video
Thư viện
Tài trợ
W.E.B. Du Bois và Di sản — cùng sự Phản bội — về những người lính da đen
10 Feb, 2024
nguồn: New York Times,
biên dịch: Nguyễn Quỳnh Anh,
Trong cuốn sách “The Wounded World” (Thế giới bị thương), tác giả Chad Williams nghiên cứu cuộc đấu tranh của học giả-nhà hoạt động xã hội Du Bois để hoàn thành cuốn sách kể lại trải nghiệm của quân đội da đen trong Thế chiến I.
Tháng 02.1938, W.E.B. Du Bois mừng sinh nhật lần thứ 70 của mình bằng buổi lễ vinh danh ông tại trường Cao đẳng Spelman ở Atlanta. Trong trang phục tiến sĩ Harvard, ông có bài phát biểu kể lại cuộc đời và sự nghiệp với tư cách học giả và nhà hoạt động xã hội. Theo nhà sử học Chad Williams miêu tả trong câu chuyện thú vị, Du Bois kể cho bạn bè và những người nổi tiếng tới tham dự về việc ông bị ảnh hưởng và phiền muộn sâu sắc như thế nào bởi Thế chiến I.
“Trong một khoảnh khắc hồi chiến tranh, tôi cảm thấy mình có thể là một người Mỹ yêu nước không chút dè dặt”, Du Bois nói. “Tôi không tin vào chiến tranh, nhưng tôi nghĩ trong cuộc chiến cùng nước Mỹ chống lại chủ nghĩa quân phiệt vì dân chủ, chúng tôi sẽ đấu tranh giải phóng nòi giống người da đen nói chung.”
Niềm hy vọng ấy sớm tan thành bọt nước. Du Bois tới Pháp sau hiệp định đình chiến để phỏng vấn đội quân người da đen. “Tôi thấy bùn đất của chiến hào; tôi nghe từ miệng những người lính về cách đối xử người da đen phải chịu trong quân đội Mỹ,” ông nói. “Tôi bị thuyết phục và đã phát biểu các sĩ quan da trắng Mỹ hăng hái chiến đấu chống lại người da đen trong hàng ngũ của chính mình hơn là chống lại quân Đức. Tôi vẫn tin điều này phần lớn là sự thật.”
Những người thân thiết nhất với ông đều biết trong gần hai thập kỷ, Du Bois cố gắng viết xong cuốn lịch sử đồ sộ về cuộc chiến, “The Black Man and the Wounded World” (Người da đen và thế giới bị thương). Williams gọi bản thảo dang dở này là “tác phẩm quan trọng nhất của Du Bois chưa bao giờ đến được với công chúng”. Câu chuyện với giọng kể sắc sảo, được nghiên cứu sâu sắc của tác giả xoay quanh những đấu tranh của Du Bois để hoàn thành bản thảo này và đối mặt với di sản của cuộc chiến.
Ban đầu, Du Bois là người Mỹ da đen nổi bật nhất ủng hộ nỗ lực chiến tranh. Số tháng 7 năm 1918 của The Crisis, tạp chí hằng tháng của NAACP, có bài xã luận của Du Bois tựa đề “Close Ranks” (Đoàn kết). Bất chấp những lời chỉ trích gay gắt trước đó đối với chính phủ Mỹ và các chính sách thuộc địa của Anh, Pháp và Mỹ, ông khuyến khích công dân da đen “quên đi những bất bình đặc thù của chúng ta và kề vai sát cánh với đồng bào da trắng và các quốc gia đồng minh đang đấu tranh cho dân chủ.”
