Suy nghĩ như kẻ lập dị

Theo kết quả thống kê, những người đã kết hôn hạnh phúc hơn những người độc thân. Điều
này có nghĩa là hôn nhân mang lại hạnh phúc? Không nhất thiết. Dữ liệu cho thấy rằng những người hạnh phúc có nhiều khả năng để kết hôn ngay từ đầu. Vả lại, nếu bạn là người hay gắt gỏng, luôn cảm thấy bất mãn thì ai mà muốn cưới bạn? Đây là trường hợp điển hình của vấn đề nổi tiếng trong thống kê: "Correlation does not equal causality" (có mối tương quan không có nghĩa là mang tính nhân quả). Hai sự kiện đặt ra, có liên quan nhưng chưa chắc sự kiện này là nguyên nhân của sự kiện kia.

Khi đối mặt với một quả phạt đền, các thủ môn lao vào sang bên trái 57% và bên phải là 41% trong tổng số lần. Họ chỉ đứng giữa có 2%. Bạn có khả năng ghi bàn bằng cách sút vào giữa khung thành cao hơn so với sút vào các góc. Tuy nhiên, chỉ 17% các quả phạt đền nhắm vào giữa. Tại sao? Bởi vì có một động cơ về mặt xã hội để không đá thẳng vào trung tâm; bạn sẽ phải đối mặt với sự chế giễu nếu bạn sút bóng thẳng vào tay thủ môn khi đang đứng yên.

"Incentives are the cornerstone of modern life". Khuyến khích cùng sự trừng phạt của xã hội và những gì người khác nghĩ về chúng ta là quan trọng và ảnh hưởng đến hành vi của mỗi người. Những khuyến khích (incentives) có thể là kinh tế (lợi ích vật chất hoặc tài chính), hoặc đạo đức (lòng vị tha, đồng cảm), thúc đẩy bản ngã cảm thấy hài lòng về bản thân khi chúng ta thực hiện hành vi đúng đắn.

Xã hội loài người khuyến khích những hành vi có lợi cho cộng đồng, tập thể và nhiều khi gây tổn hại cho cá nhân.

"Think like a Freak" là tên một cuốn sách của Steven D. Levitt and Stephen J. Dubner, tác giả best-seller nổi tiếng Freakonomics, đã gợi ý và đưa ra những lời khuyên đầy thông thái trong việc suy nghĩ khác đám đông. Không phải lúc nào đám đông cũng là chân lý, các tác giả nhận định:

Dám khác biệt là một đức tính hết sức quý báu của người thành công. Tuy nhiên, khoảng cách giữa lập dị, đi ngược truyền thống và khôn ngoan, khác biệt đám đông lại rất chênh vênh.

Hãy suy nghĩ cho chính mình! Đừng vội tin vào các thẩm quyền. Kiểm tra, đánh giá và quyết định. Tuy nhiên, những quyết định quan trọng mà quá khác biệt thì cần phải thận trọng hơn nữa, khả năng bạn lập dị và sai lầm cũng rất cao.

Một vấn đề khác cần giải quyết về mặt tâm lý. Theo chuyên gia R. Robert. Cialdini, chúng ta bị áp lực tuân thủ chuẩn mực xã hội (social proof). Vì vậy, cố gắng thỏa hiệp ít nhất là trong lời nói với nhân quần nhưng cho phép mình có những suy nghĩ khác, kín đáo.

Bài trước: 5 kiểu quý nhân trong vòng nội bộ (inner circle) của bạn