nhóm Nobita, cho vào thì end game mất, ai cân được.

Xuka ở tầng lớp giữa, lại xinh kiểu hoa hậu nên có thể cố gắng để tiếp cận được Dekhi, nhưng chắc cảm thấy không hợp với hồi bé chơi cùng hội thường dân nhiều quá nên vẫn chọn Nobita. Dù sao thì sau này Nobita cũng thành một đại kĩ sư về máy móc, không hề tầm thường.

À mà theo luật bù trừ thì có thể Dekhi là bê đê, bóng kín không thích gái, nên Xuka không cưới được, hoặc do Xuka từ bé đã đam mê làm phượt thủ nên nhà Dekhi không cho cưới.

Có thuyết âm mưu cho rằng Dekhi gay, tổng công, thích Nobita :v nhiều khi chơi chung với Xuka toàn hỏi về Nobita, sinh nhật Nobita còn nhớ để làm bánh =)) hóa ra mượn bánh bèo Xuka để tiếp cận em ngu thụ Nobita =))

Chẹp, có mấy đứa trẻ con mà bao quát xã hội nhỉ.

Bài trước: Nghề phổ biến nhất và được ưa chuộng nhất trong xã hội Việt Nam hiện nay

Nghề phổ biến nhất và được ưa chuộng nhất trong xã hội Việt Nam hiện nay

by Linh Hoang Vu,

-----

Trong các vụ đâm chém tù tội ở VN gần đây có rất nhiều vụ liên quan tới các khoản nợ nần, mà nguyên nhân là con nợ không chịu trả tiền.

Nhiều chủ nợ phải đi tù khi tìm cách siết nợ hay thuê người siết nợ (và dính các tội cưỡng đoạt tài sản, hay cướp tài sản hay bắt giữ người trái pháp luật...). Điều bi hài kịch ở đây là sau khi sự việc xảy ra, chủ nợ thường đi tù còn con nợ thì nghiễm nhiên không phải lo trả nợ (có khi lại còn được chủ nợ van vỉ xin đóng thêm tiền để con nợ bãi nại...) Và cũng có không ít vụ chém giết nhau, như chủ nợ giết con nợ, hay đôi khi ngược lại, con nợ giết chủ nợ đi đòi.

Một vấn đề ở đây chính là sự vô hiệu lực của pháp luật trong giải quyết mối quan hệ này. Khi nợ nần xảy ra thì không ai sử dụng tới tòa án cả. Tòa án hoàn toàn vô hiệu không chỉ vì quá trình kiện tụng tốn kém và thường là vô ích mà còn ở khả năng thực thi án của tòa cũng gần như bằng không. Pháp luật VN nhìn chung vẫn theo hướng bảo vệ lợi ích của con nợ hơn là chủ nợ (không rõ có phải là tàn dư của một tư duy cũ kỹ của Cộng sản là những người đi vay nợ thường là nghèo khổ, giai cấp bị áp bức còn bọn cho vay thì là bọn tư sản, bóc lột..). Trong khi đó ở các nước phương Tây, nếu nhìn vào lịch sử có những giai đoạn như ở thế kỷ 19, một trong những tội trạng phổ biến nhất là tội không trả được nợ, và đây là tội hình sự: người không trả được nợ sẽ bị phát mại tài sản và nếu như vẫn không thể nào trả được thì sẽ bị đi tù. Điều này không phải không có lý của nó: nếu như một công dân gian lận trốn thuế có thể bị đi tù thì việc anh ta cố tình trây ì không trả nợ người khác (khi có thể làm được điều đó) lại không bị đối xử theo một cách tương tự? Nếu đọc Dickens, hẳn sẽ không quên được những trang viết mô tả cuộc sống trong các nhà tù nhốt người nợ không có khả năng trả.

