Một Fox News "xấu xí" trong cuốn sách ‘Network of Lies’ (Mạng truyền thông dối trá) của tác giả Brian Stelter

biên dịch: Nguyễn Quỳnh Anh,

Cuốn sách của tác giả Stelter là bản tường thuật ly kỳ về âm mưu đánh cắp cuộc bầu cử năm 2020, cuộc tấn công vào Điện Capitol, vụ sa thải Tucker Carlson và hơn thế nữa.

Người ta dễ mất hứng với thông tin mới phơi bày về Fox News. Đã có rất nhiều cuốn sách như vậy, chí ít từ thời cuốn sách bán chạy nhất năm 2003 của Al Franken “Lies (And the Lying Liars Who Tell Them): A Fair and Balance Look at the Right” (Dối trá (Và những kẻ nói dối): cái nhìn công bằng và cân bằng về Cánh hữu). Ở thời điểm này, Fox News giống như chiếc xe ô tô dán dày đặc giấy phạt giao thông trên kính chắn gió. Thế nhưng, chiếc xe này (chắc chắn là xe Hummer) vẫn có thể lao đi mỗi ngày, đâm vào thêm sáu hộp thư, năm rào chắn đường, bốn nhà khoa học lớn tuổi, ba doanh nghiệp xã hội, hai trẻ em chuyển giới và một tấm pin mặt trời.

Hai cuốn sách mới về Fox vừa được phát hành. “The Fall: The End of Fox News and the Murdoch Dynasty” (Sụp đổ: Sự kết thúc của Fox News và Triều đại Murdoch) của Michael Wolff, xuất bản đầu mùa thu năm nay, đã có bài bình luận trên báo này. Giờ đây, chúng ta đến với cuốn “Network of Lies: The Epic Saga of Fox News, Donald Trump, and the Battle for American Democracy” (Mạng lưới dối trá: Giải ảo Fox News, Donald Trump và cuộc chiến vì nền dân chủ Mỹ” của tác giả Brian Stelter.

Các tác giả và sách của họ tạo thành một nghiên cứu tương phản. Tác giả Wolff bước lên trang giấy với tư cách đại sứ của Ác quỷ, người tự mình thực hiện phần giao kèo với quỷ dữ, người hiểu biết sâu sắc “thuyết quyền mưu” của Tôn Tử. Dường như ông ta có linh hồn của một tên hải tặc. Cuốn sách của ông chứa đầy những lời bóng gió. Nhiều khi cuốn sách giống như đoạn độc thoại táo bạo, thông minh, như cách thức truyền đạt của Eric Bogosian.

Tác giả Stelter, chàng trai trẻ tuổi mang nét cổ điển từng làm việc tại The New York Times, có cách thể hiện độc đáo hơn. Anh dùng từ ngữ như "những trò tai quái". Tác giả cho hay anh viết cuốn sách này nhằm giúp độc giả cảm thấy “có quyền” phản kháng. Anh ấy giống như vị cảnh sát Canada vô tình phát hiện ra nhóm hành hạ động vật thích dẫm chết chuột nhảy. Đối với Stelter, nghề báo chí có thể là nghề khiêm tốn nhưng lại là nghề yêu nước và cao quý. Anh cảm thấy lòng mình như thiêu đốt khi chứng kiến lý tưởng nghề báo bị bóp méo.

Tác giả Stelter hầu như không đề cập đến Wolff trong cuốn sách của mình ngoại trừ nhắc đến trong một dòng, như trích từ báo chí thời thuộc địa, rằng ngòi bút của ông ta “thường chứa đầy thuốc độc”. Wolff, với cái tôi riêng, đặt Stelter vào tình thế ghìm chặt và dí sát đầu ông. Ông ta gọi tác giả Stelter, người dẫn chương trình truyền thông trên CNN trong 9 năm, là kẻ được CNN chỉ định “chuyên bôi nhọ Fox”. Wolff viết rằng CNN sa thải Stelter hồi năm 2022 “ít ra có phần vì thái độ phẫn nộ cá nhân của anh này dường như có xu hướng trở thành trò hề”.

