Những người con lỗi lạc của dân tộc Ba Lan

shared from fb Phan Châu Thành,
-----
Ba Lan là một quốc gia tương đối lớn ở châu Âu, thường xuyên bị hiểu nhầm trong tâm thức người Việt, là một quốc gia hậu xã hội chủ nghĩa, kiểu Ucraina, Bielarus, hay từa tựa giống như Nga. Trên thực tế, Ba Lan có một nền văn hóa lâu đời, lại cũng là nước thành công nhất trong việc chuyển hóa, hiện tại đang là nền kinh tế lớn trong châu Âu với mức độ tăng trưởng cũng đứng đầu.

Như một con chim lửa, trỗi dậy từ đống tro tàn - Ba Lan vốn là quốc gia bị chiến tranh thế giới thứ 2 tàn phá kinh khủng nhất thế giới (chứ không phải Nga), với 22% dân số (6,6 triệu/30 triệu) bị chết hoặc phải đi biệt xứ, 60% tài sản bị cướp phá hoặc hủy hoại - sau chuyển đổi thể chế chính trị sang tự do, nền kinh tế Ba Lan đang trỗi dậy với mức tăng trưởng GDP lên tới 5,1%/năm (2018), cao nhất châu Âu.

Nhưng phải hòa mình vào họ, mới hiểu được, tài sản lớn nhất của họ chính là gìn giữ và tiếp nối những giá trị tinh thần. Đó cũng là lý do vì sao, dù đã từng mất nước trong hơn 140 năm (1772 - 1918), họ vẫn chiến đấu và dành lại được độc lập từ tay 3 cường quốc: Nga, Phổ và Áo. Đó cũng là lý do, vì sao Công đoàn Đoàn kết đã từng có tới 10 triệu thành viên trên 18 tuổi đăng ký (trên tổng số 35 triệu dân khi đó, bao gồm cả trẻ em), châm ngòi làm sụp đổ toàn bộ hệ thống xã hội chủ nghĩa bấy giờ (1989).

Ai cũng biết Fryderyk Chopin là một trong những nhà soạn nhạc lớn nhất của nhân loại, với giải thưởng âm nhạc Chopin danh giá, nhưng mấy ai biết rằng: Chopin đã từ chối lời mời trở thành người phụ trách âm nhạc cung đình cho Sa Hoàng, để tham gia khởi nghĩa đòi độc lập cho Ba Lan, rồi phải trốn sang Pháp và không thể trở về. Khi ông mất ở tuổi 39 vì viêm phổi, ước nguyện cuối cùng vẫn là "hãy mang trái tim tôi về Ba Lan". Chị gái ông đã thực hiện điều này, và trái tim ông, qua bao chiến tranh, vẫn đang được gìn giữ trong nhà thờ ở Warszawa như một bảo vật của dân tộc.


Adam Mickiewicz, nhà thơ lớn nhất của dân tộc Ba Lan mà người Việt biết đến qua câu "một giọng thơ ngâm..." - cũng là người "xếp bút nghiên lo việc binh đao', đã từng bị bắt, giam cầm trong nhiều năm vì hoạt động chính trị, rồi tham gia chiến đấu trong hàng ngũ quân khởi nghĩa Ba Lan như một người lính, và đã chết trong quân ngũ, ở tuổi 57.

Janusz Korczak, nhà giáo dục, nhà tâm lý học nổi tiếng thế giới trong thế chiến thứ 2, khi được tin phát-xít Đức quyết định giết hết hơn một trăm trẻ mồ côi Do Thái mà ông bảo trợ, ông đã không rời chúng, mà quyết định cùng đi vào phòng hơi ngạt, để các em "bớt sợ", 3 lần từ chối lời đề nghị cứu mạng từ du kích Ba Lan và thậm chí từ chính chỉ huy trưởng SS bấy giờ. Vào cái ngày cuối cùng định mệnh đó, ông gửi tất cả những người giúp việc thân cận khác đi nơi khác, cho các em mặc những bộ quần áo đẹp nhất, đi đầu, dắt tay bạn bé nhất, cùng nhau bình thản diễu hành "như một buổi đi dạo", vào phòng khí độc, đón nhận cái chết của chính mình. Và khi biết tin, một số người làm việc của ông, cũng vội trở về, nhập vào đoàn.

Sẽ rất thiếu sót nếu không nhắc tới Hendryk Sienkiewicz, nhà văn, nhà báo, người được giải thưởng Nobel về văn học, mà hầu hết người Việt chắc đã đọc qua các tác phẩm của ông: "Trên sa mạc và trong rừng thẳm", "Nạn hồng thủy", "Quo vadis". Bên cạnh những tác phẩm văn học, ông còn dành phần lớn cuộc đời và tiền bạc của mình để nuôi trẻ mồ côi, cứu giúp những người đói khổ, nạn nhân chiến tranh. Ông là người thành lập ra hội bí mật để đào tạo, gìn giữ văn hóa Ba Lan khi bị các cường quốc xúm vào xóa sổ đất nước, từ chối không làm đại biểu quốc hội Nga, chỉ để tích cực tham gia phong trào đấu tranh đòi độc lập cho Ba Lan. Ông mất ở Thụy Sỹ, 2 năm trước ngày Ba Lan dành được độc lập, mãi năm 1924, tro của ông mới được mang về.
.........

Những người như thế ở Ba Lan nhiều lắm, kể chuyện về họ thì không giấy nào cho đủ. Họ có thể sống vương giả, trong hào quang của sự nổi tiếng và no đủ, họ thậm chí còn là những quý tộc, thuộc tầng lớp "ưu tú", nhưng đều tự "đá đổ nồi cơm" và cả mạng sống của mình, để chiến đấu cho những lý tưởng cao đẹp hơn.

Post a Comment

Tin liên quan

    Hôn nhân

    Suy ngẫm