Các nhà từ điển học quyết định thêm từ mới như nào?

Đăng bởi lovebird21c - 29 Aug, 2014
Theo dõi journeyinlife.net trên
Side boob. Photo courtesy Lies Thru a Lens.

Đầu tháng này, Từ điển Oxford đã thêm một số từ mới vào phiên bản trực tuyến của mình. (không nên nhầm với Từ điển tiếng Anh Oxford.) Như thường lệ, Oxford bao gồm các từ mới (coinage) do các bạn trẻ biến cách (inflect) ồn ào trên mạng như 'neckbeard' (a man who is socially inept and physically unappealing, especially one who has an obsessive interest in computing), 'side boob' (the side part of a woman’s breast, as exposed by a revealing item of clothing) và 'mansplaining' ((Of a man) explain (something) to someone, typically a woman, in a manner regarded as condescending or patronizing). Và như thường lệ, các bình luận trên mạng internet có vẻ bối rối (nonplussed) bởi việc một tổ chức đáng kính (như Oxford) thừa nhận tiếng lóng tuổi teen. Vậy, những nhà soạn từ điển (lexicographer) quyết định đưa từ mới vào từ điển như nào?

Một cách ngắn gọn, các nhà soạn từ điển giống một ngư dân, thu thập các từ mới bằng chiếc lưới rộng, hơn là một cảnh sát, loại bỏ "từ xấu", như nhà từ điển học Erin McKean, trước ở Oxford và giờ cộng tác với từ điển trực tuyến Wordnik, nói. Hầu hết các từ điển hiện đại dùng phương pháp mô tả (descriptive), trong đó họ tìm các từ mọi người thực sự sử dụng và ghi lại. Họ không còn theo tập quán (prescriptive) "ban cho" từ "tốt" địa vị chính thức trong khi vẫn loại bỏ tiếng lóng và từ mới (neologism) nữa.

Nhưng điều này cũng không có nghĩa từ điển bao gồm tất cả mọi thứ. Các từ điển bản in phải đánh đổi (trade off) giữa kích thước và chi phí với việc bao gồm đủ từ vựng để từ điển trở nên có ích. Những từ điển như vậy phải bỏ qua rất nhiều từ hiếm hay quá kỹ thuật. Nhưng các nhà soạn từ điển cũng đợi đến khi một từ dường như được sử dụng rộng rãi và lâu dài trước khi thêm vào từ điển. Đưa một từ mới vào quá sớm, và từ đó có thể lỗi mốt (out of fashion) khi mực trên ấn bản đầu tiên chưa kịp khô. Nhưng nếu một từ được dùng trong một thời gian đủ dài trên một khu vực đủ rộng những người nói tiếng Anh, các nhà soạn từ điển sẽ quyết định (make the judgment call) để đưa từ đó vào. Điều này không giống như phê duyệt. Thật vậy, các từ điển nghiêm túc cũng bao gồm các từ bậy (foul language) và khinh miệt chủng tộc (racial slur).

Mạng internet đã thay đổi hoàn toàn công việc soạn từ điển. Rất nhiều từ điển, cả truyền thống lâu đời và các nhà xuất bản mới - được miễn phí trên mạng nên các nhà soạn từ điển phải cạnh tranh để có thêm các tính năng như phát âm, truy cập vào cơ sở dữ liệu lịch sử trích dẫn v.v... Có lẽ chắc chắn, các nhà soạn từ điển trực tuyến sẽ thêm các từ mới nhanh hơn các đồng nghiệp bản in của họ, ít nhất vì họ không phải cân nhắc tính toán về khối lượng. Và đối với một số loại tìm kiếm, một từ điển trực tuyến không theo kịp với ngôn ngữ mới sẽ bị loại hoàn toàn khỏi cạnh tranh bởi các từ điển khác. Ví dụ, Urban Dictionary, từ điển trực tuyến gồm rất nhiều các định nghĩa tục tĩu (scurrilous), đã thêm từ "side boob" ngay từ năm 2005. Áp lực từ các từ điển trực tuyến có lẽ đã khiến Từ điển Collins, một từ điển truyền thống, cho phép người dùng Twitter bầu cho từ mới được đưa vào - và từ chiến thắng là 'adorkable' (adorable in a socially awkward manner). Vì vậy, không ngạc nhiên khi ngay cả Oxford bao gồm một vài từ mới 'cray cray" (crazy, điên khùng) mỗi năm. Một lợi thế cuối cùng của việc soạn từ điển trực tuyến là các từ đưa vào một cách vội vã có thể dễ dàng được gỡ bỏ.

Sơn Phạm
The Economist

Tags: economics

2 Comments

Tin liên quan

    Tài chính

    Xem tất cả

    Trung Quốc

    Xem tất cả