30 năm bức tường Berlin và dòng chảy lịch sử
cách đây đúng 30 năm, ngày 09/11/1989, bức tường Berlin chia cắt Đông Đức và Tây Đức đã sụp đổ - một sự kiện lớn của thế kỷ 20.
-----
...It was hard to imagine then that, within a few months, this forbidding barrier would tumble down, the border shootings (bắn giết ở biên giới) would cease (ngừng/dừng lại), East Germans would be free to leave what for many had become an open prison (nhà tù lớn), and the cold war (chiến tranh lạnh), with its threat of nuclear Armageddon and all its other malign (độc ác, thâm hiểm, ác tính) ramifications (phân nhánh, chia nhánh), was finally coming to an end. “Ich bin ein Berliner,” (tôi là người berlin) John F Kennedy had famously declared (tuyên bố) in 1963. Now, suddenly, everyone was.
Phrases such as “turning point” (điểm ngoặt) and “historic watershed” (dòng thác lịch sử) are overused in contemporary discourse (bài thuyết trình; bài diễn thuyết; bài luận văn; bài diễn văn). But the fall of the wall, 30 years ago this weekend, was the supreme (tối cao, lớn nhất; quan trọng nhất; cao nhất) symbol (biểu tượng) of a truly hopeful global moment. It transformed Europe’s future prospects. It signalled an end to proxy wars (chiến tranh ủy nhiệm) from Luanda and Kabul to Managua and the Ogaden. It foreshadowed and hastened the Soviet Union’s collapse. It elevated the US as sole superpower, overseeing what George HW Bush portentously declared to be a “new world order” (trật tự thế giới mới). And it brought hope of peace...
Tags: history
Việc thành lập 2 nước Đức này gần như giống hệt việc thành lập 2 nước Triều Tiên, thời điểm gần giống, nhưng không giống lắm với 2 chính quyền VN, vào cùng thời điểm năm 49, tuy cũng có sự giống nhau là mỗi phe chỉ công nhận 1 chính quyền VN.
Người Đức có sự may mắn hơn người Việt ở chỗ Đông Đức không có ý đồ "giải phóng" Tây Đức. Lý do chính, theo mình, là do Đông Đức chỉ có 1 đại ca duy nhất là LX, TQ không có vai trò gì ở đây. Tây Đức lại có tới 3 đại ca hùng mạnh là Anh, Pháp, Mỹ. Vì thế nên Đông Đức không dám manh động bằng bạo lực.
Mình cho là hành động gây hấn lớn nhất của LX là vào năm 48 - 49, LX phong tỏa Tây Berlin, chặn toàn bộ đường bộ vào lãnh thổ này, vì nó nằm lọt thỏm giữa Đông Đức và hoàn toàn tách rời khỏi Tây Đức. Tây Berlin là lãnh thổ ủy trị của Anh, Pháp, Mỹ. Về pháp lý, nó không thuộc Tây Đức, nhưng rất gần gũi với Tây Đức. Dân Tây Berlin không được có hộ chiếu Tây Đức. Mỹ phải lập chiến dịch không vận để tiếp tế cho Tây Berlin, kéo dài 15 tháng cho đến tháng 5/1949 (thời điểm lập CHLB Đức).
Ngay từ khi phân chia lãnh thổ, dân ở vùng thuộc LX, rồi Đông Đức, hay trốn sang phía Tây, khiến Đông Đức chảy máu chất xám. Đỉnh điểm là năm 1961, Đông Đức cho xây bức tường bọc lấy Tây Berlin, chỉ mở các cửa khẩu và có lực lượng biên phòng canh gác cẩn mật.
Kể từ đó, đã có những đổ máu do người vượt biên bị lính biên phòng Đông Đức bắn chết. Nhưng 2 nước Đức vẫn không hề có xung đột vũ trang hay thái độ thù địch, trước ngưỡng cửa chiến tranh, dù 2 nước đều là tiền đồn của mỗi phe và quân đội LX và Mỹ đều đồn trú ở 2 nước. Có lẽ Đông Đức đã thực hiện đúng giải pháp chung sống hòa bình theo quan điểm của Khrushchev? Trong khi 2 nước CS anh em là VNDCCH và CHDCND TT lại có biện pháp bạo lực cách mạng theo chân đại ca TQ.