Tất nhiên, sang thế kỷ 20 này rồi thì các nước phương Tây không còn bỏ tù người nợ tiền không trả được nữa. Nhưng nói chung, các thể chế của họ vẫn có tính bảo vệ mạnh mẽ về quyền tài sản cũng như khả năng thực thi cao về mặt pháp luật. Trong khi ở VN, nếu không có sự cải cách trong việc xử lý các mối quan hệ vay nợ trong dân chúng thì sẽ còn tiếp tục vô số các câu chuyện về đâm chém, giết người, bắt cóc, tạt a xít, hắt chất bẩn...trên các trang báo lá cải và sẽ còn cơ hội nghề nghiệp cho vô số các giang hồ đòi nợ thuê, một cái nghề giờ đây có lẽ là nghề phổ biến nhất và được ưa chuộng nhất trong giới xã hội?

một nhà tù cho những con nợ ở Anh thế kỷ 19

Bài trước: Cơn khát trái phiếu doanh nghiệp: “Bom” nổ chậm?

Cơn khát trái phiếu doanh nghiệp: “Bom” nổ chậm?

shared from fb Giang Le,

-----

Mấy tháng gần đây đọc những tin về thị trường trái phiếu doanh nghiệp VN bùng nổ tôi rất ngạc nhiên về mức độ "cởi mở" của các cơ quan quản lý nhà nước. Nhìn chung trong lĩnh vực tài chính VN khá thận trọng, thậm chí quá "hà khắc" trong việc quản lý các hoạt động và sản phẩm tài chính. Nhưng dường như các nhà quản lý đã bật đèn xanh cho thị trường trái phiếu doanh nghiệp phát triển tự do dù các khung khổ pháp lý và quản lý còn rất lỏng lẻo, thậm chí chỉ đang trong giai đoạn dự thảo (xem bài báo).

Tại sao lại có sự "cởi mở" này? Phải chăng vì nhu cầu vốn của nền kinh tế tăng cao nhưng hệ thống ngân hàng và thị trường chứng khoán không đáp ứng được nên các nhà quản lý "làm ngơ" để các doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp BĐS, có cửa huy động vốn? Hay vì các ngân hàng và các công ty chứng khoán "khám phá" ra một kênh kiếm tiền mới (bảo lãnh/tư vấn phát hành) đã nhanh nhạy nhảy vào trước khi các cơ quan quản lý kịp trở tay? Tôi không có câu trả lời nhưng tôi đồng ý với ông Vụ phó Nguyễn Hoàng Dương là các nhà đầu tư các nhân phải hết sức thận trọng.

Một điểm nữa tôi cũng ngạc nhiên là đến giờ này chưa thấy SSC lên tiếng. Việc phát hành trái phiếu ra công chúng như hiện nay hoàn toàn giống IPO cổ phiếu. Nên nhớ "chứng khoán" bao gồm cả cổ phiếu lẫn trái phiếu, do đó SSC phải là đầu mối quản lý việc doanh nghiệp phát hành trái phiếu. Nhất là SSC phải có trách nhiệm bảo vệ các nhà đầu tư nhỏ lẻ không có nhiều kiến thức và đang bị các ngân hàng/công ty chứng khoán "dụ khị".

Ở Úc ASIC (tương đương như SSC của VN) quản lý rất chặt việc phát hành trái phiếu ra công chúng. Các công ty phải nộp hồ sơ (prospectus, financial disclosures) cho ASIC và tuân thủ nhiều qui định của ASIC (dựa trên Corporate/Consumer Laws) bảo vệ các nhà đầu tư nhỏ lẻ. Vì những qui định rất chặt chẽ và nặng nề như vậy nên phần lớn trái phiếu doanh nghiệp ở Úc được phát hành dưới dạng private placement cho các nhà đầu tư tổ chức hoặc chuyên nghiệp (accredited investors) với các khoản đầu tư tối thiểu là AU$500,000. Không chỉ Úc, Mỹ và đa số các nước phát triển khác cũng vậy, trái phiếu doanh nghiệp chủ yếu do các nhà đầu tư tổ chức nắm giữ, chỉ một tỷ lệ rất nhỏ được mua bán tự do trên thị trường chứng khoán (exchange trade bonds).

