video
Thư viện
Tài trợ
Vương Huyền -- người sáng lập hệ thống sắp chữ laser Trung Quốc
25 Oct, 2025
Hoa La Canh (Hua Luogeng) là nhà toán học và lý thuyết số nổi tiếng người Trung Quốc, được biết đến là một thiên tài tự học.
Hoa La Canh bỏ dở việc học trung học, nhưng bằng cách tự học, ông đã hoàn thành toàn bộ chương trình toán học trung học và một phần của chương trình đại học.
Nhờ tài năng vượt trội, ông được bổ nhiệm làm giảng viên tại Đại học Thanh Hoa (Tsinghua University) khi mới 24 tuổi.
Sau đó, ông sang Anh du học và làm việc cùng nhà toán học nổi tiếng G. H. Hardy tại Đại học Cambridge.
Năm 1938, ông trở về nước và tiếp tục giảng dạy tại Đại học Thanh Hoa.
Hoa La Canh có những đóng góp sâu sắc và sáng tạo trong nhiều lĩnh vực toán học, bao gồm lý thuyết số giải tích, nhóm cổ điển và hình học ma trận.
Ông là người thành lập Viện Toán học thuộc Viện Khoa học Trung Quốc.
Từ những năm 1960, ông tích cực phổ cập toán học cho công chúng thông qua việc ứng dụng toán học vào các ngành công nghiệp và sản xuất.
Ông cũng là người đặt nền móng cho ngành công nghệ điện toán ở Trung Quốc.
Tên của ông được đặt cho cuộc thi toán học có uy tín dành cho học sinh, "Cúp Hoa La Canh" (Hua Luogeng Cup).
Tiền Học Sâm (Qian Xuesen) là nhà khoa học vũ trụ, kỹ sư hàng không và nhà điều khiển học người Trung Quốc nổi tiếng. Ông đã có những đóng góp quan trọng cho cả chương trình tên lửa và không gian của Trung Quốc và Mỹ.
Sự nghiệp ban đầu tại Mỹ
Sau khi tốt nghiệp Đại học Giao thông Thượng Hải, ông sang Mỹ du học và nhận bằng Tiến sĩ ngành Hàng không và Toán học tại Viện Công nghệ California (Caltech) năm 1939.
Tại đây, ông trở thành chuyên gia hàng đầu về tên lửa và lý thuyết bay tốc độ cao. Ông là thành viên sáng lập Phòng Thí nghiệm Sức đẩy Phản lực (JPL) và tham gia dự án Manhattan bí mật trong Thế chiến II.
Trong thời kỳ chống cộng sản (Red Scare) ở Mỹ, Tiền Học Sâm bị nghi ngờ có cảm tình với cộng sản và bị quản thúc. Sau nhiều năm đấu tranh, ông được hồi hương về Trung Quốc năm 1955.
Đóng góp tại Trung Quốc
"Cha đẻ" của chương trình vũ trụ Trung Quốc: Khi trở về Trung Quốc, ông được chính phủ tin tưởng và giao nhiệm vụ lãnh đạo chương trình tên lửa và không gian của nước này.
Với sự dẫn dắt của ông, Trung Quốc phát triển thành công tên lửa đạn đạo Đông Phong và tên lửa đẩy Trường Chinh, và phóng vệ tinh đầu tiên vào năm 1970.
Lý thuyết và công trình: Tiền Học Sâm đã có nhiều đóng góp mang tính đột phá trong các lĩnh vực khí động học siêu âm, cơ học hệ thống và điều khiển học.
Mặc dù không phải là một nhà toán học chuyên sâu, nhưng nền tảng toán học vững chắc là một yếu tố quan trọng giúp Tiền Học Sâm đạt được những thành tựu vượt trội trong các lĩnh vực kỹ thuật và lý thuyết của mình. Ông sử dụng toán học như một công cụ thiết yếu để giải quyết các vấn đề phức tạp trong kỹ thuật hàng không và phát triển tên lửa.
Tiền Tam Cường (Qian Sanqiang), còn được gọi là Tsien San-Tsiang, là nhà vật lý hạt nhân người Trung Quốc nổi tiếng, thường được mệnh danh là "cha đẻ của bom nguyên tử Trung Quốc". Ông đóng vai trò trung tâm trong sự phát triển ngành công nghiệp hạt nhân và chương trình vũ khí hạt nhân của Trung Quốc.
Hành trình khoa học
Học vấn và nghiên cứu tại Pháp:
Sau khi tốt nghiệp Đại học Thanh Hoa năm 1936, ông tới Pháp để học tập tại phòng thí nghiệm của vợ chồng Marie Curie - Frédéric và Irène Joliot-Curie.
Tại đây, ông nhận bằng tiến sĩ và trở thành chuyên gia về phân hạch urani. Cùng với vợ mình, nhà vật lý hạt nhân Hà Trạch Huệ, ông đã có những khám phá quan trọng về các loại phân hạch hạt nhân.
