Chuẩn bị cho thất trận
shared from fb Nguyen Duc Thanh,
-----
by Francis Fukuyama
10.3.2022
Tôi đang viết những dòng này từ thủ đô Skopje của Bắc Macedonia, nơi đã từ một tuần nay tôi dạy khóa học Lãnh đạo cho Phát triển (Leadership Academy for Development) của chúng tôi. Theo dõi cuộc chiến tranh Ukraina từ đây không có gì khác về mặt đầy đủ thông tin, ngoại trừ nơi đây ở ngay sát vùng chiến sự xét về múi giờ, và một thực tế là ở vùng Ban-căng có nhiều người ủng hộ Putin hơn so với các vùng khác ở Châu Âu. Đa số họ là người Séc-bi, theo dõi các chương trình của Sputnik.
Dưới đây tôi xin mạo muội đưa ra mấy lời tiên đoán thế này:
1. Nga đang đối diện với một thất bại hoàn toàn ở Ukraine. Kế hoạch của Nga yếu kém, dựa trên giả định sai lầm rằng người Ukraine chào đón Nga và rằng quân đội nước này sẽ sụp đổ chóng vánh khi đại quân Nga kéo tới. Lính Nga rõ ràng đã chỉ mang theo quân phục để diễu binh chiến thắng tại Kyiv chứ không phải đạn dược và quân nhu. Vào lúc này Putin đã gần như tung hết toàn bộ lực lượng quân sự vào chiến dịch này – nghĩa là không còn lực lượng dự trữ lớn nào mà hắn có thể bổ sung thêm cho chiến trường. Binh lính Nga bị dồn tắc bên ngoài các thành phố của Ukraine, đối diện với những khó khăn to lớn về hậu cần và hứng chịu đòn phản công liên tục từ phía Ukraine.
2. Sự sụp đổ vị thế trên chiến trường của quân Nga có thể ập đến bất ngờ và thảm khốc, chứ không phải diễn ra từ từ qua môt cuộc chiến tiêu hao sinh lực. Quân sĩ trên mặt trận sẽ tới lúc vừa không được tiếp tế lại không thể rút lui, cùng tinh thần chiến đấu suy sụp. Điều này ít nhất đã đúng ở phía Bắc; quân Nga đạt được kết quả tốt hơn ở phía Nam, nhưng vị thế ở đó cũng không thể duy trì được nếu phía Bắc tan vỡ.
3. Không có giải pháp ngoại giao nào cho cuộc chiến trước khi điều này xảy ra. Không còn một thỏa hiệp khả dĩ nào cho cả phía Nga và Ukraine khi hai bên đã phải hứng chịu những thiệt hại như tới lúc này.
4. Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc một lần nữa được chứng thực là vô dụng. Thứ hữu ích duy nhất là cuộc bỏ phiếu của Đại hội đồng, đã giúp xác định ai là kẻ xấu và kẻ quanh co trên thế giới này.
5. Quyết định của Chính quyền Biden về việc không thiết lập vùng cấm bay hoặc chuyển máy bay tiêm kích Mig của Ba Lan cho Ukraine là đúng đắn; họ đã giữ được cái đầu lạnh trong một thời điểm đầy xúc cảm. Sẽ tốt hơn nhiều nếu để chính người Ukraine đánh bại quân xâm lược Nga, không cho phép Moscow đổ lỗi là do NATO đã tham chiến, cũng như tránh mọi khả năng leo thang có thể. Thực tế thì đội tiêm kích MiG của Ba Lan không đóng góp được gì thêm nhiều cho năng lực của Ukraine. Cung cấp liên tục tên lửa xách tay Javelins, Stingers, TB2s, thuốc men, nhu yếu phẩm và thông tin tình báo có ý nghĩa hơn nhiều. Tôi giả định là quân đội Ukraine đã nhận sự hỗ trợ và điều hướng từ thông tin tình báo của NATO hoạt động từ bên ngoài Ukraine.
