Nền giáo dục "Con ngoan - Trò giỏi"
from fb Nguyen Tuan Hai.
-----
Có lẽ đây là Slogan không chính thức của cả hệ thống giáo dục của chúng ta bao trùm rộng khắp từ nhà trường cho tới gia đình . Trong suốt mấy chục năm.
Trước tiên phải khẳng định lại , theo quan điểm cá nhân của tôi , đây là một khẩu hiệu chứ không phải là một thứ triết lý. Càng không phải là một hệ giá trị.
Có nên chăng chúng ta cần xem xét lại sự định hướng về giáo dục này?
Có bao giờ bạn nghi ngờ rằng CON NGOAN và TRÒ GIỎI chưa chắc đã tốt. Như mình tưởng.
Hôm nay tôi chính thức dám nghi ngờ nó. Cái khẩu hiệu này.
Chúng ta mong muốn trẻ con đến trường đứa nào cũng phải học giỏi. Sự giỏi đó được thể hiện ở trước tiên là điểm số và sau nữa là thành tích học tập ( thường là các giải thưởng - có lẽ chưa có nước nào cuồng giải như nước ta ).
Mô hình chuyên chọn là một bước đẩy cao nhằm phục vụ mục tiêu giỏi về điểm số và thành tích giải. Học trò ở đây GIỎI. Dĩ nhiên và ta lấy đó làm thước đo cho hệ thống giáo dục. Nhưng thử hỏi là một trường chuyên được đầu tư và học cày bừa mà không giỏi mới là lạ chứ. 1 nền giáo dục tốt là phải làm sao học sinh ở các trường các lớp bình thường cũng phải tốt chứ.
Đấy là chưa nói tới sự nhân bản trong giáo dục là cần nâng đỡ những người yếu kém chứ ko chỉ tập trung vào các cá nhân xuất sắc.
Các cá nhân xuất sắc thì cho dù ở đâu họ cũng xuất sắc.
Những đứa trẻ bình thường thậm chí yếu kém và tật nguyền mới là nhóm thực sự cần được tiếp cận giáo dục tốt nhất.
Hãy nhìn vào cách chúng ta đối xử với người tàn tật là biết ngay mọi thứ đang diễn ra cả trong giáo dục và xã hội.
Chúng ta có nên chạy theo việc phải đào tạo ra những trò giỏi là những thợ giải bài đạt điểm cao hay không?Rõ ràng là không rồi. Chúng ta cần phải đào tạo ra các thế hệ học trò biết suy nghĩ , biết làm việc theo một lối tư duy sáng tạo tìm kiếm cái mới chứ không phải học thuộc và làm theo một lối mòn.
Trẻ con là những người có chính kiến rất đặc biệt và khác lạ. Thứ ý kiến không cần dựa trên hiểu biết quá nhiều hay là thông lệ. Cái này trong phân tâm học thì Freud đã đưa ra từ rất lâu rồi. Và trong lịch sử phương tây điều này đã gây bối rối và hoang mang cho cả một thế hệ phụ huynh khắp Âu châu. Và nó đã tạo ra một cuộc cách mạng về parenting nói riêng và giáo dục nói chung : phải tôn trọng con trẻ.
Vậy một đứa con ngoan là thế nào? Có khác chi là một đứa phải nghe lời cha mẹ. Luôn luôn. Thậm chí còn phải nghe và làm theo ý muốn của cha mẹ.
Chúng không được phép có ý kiến riêng. Chứ chưa nói tới được nói lên ý kiến riêng.
Chúng không có chủ kiến và sống một cuộc đời của người khác. Theo một khuôn mẫu một đồng phục chung.
Cha mẹ Việt cho rằng dạy cho con ngoan là làm chúng hạnh phúc. Các con hãy làm những thứ đúng khuôn phép nhé.
Nhưng nếu nhìn nhận hạnh phúc là được làm chính mình. Là một thái độ cá nhân đối với các giá trị thì chúng ta sẽ thấy đó thật là sai lầm.
Bây giờ đã đến lúc chúng ta cần định nghĩa lại các khái niệm CON NGOAN và TRÒ GIỎI này. Và đưa các hệ giá trị nhân bản trở lại với giáo dục.
Như nó vẫn là thế.
Là tạo ra các cá nhân thú vị và sáng tạo. Biết sống nhân bản. Được trải nghiệm.
Gái ngoan sẽ được lên thiên đường. Gái hư được đi khắp nơi.
Bạn chọn thiên đường hay khắp nơi?
Bài trước: Cách cai sữa cho bé
Tags: parenting
Tôi (cắt ngang): Thế thầy thử theo đuổi 8 cô cùng một lúc xem!