Tác giả Williams lập luận rất thuyết phục chỉ ra “Close Ranks” là sản phẩm của tính toán và chủ nghĩa cơ hội. Du Bois lo sợ chính phủ sẽ sử dụng Đạo luật nổi loạn để đóng cửa tạp chí The Crisis nếu bên kiểm duyệt cho rằng tạp chí này không đủ tinh thần yêu nước. Đồng thời, bài xã luận của Du Bois là một phần trong nỗ lực lớn hơn, do người bạn, người bảo trợ của Du Bois và đồng lãnh đạo NAACP Joel Spingarn đề xuất, nhằm biến The Crisis “thành một nền tảng tuyên truyền thời chiến” cho Bộ Chiến tranh. Trong khuôn khổ hợp tác này, Du Bois nộp đơn xin làm đội trưởng tại Chi cục Tình báo Quân sự của Quân đội.
Kế hoạch phản tác dụng đến độ thảm hại. Tuy Du Bois âm thầm thở phào nhẹ nhõm khi Bộ Chiến tranh từ chối đơn xin của ông, nhưng ông vẫn bị tổn thương vì những cuộc tấn công bài xã luận của ông gây ra từ những người da đen ôn hòa và cấp tiến. Du Bois phải đối mặt với nhiều chỉ trích trong nhiều năm, tác giả Williams viết, “nhưng trước đây ông chưa bao giờ bị buộc tội là kẻ phản bội chủng tộc của mình”.
Du Bois rất coi trọng truyền thống quân sự của người da đen, đồng thời những cuộc trò chuyện cũng như thư từ giữa ông với những người lính và cựu chiến binh da đen là những khoảnh khắc đáng chú ý nhất cuốn sách. Nhiều tuần sau khi chiến tranh kết thúc, Du Bois ở trong khu nhà Y.M.C.A. tại Maron, thị trấn nhỏ phía đông bắc nước Pháp, lắng nghe câu chuyện từ những người lính Sư đoàn 92. Họ kể lại hỏa lực súng máy và pháo binh Đức khiến hàng trăm người bị thương trong Cuộc tấn công Meuse-Argonne. Và họ kể chi tiết về chiến dịch tuyên truyền âm thầm của các sĩ quan Mỹ da trắng nhằm vu khống và bôi nhọ các sĩ quan da đen. Du Bois “nhìn thấy phẩm giá và cảm nhận được nỗi đau của họ,” tác giả Williams viết. “Những người lính da đen trước đây phần lớn tồn tại như biểu tượng chủng tộc trong trí tưởng tượng chính trị và lịch sử của ông ấy giờ đây trở nên rất chân thật.”
Trở lại Mỹ, các cựu chiến binh da đen phải đối mặt với bạo lực trong sự kiện đồng nghiệp James Weldon Johnson tại NAACP của Du Bois gọi là “Mùa hè đỏ” năm 1919. 76 người Mỹ gốc Phi bị hành quyết năm ấy, trong đó có ít nhất 11 cựu chiến binh da đen. Leroy Johnston — thanh niên 24 tuổi từng được Huân chương Croix de Guerre với tư cách là thành viên của Trung đoàn bộ binh 369, "Những chiến binh địa ngục Harlem"— bị kéo xuống từ trên chuyến tàu hỏa ở Arkansas và bị hành quyết cùng ba người anh em. Thi thể của họ, đầy vết đạn súng ngắn, gần như không thể nhận ra bị quăng bên đường.
Một người lính da đen chứng kiến cuộc đổ máu này khi chuẩn bị trở về Virginia, gửi thư hỏi Du Bois, “Vì sao những người da đen lại chết ở đây, ở nước Pháp, cách quê hương họ đến hơn 5.300 km — Có phải để đảm bảo nền dân chủ an toàn cho người da trắng ở Mỹ — còn chủng tộc da đen bị bỏ rơi.” Các bài xã luận sau chiến tranh của Du Bois đề cập đến hoạt động quân sự ngày càng gia tăng của các cựu chiến binh và công dân da đen. Ông tuyên bố: “Chúng ta là những kẻ hèn nhát và ngu ngốc nếu bây giờ khi chiến tranh kết thúc, chúng ta không dồn hết trí óc và sức lực để chiến đấu một trận chiến cam go hơn, lâu dài hơn, kiên cường hơn chống lại các thế lực địa ngục trên chính mảnh đất của chúng ta”.