Tôi ngưỡng mộ rất nhiều điều trong cuốn sách của Wolff; ông ấy biết nhiều hơn về hoạt động bên trong của gia tộc Murdoch và có cảm nhận tinh tế về động cơ con người. Kỳ lạ thay, cuốn sách của Wolff có thể có ảnh hưởng hơn trong hai cuốn. Điều này là do khán giả trung thành của những người dẫn chương trình như Sean Hannity — có phần khá giống Lou Costello, như lời Sigrid Nunez miêu tả trong cuốn tiểu thuyết “What Are You Going Through” (Bạn đang trải qua điều gì) — nhiều khả năng đọc cuốn Wolff hơn sách của Stelter, người bị Fox News chế nhạo nhiều năm.

Thế nhưng, cuốn sách của Stelter mới là cuốn hay hơn. Tác giả đưa ra lời tường thuật thẳng thắn, sâu sắc, tạo động lực, từ góc nhìn bên trong Fox-News, về âm mưu đánh cắp cuộc bầu cử tổng thống năm 2020, cuộc tấn công vào Điện Capitol ngày 6/1, vụ kiện phỉ báng Hệ thống bỏ phiếu Dominion và việc sa thải Tucker Carlson. Tác giả viết khéo léo đến nỗi “Network of Lies” đọc cứ như một trong những cuốn sách hay nhất của Bob Woodward. Stelter đặc biệt tận dụng tốt những tin nhắn, email, cuộc trò chuyện và bản ghi nhớ riêng tư mà Fox News buộc phải tiết lộ cho Dominion.

Sự chân chất của Stelter rất quan trọng, vì những lý do Martin Amis hiểu được. Amis từng nói với The Paris Review từ năm 1998 (khi Fox News mới 2 tuổi): “Khi hành tinh này ngày càng bớt đi sự trong sáng, bạn cần đôi mắt ngây thơ hơn để quan sát nó”.

Phần lớn tài liệu về vụ Dominion đã được đưa tin trước đó. Tuy vậy, tác giả Stelter lại tìm thấy thông tin mới. Điều thiết yếu anh làm được là kết hợp các tài liệu này lại với nhau, như thể công tố viên, và biến nó thành câu chuyện có tầm ảnh hưởng và sức mạnh. Tác giả đặt dấu thời gian cho những lời nói dối trắng trợn từ những người trong nội bộ Fox, gần như tất cả bọn họ đều biết họ đang rêu rao tin giả.

Stelter xem rất nhiều Fox News, gần như hơn bất kỳ ai trên đời. Bởi vậy, anh ấy trở thành — mượn thuật ngữ từ “Succession”, loạt phim HBO lấy cảm hứng từ gia tộc Murdoch — miếng mút hút những đau khổ của cả quốc gia. Anh dán mắt vào màn hình, mắt mở to, sổ ghi chép trong tay, để người khác không cần phải như vậy.

Anh ấy thực sự để dòng thông tin độc hại bẩn thỉu chảy qua bạn. Fox News của anh là tập hợp hàng loạt những bất bình nảy sinh và những dự đoán về thảm họa và sự sụp đổ của Russell Stover mỗi đêm. Theo lời kể của tác giả, kênh truyền hình này thường ám chỉ bóng gió chứ không đưa ra lý lẽ, thường thể hiện cử chỉ cáu kỉnh chứ không phải làm báo chí, quá nhiều tiếng nói nhưng quá ít tư duy. Fox News thiên vị theo hướng chống đối chuyên môn và văn hóa. Giống như tế bào bạch cầu trong cơ thể, nó tra xét và phá hủy bất kỳ dấu hiệu nào của việc suy luận có hệ thống. Họ đưa ra kiểu tuyên truyền toàn trị nông cạn và thô sơ mà George Orwell, trong cuốn “1984,” gọi là prolefeed (tuyên truyền ngu dốt). Trong “Network of Lies”, đó là ngõ cụt của tinh thần con người. Lấp đầy truyền thông bằng trí tuệ, Steve Bannon không nói như vậy.

Tác giả Stelter dành nhiều thời gian viết về Tucker Carlson. Người có “tiếng cười lớn, cuồng loạn, giống như linh cẩu” và “vẻ ngoài như bị chứng khó tiêu mãn tính”. Về bản chất, ông ta đưa chủ nghĩa thượng đẳng da trắng vào văn hóa đại chúng. Những thông điệp hoang tưởng của ông này nghe hợp tai một số người nhất định: “Bạn đang bị thao túng”; “Đây là đất nước của chúng ta, không phải của họ”; “Quan điểm của bạn không xấu.” Stelter kể lại khi Carlson rời Washington và bắt đầu ở hẳn vùng Maine xa xôi và trên một hòn đảo ở Florida, sự cô lập thay đổi ông ta như thế nào khi “tách ông ta ra khỏi con người và sự kiện, khỏi sự đa dạng của thế giới thực.”