Thầy (cáu): Nói leo, cậu ra khỏi lớp cho tôi!
Trong tíc tắc tôi hiểu ra mình là học sinh kém chỉ vì tôi quá chung thủy. Lặng lẽ nhìn cả lớp, tôi nói: "Chà, hóa ra các người toàn là lũ lăng nhăng"
- em nào đỗ đại học nhớ phải tạo quan hệ tốt với mấy em bị trượt, sau này các em ra trường còn dễ xin vào làm thuê trong công ty chúng nó
- em nào đỗ trường hạng A nhớ tạo quan hệ tốt với tụi đỗ trường hạng B, sau này lãnh đạo dưới quê toàn là chúng nó cả.
- em nào đỗ trường hạng B nhớ tạo quan hệ tốt với đám học cao đẳng, chúng nó sau này là thầy dạy con cái các em đấy!
- nhớ chơi thân với đám bỏ thi đại học đi lính, vì chúng nó sau này đều thành cảnh sát giao thông, CA phường với cơ động cả
- đám con nhà giàu phải chơi thân với mấy bạn gái xinh trong lớp, vì các bạn ấy có khả năng sẽ thành mẹ kế của các em
Đối với nhân viên của bạn, cũng tương tự thế! Khen thưởng Kỷ luật phải rõ ràng nghiêm minh!...
vì em học từ thằng khốn như anh... :)))
Một lần khác, hình như hồi ấy mình 5 tuổi, có một bác khác đến nhà chơi, lúc đầu thì cười cười, nhưng sau đấy thì cứ lừ lừ nhìn mình rồi bảo: "Ơ, thằng này không chào bác à?". Mình bèn bảo: "Nhưng bác đã chào cháu đâu". Mặt ông bác hơi đỏ lên tí, còn mình thì bị bố nhắc khéo. Khổ thế, lớn lên một chút, mình luôn nghĩ rằng, người lớn lớn hơn, nên phải chơi với trẻ con, phải tốt với nó, phải cười với nó khi nhìn thấy nó, thậm chí chào nó, mà chẳng chào thì cũng có sao. Thế là hồi đó mang tiếng, "thằng Ngọc hỗn, chẳng mấy khi chào người lớn".
Sau này thành người lớn rồi, thường xuyên gặp trẻ con, bỗng nhớ lại câu chuyện ngày xưa. Mình nghĩ rằng, thường thì người lớn hay cho là họ có cái quyền được chấp nhận sự lễ độ, cho rằng trêu trẻ con (nhiều khi rất vô duyên) là quyền của họ, và họ (cũng bố mẹ bọn trẻ) cho rằng, đứa trẻ ngoan là đứa trẻ biết chào người lớn trước. Khi người lớn không quen biết bọn trẻ, chưa nói đến việc tôn trọng chúng, không gần gũi với chúng và đòi hỏi chúng ngay từ đầu phải có một hành động là chào họ, đứa trẻ có thể sẽ chào, nhưng rất miễn cưỡng. Có những đứa trẻ chào người lớn chỉ vì bố mẹ muốn nó làm vậy. Chúng chào như một cái máy.
Mình thì không bao giờ nghĩ những đứa trẻ nào mới gặp không chào mình là hỗn, là mấy dạy, là vô lễ (hầu hết trẻ con ở bên này đều chỉ chào mình sau khi mình chào chúng). Bởi mình luôn mỉm cười và chào chúng, không quan tâm đến việc chúng có chào mình hay không...
Chuyện xảy ra sau một giờ tan tầm cách đây chưa lâu, trước mắt mình. Mình không dám bình luận gì, chỉ thấy thương thằng bé. Nó cũng như bao đứa trẻ khác cùng tuổi chịu một áp lực rất lớn vì việc học ở trường. Điểm số và hạnh kiểm của đứa trẻ là những thước đo quan trọng mà các phụ huynh nhìn vào và cho rằng, đứa trẻ như thế đã giỏi chưa, và trường đã dạy dỗ nó ra sao. Ngoan và giỏi là những điều hết sức có trọng lượng đối với một đứa trẻ, một gia đình. Mà bây giờ, trong xã hội này, điều gì cũng có thể tạo ra được. Điểm cao có thể có được nhờ "chạy", ngoan cũng có thể có được khi chỉ cần giả vờ nghe lời để đạt mục đích.