Từ năm 1970, 2 nước Đức đã có những động thái công nhận lẫn nhau và thiết lập ngoại giao với các nước thuộc phe đối lập. Đến năm 1972, 2 nước chính thức công nhận lẫn nhau và cùng được gia nhập LHQ vào năm 73. Đó là động thái rất quan trọng để dẫn tới việc thống nhất sau này. Đây là điều mà VN và Triều Tiên không thể có. Trước mình đã viết stt về khả năng đàm phán giữa 2 nước VN, nhưng không có kết quả. Còn 2 miền TT thì vẫn chưa có 1 hiệp ước hòa bình, chỉ mới tạm đình chiến.
Đúng ngày này 30 năm trước, từ 1 sự "hiểu nhầm" về lời phát biểu của lãnh đạo Đông Đức, người dân Đông Đức ùn ùn đòi mở cửa khẩu và trèo tường sang Tây Đức, mà lính biên phòng không ngăn cản. Điều đó dẫn đến sự sụp đổ theo đúng nghĩa đen và bóng của bức tường ô nhục. Đó là tiền đề dẫn đến việc CHDC Đức được nhập vào CHLB Đức (chứ không phải sự thống nhất cân bằng lực lượng).
Đông Đức nhập vào Tây Đức trên thế yếu, bởi vì kinh tế Đông Đức tuy mạnh nhất khối XHCN (gấp đôi thu nhập đầu người của LX) nhưng vẫn chỉ bằng khoảng hơn 1/2 của Tây Đức vào thời hoàng kim. Vào thời điểm thống nhất, kinh tế Đông Đức bên bờ vực sụp đổ và không thể trả lãi cho những món nợ khổng lồ.
Cứ nhìn 2 nước Đức, khi hoàn toàn chung sống hòa bình, với xuất phát điểm gần như nhau, thì 1 nước phát triển thần kỳ, thành cường quốc của châu Âu. Nước kia tuy phát triển nhất khối XHCN nhưng vẫn thua xa người anh em của mình. Đó là minh chứng rõ ràng nhất về sự quyết định của thể chế chính trị đối với sự phát triển kinh tế. Dù sự thống nhất đã được 30 năm, nhưng khoảng cách về phát triển giữa 2 miền Đông Tây Đức vẫn rất rõ rệt. Sự khác biệt cả từ suy nghĩ, lối sống của người dân 2 miền. Điều đó cho thấy di chứng CS nó dai dẳng ghê gớm thế nào.
Nhưng thực ra, ngày mà cả thế giới hướng về nước Đức lại là ngày 9/11/1989 – ngày mà cánh cổng ngăn Đông – Tây Berlin được mở ra. Hôm đó vào lúc 19 giờ 04 phút, ông Günter Schabowski, nguyên ủy viên BCT, bí thư thành ủy Berlin, trong một cuộc họp báo đã nói : Mọi công dân CHDC Đức sẽ có quyền tự do đi lại, kể cả ra ngoài biên giới Đông Đức. Một nhà báo hỏi ông bao giờ thì tuyên bố của ông có hiệu lực. Günter Schabowski ngập ngừng một lát rồi trả lời:
- Ngay lập tức, ngay bây giờ (sofort, unverzüglich)
Nghe vậy, nhân dân đổ ra cổng thành Brandenburg, đòi lính gác biên phòng mở cổng . Dòng người đổ ra ngày một đông, lính gác không thể ngăn nổi, đành mở tung cánh cổng cho mọi người qua lại.
Kể từ đó, mỗi lần nói đến sự kiện sụp đổ bức tường Berlin, người ta đều nhắc đến tên ông Schabowski. Ông mất năm 2015, thọ 86 tuổi. Nhưng những ngày còn sống, sau khi nước Đức thống nhất, báo chí hay phỏng vấn ông, vì ông luôn cởi mở, thẳng thắn thừa nhận khủng khoảng của nền kinh tế CHDC Đức từ những năm đầu thập niên tám mươi. Ngày 18/12/2008, ông được mời đến nói chuyện với học sinh của một trường phổ thông trung học ở Berlin. Có một học sinh đặt câu hỏi:
- Nếu phải nói chỉ trong một câu về nguyên nhân sụp đổ của DDR, ngài sẽ nói gì?
Ông suy nghĩ một lát rồi trả lời:
- Chúng tôi đã sai lầm khi cố đi tìm cái đúng trong cái sai.