Du Bois muốn “The Black Man and the Wounded World” vừa là lịch sử chính thức về trải nghiệm của người da đen trong thế chiến, vừa là lời cảnh báo về hậu quả bi thảm khi các nhà lãnh đạo thế giới coi mạng sống và nhân quyền của hàng triệu người như thứ đồ chơi. Ông đưa ra thông tin cập nhật dự án cuốn sách trên tạp chí The Crisis, xin độc giả gửi thông tin liên quan đến hoạt động quân sự của người da đen trong chiến tranh.
Hàng trăm cựu chiến binh da đen và gia đình họ hưởng ứng. Hattie Lewis từ Washington gửi cho Du Bois hồ sơ chính thức giấy khen của chồng bà, Kenneth Lewis, ông này thiệt mạng khi phục vụ tại Trung đoàn bộ binh 372 ở Pháp. Bà viết: “Tôi gửi những tài liệu này với hy vọng có thể hữu ích cho Lịch sử. “Sau khi sử dụng xong vui lòng trả lại cho tôi.”
Mặc dù được cộng đồng ủng hộ giúp sức cho nghiên cứu, Du Bois vẫn chật vật trong việc hoàn thành cuốn sách. Lời kêu gọi hỗ trợ tài chính của ông gửi tới Tập đoàn Carnegie, Quỹ Guggenheim, Quỹ Rockefeller và các nhà xuất bản đều bị từ chối. Họ nhận thấy dự án này quá cấp tiến, quá tập trung vào “binh lính da đen” hoặc không khả thi về mặt thương mại.
Tháng kéo dài thành năm, năm biến thành thập kỷ, những cựu chiến binh da đen từng cho Du Bois mượn tài liệu viết thư yêu cầu trả lại đồ đạc của họ. Ông cảm thấy có lỗi khi làm họ thất vọng. “Việc hoàn thành cuốn sách giờ đây không chỉ là nghĩa vụ mang tính học thuật”, tác giả Williams viết. “Nó trở thành nghĩa vụ đạo đức.”
Tổ chức cuối cùng từ chối “The Black Man and the Wounded World” là Hội đồng Nghiên cứu Khoa học Xã hội đầu năm 1940, khi Đức Quốc xã tiếp tục xâm lược các quốc gia có chủ quyền ở châu Âu. Du Bois cố gắng cảnh báo thế giới về cái giá phải trả khủng khiếp của chiến tranh, nhưng giờ đã quá muộn. Ông nhìn lại công việc suốt hai thập kỷ của mình — hơn 800 trang bản thảo và kho lưu trữ khổng lồ gồm chứa những bức thư, nhật ký, ảnh và bản đồ ông nhận được từ các cựu chiến binh da đen — và rồi cuối cùng chấp nhận thực tế ông sẽ không bao giờ hoàn thành được cuốn sách.
Nhờ cách trình bày câu chuyện này với nhiều chi tiết phong phú lấy từ hồ sơ lưu trữ, cuốn sách của tác giả Williams là lời kết thích hợp cho lịch sử còn dang dở của Du Bois về người Mỹ da đen và Thế chiến I.
THE WOUNDED WORLD: W.E.B. Du Bois and the First World War | By Chad L. Williams | 530 pp. | Farrar, Straus & Giroux | $30
#makevietnamreadagain, #mvra, #langdujourneyinlife,
journeyinlife.net cố gắng chuyển ngữ các bài bình sách của New York Times -- tờ báo danh tiếng hàng đầu nước Mỹ (với hơn 10 triệu độc giả trả phí hằng tháng) tới độc giả Việt Nam, các bạn có thể ủng hộ journeyinlife số tiền bằng một ly cà phê (đọc báo buổi sáng); chính sự ủng hộ/tài trợ của các bạn giúp đội ngũ journeyinlife tiếp tục có nguồn lực, động lực để phục vụ bạn đọc mỗi ngày...
ủng hộ tại đây,
Post a Comment