6. Tất nhiên, chi phí mà Ukraine đang phải trả là vô cùng to lớn. Nhưng những thiệt hại lớn nhất đến từ pháo kích và tên lửa của Nga, những thứ này máy bay Mig hay vùng cấm bay không giúp được là bao. Cách duy nhất để ngưng sự tàn phá là đánh bại quân Nga trên thực địa.
7. Putin sẽ không thể sống sót nếu chiến dịch của hắn thất bại. Hắn nhận được sự ủng hộ là vì người ta nghĩ hắn là một kẻ mạnh mẽ tài ba. Vậy còn gì để bày ra nữa đây khi hắn bộc lộ sự yếu kém và tuột khỏi tay sức mạnh đe nẹt người khác?
8. Cuộc xâm lăng đã giáng một đòn chí tử vào những kẻ dân túy trên khắp thế giới, những kẻ mà trước cuộc chiến này đều nhất loạt bày tỏ sự ủng hộ đồng cảm (sympathy) với Putin. Những phần tử này bao gồm Matteo Salvini, Jair Bolsonaro, Éric Zemmour, Marine Le Pen, Viktor Orbán, và dĩ nhiên là Donald Trump. Chính trị về cuộc chiến đã phơi bày thiên hướng độc đoán không úp mở của họ.
9. Đến thời điểm này cuộc chiến là bài học tốt cho Trung Quốc. Giống như Nga, Trung Quốc đã xây dựng lực lượng quân đội có vẻ như là công nghệ cao trong thập kỷ qua, nhưng lại không hề có kinh nghiệm chiến trường. Khả năng tác chiến đáng thương hại của không quân Nga có vẻ sẽ lặp lại với Không quân của Quân Giải phóng Nhân dân, lực lượng vốn không có chút kinh nghiệm vận hành những chiến dịch không chiến phức tạp. Chúng ta hy vọng là lãnh đạo Trung Quốc sẽ không tự lừa dối bản thân về năng lực của mình như lãnh đạo Nga đã làm, trong việc theo đuổi tham vọng xâm lược Đài Loan.
10. Hy vọng là Đài Loan cũng tự tỉnh ngộ để nỗ lực chuẩn bị chiến đấu như nhân dân Ukraine đã và đang làm, và tái lập chế độ quân dịch bắt buộc. Hãy không để là kẻ thất bại non kém.
11. Máy bay không người lái của Thổ Nhĩ Kỳ sẽ thành món hàng được mua nhiều nhất (bestsellers).
12. Sự thất bại của Nga sẽ giúp khôi phục một làn sóng tự do mới (“new birth of freedom”) và giúp chúng ta thoát khỏi khúc nhạc trầm bi ai về trạng thái suy tàn của nền dân chủ tòan cẩu. Tinh thần của năm 1989 sẽ sống dậy, nhờ những nam nữ can trường xứ Ukraine.
Francis Fukuyama (1952) là giáo sư Kinh tế Chính trị Quốc tế của phân khoa Nghiên cứu Quốc tế cao cấp của Đại học Johns Hopkins và là thành viên của tổ chức New America Foundation.
Lược dịch: Nguyễn Đức Thành (13/3/2022).
Preparing for Defeat
Francis Fukuyama
Tình cảm của nhóm này không làm mình ngạc nhiên lắm vì ai cũng có gì gắn bó từ trẻ và mối tình đầu, thuở niên thiếu, thường là thứ in sâu trong tim, không dễ quên, và thời gian còn thường khiến cho nó trở nên long lanh hơn, ngọt ngào hơn khi nghĩ về nó, cho dù đối tượng đó giờ đã trở nên xấu xí đi, cả người lẫn tính, rất nhiều.
