Người Mỹ là ai? Cuộc tranh luận đang nóng dần lên

Câu nói ấy phản ánh niềm tin Mỹ là quốc gia đặc biệt: một nơi mà tư cách công dân không gắn chặt với máu mủ hay tôn giáo, mà dựa trên những giá trị chung. Thế nhưng, trên các mạng xã hội cánh hữu gần đây, một câu hỏi đang lan truyền: “Người Mỹ là ai?”.

Trên các diễn đàn bảo thủ, xuất hiện khái niệm “Heritage American” – tạm dịch: “người Mỹ di sản”. Nhưng “di sản” ở đây được hiểu theo nhiều cách khác nhau, đôi khi trái ngược.

C. Jay Engel, một trong những người cổ súy, cho rằng “Heritage Americans” là những ai gắn với “tinh thần Anglo-Protestant” trước Thế chiến II, khi Mỹ chưa trở thành một “propositional nation” (quốc gia dựa trên tuyên ngôn, hiến pháp).

Một blogger lấy bút danh Ragnar Lifthrasir định nghĩa hẹp hơn: chỉ con cháu của người châu Âu Tây Bắc, nói tiếng Anh, Tin Lành, đến Mỹ từ Jamestown đến thập niên 1870. Những ai ngoài nhóm này chỉ có thể là “đồng minh” nếu chấp nhận Mỹ là một quốc gia da trắng, Cơ đốc giáo.

Ben Crenshaw thì đưa yếu tố ý thức hệ vào: “người Mỹ di sản” phải có bảy “kế thừa”: tiếng Anh, Cơ đốc giáo, tự trị, chính phủ Cơ đốc, tự do, bình đẳng trước pháp luật, và gắn bó với mảnh đất Mỹ.

Điểm chung: tất cả đều mơ hồ, thiếu tiêu chí kiểm chứng, và thường quay về với chủng tộc và tôn giáo như cốt lõi. Nhưng sự nhập nhằng ấy lại giúp khái niệm này lan rộng trong cộng đồng cánh hữu.

Những ý tưởng kia có vẻ vang dội trên mạng, nhưng khảo sát cho thấy phần lớn người Mỹ không đồng tình.

YouGov (2025): Đa số cho rằng làm người Mỹ là hành vi và niềm tin – như tuân thủ pháp luật, bỏ phiếu, nói tiếng Anh, ủng hộ Hiến pháp – chứ không phải chủng tộc, tôn giáo, hay gia phả. Các yếu tố huyết thống luôn xếp cuối bảng.

Kết quả này phù hợp với các khảo sát trước đó của Pew (2021) và VOTER Survey (2017). Đảng Dân chủ và Cộng hòa có khác biệt, nhưng không hề “một trời một vực”.

Nói cách khác, bất chấp chiến thắng của Trump 2024 và làn sóng bảo thủ mới, người Mỹ vẫn nhất quán xem bản sắc quốc gia là vấn đề giá trị và văn hóa sống chung, không phải màu da hay tôn giáo.

Nếu đa số dân chúng không tin vào khái niệm “Heritage Americans”, vì sao nó vẫn quan trọng? Bởi vì trong thời đại mạng xã hội, không phải số đông, mà là nhóm nhỏ ồn ào mới dễ ảnh hưởng đến chính sách.

Politico cho biết các trợ lý trẻ trong đảng Cộng hòa ngày càng tiếp xúc với loại ngôn ngữ này, và họ chính là thế hệ chính trị gia tương lai.

JD Vance, Phó Tổng thống dưới thời Trump, công khai nói: “Mỹ không chỉ là một ý tưởng – chúng ta là một dân tộc, một lối sống cụ thể.”

Bộ An ninh Nội địa (DHS) đăng hình ảnh “Tiến bộ nước Mỹ” của John Gast với dòng chữ: “Một di sản để tự hào, một Tổ quốc đáng bảo vệ.”

Thông điệp “người Mỹ di sản” không còn là meme mạng, mà đang trở thành ngôn ngữ chính thức của chính quyền.

