video
Thư viện
Tài trợ
Cái độc khoa cử làm quan
09 Oct, 2015
...Hai là Nhật Bản không nhiễm cái độc khoa cử làm quan.
Nước Tàu, từ đời Hán đường trở đi, bày ra lề lối khoa cử thi đậu làm quan, là cốt để lung lạc cám dỗ đám văn nhân say mê cặm cụi vào đó cho dễ cai
trị, không ai còn tâm tư trí não để nghiền ngẫm suy cứu hầu có nảy ra tư tưởng nào rộng xa, lý thuyết gì cao kỳ được nữa. Vì bọn làm vua hầu hết những kẻ sáng nghiệp quân chủ là hạng võ nhân rất sợ những tư tưởng cao, lý thuyết lạ, có thể làm rúng động dân tâm, bất lợi cho cái ngai vàng của họ. Như đời Chu về trước, là đời chưa có khoa cử nhử mồi, trói óc người ta, thành ra tư tưởng học vấn được tự do phát triển, có phải đời ấy đã nảy ra được lắm triết lý cao, nhiều học thuyết mới, và có những bực thánh triết hiền tài như Khổng, Mạnh, Trang, Mặc... kế tiếp nhau nổi lên đó. Thử hỏi từ Hán Đường trở xuống, có khoa cử bày ra rồi, nước Tàu có những tư tưởng và nhân tài như thế mọc ra nữa không?
Ai cũng phải trả lời: "Không!"
Xét nội chỗ đó đủ thấy nọc độc khoa cử là ghê gớm.
... Đem minh chứng ra như vậy để tỏ cho biết người Nhật là khôn.
Thiệt, họ đón rước văn hóa chế độ của Tàu đủ thứ, chỉ trừ ra cái chế độ khoa cử là không...
Huống chi bản ý giáo dục của họ, bao giờ cũn có ý cốt huấn luyện cho dân có nhân cách trước, có học thức sau, hơn là có ý rèn tập người ta mai sau làm quan. Họ lấy vũ dũng ra tranh hành phấn đấu, để làm cho rạng tỏ gia môn, lập nên công nghiệp là phần nhiều. Có lẽ nhờ đó mà họ không vương nhằm cái độc hư văn khoa cử, và chính vì chỗ tránh khỏi cái độc này, nên chi ngay từ hồi xưa, nghệ thuật công thương của họ đã mở mang khá lắm.
P. 170 - Nhật Bản duy tân 30 năm - Đào Trinh Nhất
Mua sách ở Alpha Books.
Bài trước: Năng lực vô biên của sự khêu gợi tức khí
Tags: book
-----
Let me take this opportunity to register a complaint with the term “open-minded,” which is increasingly praised as an important virtue.
I’ve started to dislike the term. First of all, it’s unobjectionable—who would profess he is not open-minded? More importantly, it’s not always clear what the term refers to, and this is worth thinking through. It might indicate the state of being “soft-minded,” in which one would readily be swayed by better arguments. But often it tends to connote “empty-minded,” in which one accepts anything and retains little. Many people are indeed open to different cultures and ideas, but they’re not necessarily conceptualizing their experience, nor active in seeking new experiences out.
I would like for everyone to be “hungry-minded,” in which one realizes that there is so much to know.
-----
Hiếu liêm và Mậu tài: cách thức độc đáo tiến cử và chọn lựa nhân tài phi quy trình..
Ở Trung Quốc phong kiến (và cũng chính nhờ tiền lệ này mà ngày nay đâu đó vẫn được áp dụng), quy trình tiến cử, bổ nhiệm quan lại rất chặt chẽ: phải thi cử, đỗ đạt, rồi làm quan nhỏ, rồi luân chuyển các địa phương và ngành rồi mới cất nhắc.. Nhưng quy trình tốt và chặt chẽ cũng có mặt bất lợi là tiêu diệt nhân tài đặc biệt khi các thủ tục quá rườm rà lâu la làm nhân tài nản lòng..
Vì thế, có đặt ra hai chức danh là Hiếu liêm và Mậu tài, đại khái là mỗi năm, chủ tịch tỉnh (so sánh thế cho dễ hiểu) được tiến cử/bổ nhiệm 2 người giỏi không qua quy trình, còn Bí thư 5 thành phố trung ương được tiến cử mỗi năm một người tài/1 thành phố làm Mậu tài..
Các Hiếu liêm và Mậu tài được thăng tiến rất nhanh mà k cần qua quy trình. Trương Chiêu nhà Ngô từ chối được chọn làm Hiếu liêm để nhận chức Mậu tài, và rồi thành tướng quốc Đông Ngô suốt 3 triều...