shared from fb Vũ Trọng Đại,
-----
75 năm chiến thắng phát xít Đức, nghĩ về Holocaust: Có hay không một dân tộc ngây thơ về chính trị?
Albert Einstein chắc chắn nằm trong số những người Đức nổi tiếng nhất thời hiện đại. Song ông cũng là người Do Thái. Ông cũng là người gần như duy nhất không kí tên vào lá đơn của tất cả trí thức Do Thái nói tiếng Đức ủng hộ Đức tấn công nước Nga Sa hoàng trong Thế chiến I.
Vào giai đoạn ấy người Do Thái đồng nhất vị thế lãnh đạo văn hoá Do Thái với Đức. Tại sao lại như vậy?
Đức khi đó là quốc gia có học vấn cao nhất thế giới. Đức là nước đầu tiên đạt được phổ cập giáo dục người trưởng thành. Từ năm 1870 đến 1933, các trường đại học của Đức thuộc dạng tốt nhất thế giới, gần như trong mọi ngành học. Vì cớ gì mà quốc gia rất văn minh này lại tấn công người Do Thái suốt hơn một thập kỉ với một sự tàn bạo ghê gớm, có tổ chức nhưng vô nghĩa đến vậy? Bản sắc của nạn nhân khiến cho điều bí ẩn này càng trở nên bí ẩn hơn. Vào thế kỷ 19, số phận Đức và số phận người Do Thái gắn bó với nhau rất mật thiết. Như Fritz Stern đã chỉ ra, từ năm 1870 đến 1914, người Đức đột nhiên trở thành một dân tộc đầy mạnh mẽ, cũng như người Do Thái đột nhiên trở thành một chủng tộc đầy mạnh mẽ. Người Đức và người Do Thái hỗ trợ nhau rất nhiều. Một trong nhiều điểm chung giữa họ là tinh thần hiếu học gần như cuồng tín. Những người Do Thái giỏi giang nhất yêu Đức vì đây là nơi tốt nhất trên thế giới để làm việc. Nền văn hóa Do Thái hiện đại mang một khuôn khổ Đức về cơ bản. Nhưng ngược lại, như Weizmann đã chỉ ra trong cuộc nói chuyện nổi tiếng của mình với Balfour, người Do Thái đã dành mọi nỗ lực tốt nhất của mình cho Đức và giúp nước này trở nên vĩ đại. Chẳng hạn, từ khi ra đời cho tới năm 1933, Đức giành được nhiều giải Nobel hơn bất cứ nước nào, chiếm khoảng 30% tổng số giải Nobel được trao; trong số giải này của Đức, người Do Thái chiếm gần một phần ba và riêng trong ngành y thì một nửa. Việc Đức tấn công người Do Thái không chỉ là giết người hàng loạt, mà thực tế là giết người thân thích hàng loạt. Chuyện này đã xảy ra như thế nào?
Đức là cường quốc kinh tế, quân sự và văn hóa mạnh nhất ở châu Âu, cuộc tấn công của Đức nhằm vào người Do Thái từ năm 1933 đến 1945 là sự kiện trung tâm của lịch sử Do Thái hiện đại. Xét theo nhiều khía cạnh, nó vẫn là một sự kiện bí ẩn.
Mặt khác, như chúng ta đã biết và vẫn hằng thừa nhận, người Do Thái là một dân tộc thông minh, xuất sắc trên nhiều phương diện, đặc biệt trong kinh doanh, thậm chí kể cả lừa đảo trong kinh doanh, như Arnold Rothstein (1882–1928), kẻ tiên phong của tội phạm kinh doanh lớn, người được mô tả là "Bộ óc" trong các câu chuyện của Damon Runyon, và được Scott Fitzgerald dựng thành nhân vật Meyer Wolfsheim trong cuốn "The Great Gatsby" (Đại gia Gatsby). Xuất sắc về nhiều mặt nhưng liệu họ có phải là một dân tộc luôn ngây thơ về chính trị suốt hơn hai nghìn năm?