Câu hỏi mà một ông/bà khách hay hỏi đứa bé khi đến chơi nhà là "Cháu học có giỏi không?" hoặc "Cháu có ngoan không?". Không ai quan tâm đến những khía cạnh khác để hỏi, chẳng hạn đứa trẻ có thích học không, có thích đến trường không, có hạnh phúc với kiến thức không, có thích học các môn ngoại khóa không. Vật chất và sự thành đạt luôn là điều cuối cùng người ta hướng tới và định hướng đứa trẻ. Khi người lớn cuốn bọn trẻ vào cuộc đua đầy bon chen của họ, khi nghĩ rằng họ làm thế là tốt cho trẻ, bằng cách tạo áp lực buộc chúng học hoặc chạy điểm cho nó khi nó dốt, họ đã âm thầm làm hư bọn trẻ mà không ý thức được điều ấy.
Mình sẽ không viết câu chuyện này nếu không có thêm một chi tiết: bà mẹ và thằng bé đèo phía sau đều không đội mũ bảo hiểm. Bà muốn có một đứa con có điểm cao, bất luận điều gì xảy ra, nhưng bà quên không dạy nó về ý thức tôn trọng pháp luật và cũng là cách để bảo vệ bản thân và thằng bé. Giỏi và ngoan, nhưng phá luật và sống không ý thức với bản thân và người khác, rốt cục sẽ cho xã hội những sản phẩm nào?
-----
The trick question // Seth Godin
Useful modern education is not the work of rote. When you tell someone the answer and then give them a test to see if they remember what you told them, that’s not education, it’s incented memorization.
On the other hand, if you can ask someone a question that causes them to think about something unexamined, that challenges them to explore new ways of seeing the world or making connections, you’ve actually caused a change to happen.
The second time you ask them that question, it won’t work as well. Now it’s just rote. That’s why people call it a trick question. Because they learned something. They learned the trick.
We need more trick questions.
Nhìn vào những em bé tuổi 30, em bé tuổi 40 tôi phải thốt lên rằng: sự nuông chiều, bao bọc của cha mẹ là đòn trừng phạt tàn nhẫn nhất với những đứa con mà họ sinh ra.
Hạnh phúc làm sao khi không thể tự lo cho cuộc đời mình? Hạnh phúc làm sao khi không thể chăm lo cho người thân?
Phải chăng, với một số người, hạnh phúc là không cảm thấy gì, không biết gì và không hiểu gì? Vì thế mà họ giáo dục nên những đưa trẻ như vậy.
Với tôi, yêu thương là chuẩn bị cho con trẻ đủ năng lực để độc lập, để tự quyết, để thực hiện ước mơ riêng của chúng, và cao hơn là gánh vác trách nhiệm cộng đồng.
Trong nền giáo dục này học ít mới là tốt, mới không bị ảnh hưởng bởi những thứ bullshit, mới giữ nguyên năng lượng và tâm thế của một con người bình thường được
Thay vì cho con đi học thêm để ngu đần và yếu đuối đi từng ngày, thì hãy cho nó đi học võ, học đàn, học nhảy, tập cho nó xem clip bằng tiếng anh, dạy nó hiểu biết về dinh dưỡng và sức khỏe, dạy nó về basic economic để hiểu xài tiền thế nào, đó mới là những thứ nên học và sẽ sử dụng được cả đời của nó, chứ không phải con điểm vô tri và cái danh hão học sinh giỏi gì đó
Tôi thấy ai khoe con được học sinh giỏi tôi rất khinh, vì tự biết được người đó ngu dốt và bần hèn.
Ấy là bao nhiêu phản biện, bao nhiêu ý kiến, bao nhiêu than khóc cũng không ngăn nổi chuyện các trường bắt học sinh đi học sớm. Học chán chê rồi mới khai giảng.
Thế rồi covid quét qua. Cả làng sợ không cho con đến trường và cả trường cả cơ quan ban ngành đều sợ.
Kết quả là giờ đến tháng 9 các cháu đi học ngon ơ. Cháu nào được chơi có thời gian chơi tẹt ga.
Đấy thây! Khó gì đâu.
Quan trọng là có dám làm hay không.
- Sức khỏe và khả năng tập trung trong thời gian dài, trước áp lực cao.
- Sự hiểu biết chung về văn hóa-xã hội-thế giới.
- Khả năng thấu hiểu cảm xúc của người đối diện
- Khả năng nhận diện và kiểm soát cảm xúc của bản thân (người hành xử theo cảm xúc bản năng thuần túy chỉ đáng yêu khi còn là trẻ con dưới 6 tuổi).
- Khả năng ý thức được nhược điểm của bản thân và năng lực hướng thiện lành mạnh để sửa đổi hoặc khống chế nó ở phạm vi an toàn.
....
Mấy món này thời phổ thông không luyện được thì sau này rất khó. Một khi các thói hư, tật xấu đã đi vào thân thể biến thành phản xạ sinh lý hoặc thói quen thì rất khó thay đổi.