Nhóm thứ 2 thì khiến mình ngạc nhiên hơn, vì đó là các bạn rất trẻ, thường là 9x, 200x, tầm sinh viên hay mới ra trường vài năm. Có thể gặp nhóm này trong các topic của các trang như Đơn vị Tác chiến Điện tử. Nhóm này có đặc điểm chung là hâm mộ Putin, và rất ghét Mỹ. Họ không có tình cảm mang tính cá nhân với nước Nga nhưng thường tỏ ra căm ghét Mỹ và thế giới dân chủ (và họ cũng không ghét Trung Quốc như với Mỹ) và mong đợi vào sự hưng thịnh của nước Nga như là sự tái lập của thế giới hai cực như thời Chiến tranh Lạnh. Có vẻ như gần như tuyệt đại đa số các bạn học các trường an ninh, quân đội đều nằm trong nhóm này, chứng tỏ công tác lý luận trong các trường này vẫn như nhau trong mấy chục năm nay.
Nước Nga ấy sẽ giống Đại Nga ngày xưa: giới elite văn minh chẳng kém gì phương Tây với khoa học (hóa học, công nghệ vũ trụ, cờ vua..), với nhạc cổ điển, múa balet, văn học... và quân đội hùng mạnh; và sống dựa trên một chế độ "nông nô" rộng khắp mà ở đó người dân cun cút lao động mà không được có ý kiến gì. Solzhenitsyn gọi đó là chế độ chuyên quyền không có ý thức hệ và cần được cai trị bởi một ông hoàng đế mạnh mẽ, thông minh (và nhân từ ở mức vừa phải). (Thay vì ý thức hệ thì dựa trên nền tảng tôn giáo và bản sắc slavo, mà Putin công khai phát biểu là không gian tâm linh, trong đó có Nga, Ukraine và nhiều nước khác). Một đặc điểm của dòng tư tưởng Đại Nga này (ở mức độ cao) đó là dân tộc Nga không quan tâm (và không cần quan tâm) đến người dân của các nước xung quanh (các nước cộng hòa thuộc Liên bang Nga hiện nay, hay Liên Xô trước đây), tức là không quan tâm đến các dân tộc khác. Nó cũng hơi giống tư duy của người Hán, coi mình là trung tâm, các dân tộc xung quanh là man di cả.
Hôm qua xem TV thấy có một bình luận viên phân tích hai lý do. Thứ nhất Zelinsky chuẩn bị scapegoat cho trường hợp bị Nga đánh bại. Zelinsky sẽ qui nguyên nhân thất bại (Kyiv thất thủ, phải chạy ra nước ngoài, phải chấp nhận hết các đòi hỏi của Nga) vì NATO không mở vùng cấm bay, nhất là nếu sắp tới Nga chiếm được air supremacy. Công bằng mà nói scapegoat đó không chỉ cho uy tín của Zelinsky mà còn để giữ support của phương Tây cho cuộc kháng chiến sau đó của Ukraine.
Thứ hai trong trường hợp Ukraine thắng lợi đánh đuổi được Nga ra (với một vài nhượng bộ nào đó) Zelinsky sẽ tiếp tục chiếu cảnh đất nước hoang tàn vì bom đạn Nga và ám chỉ NATO không mở vùng cấm bay như là nguyên nhân chính. Dư luận/chính quyền các nước phương Tây sẽ có cảm giác "guilty" nên sẽ hào phóng hơn giúp Ukraine tái thiết cũng như dễ dàng hơn cho Ukraine gia nhập EU/EMU.
Tóm lại việc Zelinsky nhắc đi nhắc lại yêu cầu mở vùng cấm bay là một chiến thuật tâm lý hơn là quân sự.
Zelasky phải xác định là những thứ như hiện nay là những thứ tốt nhất mà phương Tây có thể làm và ngay cả phương Tây cũng phải ngạc nhiên vì điều đó, sự đồng lòng của họ, việc sẵn sàng hy sinh lợi ích kinh tế, hào hiệp đón người tỵ nạn…để chống lại Nga. Không nên đòi hỏi thứ gì mà gần như chắc chắn sẽ đưa lại cuộc đối đầu trực tiếp giữa Nga và NATO và là thứ sẽ nhấn chìm cả châu Âu trong một cuộc chiến tranh lớn.
Không còn cách nào khác. Người Ukraine phải tự chiến đấu, như những gì họ đang làm và làm rất tốt, cho tới khi quân Nga phải mỏi mệt, mất tinh thần, và thấy cái giá phải trả là quá lớn.