Quan điểm của phe “quốc gia bảo thủ” (natcons) thậm chí còn đang định hình chiến lược quốc phòng. Một dự thảo mới của Lầu Năm Góc đề xuất: ưu tiên bảo vệ lãnh thổ và châu Mỹ hơn là kiềm chế Trung Quốc hay Nga. Nói cách khác, “cuộc chiến chính” không còn là địa chính trị, mà là chống nhập cư ngay trong nước.

Trump đã đổi tên Bộ Quốc phòng thành Bộ Chiến tranh – nhưng cuộc chiến chủ yếu mà ông muốn là chống lại người nhập cư. Điều này phù hợp với luận điệu của JD Vance và nhiều nghị sĩ Cộng hòa: coi nhập cư là “cuộc xâm lăng” cần đẩy lùi.

Điều thú vị là người Mỹ ngày càng phản ứng ngược với chiến dịch chống nhập cư cực đoan này.

Gallup: Tỷ lệ người muốn giảm nhập cư tăng mạnh dưới thời Biden, nhưng đến 2025 đã rơi trở lại mức của nhiệm kỳ đầu Trump.

Tỷ lệ người cho rằng nhập cư có lợi cho quốc gia đang tăng vọt, và sự thay đổi này còn rõ rệt hơn trong cử tri Cộng hòa so với Dân chủ.

Nói cách khác, nhiều người Cộng hòa dường như hài lòng với các biện pháp hạn chế đã có, nhưng không muốn đi xa hơn, càng không muốn định nghĩa lại quốc gia dựa trên “máu và đất”.

Noah Smith kể lại trải nghiệm cá nhân: một người bạn sinh ở Thượng Hải, nhập tịch Mỹ khi 18 tuổi. Cậu ấy ăn bánh bao thay vì sandwich, dùng đũa thay vì nĩa, không tin Chúa. Nhưng cả hai lớn lên cùng xem The Simpsons, chơi video game, nghe nhạc Mỹ, nói cùng tiếng lóng, và chia sẻ cùng giấc mơ tương lai.

Cảm giác “người Mỹ” ấy đến từ trải nghiệm sống chung, không phải tổ tiên ở đâu. Chính sự gắn kết văn hóa hằng ngày – từ phim ảnh, âm nhạc đến thái độ sống – mới tạo nên sợi dây bền chặt hơn bất kỳ huyết thống nào.

Các “natcons” thường coi trọng “cộng đồng dọc” – tức liên kết tưởng tượng giữa những người có chung sắc tộc, tôn giáo ở khắp nơi trên thế giới. Một người Mỹ da trắng có thể cảm thấy gần gũi với người cùng gốc gác ở Đức hay Anh hơn là hàng xóm gốc Á ngay cạnh nhà.

Sự kết nối ấy phần lớn được nuôi dưỡng bởi mạng xã hội, nơi “like” và “share” thay thế cho giao tiếp đời thực. Nhưng những cộng đồng trực tuyến này chỉ là ảo giác mỏng manh. Đến cuối cùng, con người vẫn phải dựa vào cộng đồng thật: hàng xóm, đồng nghiệp, trường học, thành phố nơi mình lớn lên.

Câu hỏi “Người Mỹ là ai?” đang được phe bảo thủ dùng để thúc đẩy tầm nhìn hẹp hòi về bản sắc, biến nó thành vũ khí chính trị. Nhưng khảo sát, trải nghiệm đời sống và sự phản ứng của dân chúng đều cho thấy: đa số người Mỹ không định nghĩa bản thân bằng dòng máu hay tôn giáo, mà bằng giá trị, hành vi và trải nghiệm chung.

Mỹ không chỉ là “quốc gia tuyên ngôn” dựa vào Hiến pháp, mà còn là một quốc gia văn hóa, nơi những ký ức, trò chơi, bài hát và thói quen thường ngày kết nối con người lại với nhau. Và chính mối liên kết ấy – chứ không phải “di sản huyết thống” – mới giúp nước Mỹ trường tồn.

shared via noahpinion,