Ảnh hưởng của Carlson đối với Đảng Cộng hòa là rất lớn. Ông ta giống như Joaquin Phoenix trong phim “Gladiator”, yêu cầu đám đông giơ ngón tay cái lên xem ai đó, trong trường hợp này là một chính trị gia, nên sống hay chết. Stelter theo dõi danh sách dài những lý do (tẩy chay quảng cáo, văn bản phân biệt giới tính và phân biệt chủng tộc, đồng nghiệp có cảm giác không thích ông ta, cảm giác tự mãn của chính ông ta cho rằng mình còn to lớn hơn kênh truyền hình của mình) dẫn đến việc ông ta bị sa thải.

Carlson và Fox News làm thay đổi chủ nghĩa bảo thủ. Cùng nhau, họ đưa vấn đề chia rẽ trở thành vấn đề nổi bật. Và họ giúp bào mòn, tác giả Stelter viết, “cam kết của một số đảng viên Cộng hòa đối với các nguyên lý cơ bản của nền dân chủ.” Cùng với Trump, Fox thay đổi tông giọng thảo luận của người Mỹ. Đây chính là ý nghĩa mới của thuật ngữ “trickle down” (chảy xuống): Chúng ta đang sống trong một thế giới ngu ngốc hơn, hung hăng hơn.

Người ta thường nói rằng đảng Dân chủ được lãnh đạo bởi bộ não, trong khi đảng Cộng hòa được lãnh đạo bởi tấm lòng. Điều này, nhìn chung, là sự cân bằng lành mạnh ở Mỹ. Nhưng điều gì sẽ xảy ra khi tấm lòng của Đảng Cộng hòa đơn thuần trở thành đại tràng, trực tràng và hậu môn, cuốn sách đặt câu hỏi, và cả thứ chất bẩn nóng hổi đổ ra từ đó? Đọc sách của Stelter, tôi nhớ lại dòng tweet lan truyền cách đây vài năm: “Fox News gây ra cho cha mẹ chúng ta những tác hại mà họ nghĩ trò chơi điện tử sẽ gây ra cho chúng ta”.

Cuốn sách của Stelter chưa bao giờ rời mắt khỏi Rupert Murdoch, tộc trưởng của gia tộc. Ông ấy đã 92 tuổi, và tuy không muốn nói gở, đồng hồ báo tử đang bắt đầu đếm. Stelter trích lời một người trong giới truyền thông bảo thủ nói với ông, “Cái chết của Rupert sẽ thay đổi chính trị nhiều hơn sự xuống thang của Trump.”

Gần một thế kỷ trước, người ta đồn nhà báo người Anh C.P. Scott từng đưa ra dự đoán TV sẽ không mang lại lợi ích gì vì từ này trộn nửa tiếng Hy Lạp và nửa tiếng Latinh. Trên TV những ngày này, bộ bài đang được xáo lên trước cuộc bầu cử năm 2024. Cuốn sách xuất sắc của tác giả Stelter khiến người ta lo sợ sẽ không có quân át nào vươn lên trở thành “quân át chủ bài”.

NETWORK OF LIES: The Epic Saga of Fox News, Donald Trump, and the Battle for American Democracy | By Brian Stelter | One Signal | 384 pp. | $30

#makevietnamreadagain, #mvra, #langdujourneyinlife,

journeyinlife.net cố gắng chuyển ngữ các bài bình sách của New York Times -- tờ báo danh tiếng hàng đầu nước Mỹ (với hơn 10 triệu độc giả trả phí hằng tháng) tới độc giả Việt Nam, các bạn có thể ủng hộ journeyinlife số tiền bằng một ly cà phê (đọc báo buổi sáng); chính sự ủng hộ/tài trợ của các bạn giúp đội ngũ journeyinlife tiếp tục có nguồn lực, động lực để phục vụ bạn đọc mỗi ngày...

ủng hộ tại đây,

Bài trước: Vùng đất đầy nắng cho những con người bất minh