Một điểm khác biệt nữa là đa số các loại trái phiếu doanh nghiệp phát hành ở Úc và các nước phát triển khác có đánh giá tín nhiệm (credit rating). Chỉ có chưa đầy 1% số trái phiếu được phát hành non-rated mà chủ yếu cho private placement. Mặc dù lĩnh vực credit rating (cho corporate bond) có nhiều bất cập (mà tôi đã viết vài lần), đây là một biện pháp quan trọng để bảo vệ các nhà đầu tư, nhưng ở một khía cạnh rất khác so với nhiều người nhầm tưởng.

Bài trước: Người Mỹ nhờ Trump đòi nợ trái phiếu từ thời nhà Thanh

Thuốc lá điện tử: Ngừng lại hay tiếp tục?

shared from fb Coco Lee,

-----

Ca thứ 6 tử vong ở Mỹ liên quan đến thuốc lá điện tử (e-cigarettes aka Vaping). CDC và FDA đang tiến hành điều tra trên diện rộng liên quan đến vụ việc này.

Đến nay, có khoảng 450 ca bệnh phổi ở Mỹ có liên quan đến thuốc lá điện tử và con số đang tăng nhanh! Trước ca thứ 6 xảy ra ở Kansas là một người hơn 50 tuổi, đã có 5 người chết vì các căn bệnh phổi nghi liên quan đến thuốc lá điện tử tại California, Illinois, Indiana, Minnesota và Oregon.

Các sản phẩm thuốc lá điện tử, đặc biệt là các loại có mùi vị (ví dụ vị kẹo) được đưa vào tầm ngắm điều tra. Trong các sản phẩm có hương vị đều chứa Vitamin E acetate dạng dầu.

CDC khuyến cáo thanh thiếu niên, người trẻ và phụ nữ có thai hoặc những người chưa từng sử dụng thuốc lá không nên sử dụng thuốc lá điện tử.

Những ca tử vong gần đây và hàng trăm ca bệnh khác có liên quan đến thuốc lá điện tử cho thấy những người sử dụng sản phẩm này có thể gặp phải những tổn thương không thể phục hồi ở phổi.

Một vài công ty sản xuất và bán thuốc lá điện tử đang phải đối diện với nguy cơ hầu toà để điều tra về các sản phẩm đang lưu hành trên thị trường. Các sản phẩm này đang được quảng cáo là giảm tác hại đến ‘99%’ so với thuốc lá hoặc ‘tuyệt đối an toàn’. Các lệnh cấm thuốc lá điện tử đang được xem xét tại nhiều bang.

-----

A sixth person died from vaping-related lung disease.

The woman was older than 50 and had a history of health problems. She became seriously ill shortly after she started using e-cigarettes and her symptoms progressed rapidly.

As of Friday, there have been more than 450 possible cases of lung illness associated with using e-cigarettes reported to the CDC across 33 states and the US Virgin Islands. The numbers have been changing frequently.

...all reported cases have indicated the use of e-cigarette products and some patients have reported using e-cigarettes containing cannabinoid products, such as THC.

...extremely high levels of the chemical vitamin E acetate were found in nearly all cannabis-containing vaping products that were analyzed as part of the investigation.

..."To combat the epidemic rise in youth use of e-cigarettes, we're aggressively enforcing the law and investing in campaigns to educate youth about the dangers of e-cigarette use. Our educational efforts include youth-focused prevention messages on TV, digital platforms, posters in high school bathrooms, and lesson plans developed with Scholastic for educators," the statement said.

Bài trước: Nguy cơ từ thuốc lá điện tử

Notre-Dame de Paris: Đô thị nhiễm độc

Răng giả của anh đâu?