Trở về Trung Quốc:
Năm 1948, Tiền Tam Cường từ bỏ những điều kiện làm việc tốt ở nước ngoài để trở về Trung Quốc, với mong muốn đóng góp cho sự phát triển của đất nước.
Ông được giao nhiệm vụ lãnh đạo chương trình hạt nhân của Trung Quốc và thành lập Viện Vật lý Hiện đại thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Trung Quốc.
Thành tựu:
Dưới sự lãnh đạo của ông, Trung Quốc đã chế tạo thành công lò phản ứng nước nặng và máy gia tốc cyclotron đầu tiên vào những năm 1950.
Sau khi Liên Xô rút lại sự hỗ trợ kỹ thuật, ông vẫn tiếp tục dẫn dắt các nhà khoa học Trung Quốc và giúp tạo ra bom nguyên tử đầu tiên vào năm 1964 và bom khinh khí đầu tiên chỉ 32 tháng sau đó.
Thành công này đã đặt nền móng cho ngành công nghiệp hạt nhân của Trung Quốc.
Vinh danh: Nhờ những đóng góp to lớn đó, ông được trao tặng Huân chương Công lao "Hai quả bom, một vệ tinh" vào năm 1999, sau khi ông qua đời.
Di sản
Giáo dục khoa học: Ngoài vai trò là nhà lãnh đạo trong chương trình hạt nhân, Tiền Tam Cường còn đóng góp vào việc đào tạo thế hệ các nhà khoa học hạt nhân mới của Trung Quốc.
Phát triển cơ sở hạ tầng: Ông đóng vai trò chủ chốt trong việc phát triển cơ sở hạ tầng nghiên cứu khoa học hạt nhân, bao gồm việc thành lập các cơ sở như Máy gia tốc song song Bắc Kinh và Máy va chạm electron-positron Bắc Kinh.
Hoàng Côn (Huang Kun) là một nhà vật lý lý thuyết chất rắn và bán dẫn nổi tiếng người Trung Quốc. Ông có những đóng góp mang tính đột phá và nền tảng cho ngành vật lý chất rắn, đặc biệt là trong lĩnh vực động lực học mạng tinh thể.
Học vấn và sự nghiệp
Sinh năm 1919 tại Bắc Kinh, Trung Quốc.
Tốt nghiệp khoa vật lý tại Đại học Yên Kinh (Yenching University) ở Bắc Kinh năm 1941.
Năm 1945, ông đến Anh học tập tại Đại học Bristol và lấy bằng tiến sĩ năm 1948.
Sau đó, ông làm việc tại Đại học Liverpool từ năm 1949 đến 1951.
Năm 1951, ông trở về Trung Quốc giảng dạy và trở thành giáo sư vật lý tại Đại học Bắc Kinh cho đến năm 1977.
Ông là một trong những thành viên đầu tiên của Viện Hàn lâm Khoa học Trung Quốc vào năm 1955.
Từ 1977 đến 1983, ông là giám đốc Viện Bán dẫn thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Trung Quốc.
Năm 1987, ông trở thành Chủ tịch Hiệp hội Vật lý Trung Quốc.
Ông qua đời tại Bắc Kinh vào năm 2005.
Những đóng góp khoa học chính
Đồng tác giả cuốn sách kinh điển về mạng tinh thể: Cùng với nhà vật lý đoạt giải Nobel người Anh Max Born, ông đã đồng tác giả cuốn sách kinh điển Động lực học mạng tinh thể (Dynamical Theory of Crystal Lattices), xuất bản lần đầu năm 1954. Đây được coi là một công trình kinh điển trong vật lý hiện đại.
Lý thuyết Huang-Rhys: Trong những năm 1950, ông và đồng nghiệp đã xây dựng lý thuyết lượng tử về quá trình chuyển đổi đa phonon bức xạ và không bức xạ (Huang-Rhys Theory).
Phương trình Huang và khái niệm polaron: Ông là người đầu tiên đưa ra khái niệm "polaron" và xây dựng "Phương trình Huang" để liên kết các dao động quang học, trường điện từ và phân cực điện. Điều này giúp ông phát hiện ra các chế độ dao động ghép nối giữa dao động quang học và trường điện từ.
Tán xạ Huang: Ông là người đầu tiên dự đoán tán xạ X-quang khuếch tán do các khuyết tật trong mạng tinh thể. Dự đoán này được chứng minh bằng thực nghiệm vào những năm 1960 và được gọi là "Tán xạ khuếch tán Huang" (Huang Diffuse Scattering).
Nghiên cứu tiên phong về vật lý chất bán dẫn: Ông là một trong những người tiên phong trong lĩnh vực vật lý bán dẫn ở Trung Quốc, đào tạo nhiều thế hệ nhà vật lý tại Đại học Bắc Kinh.
Giải thưởng và vinh danh
Giải thưởng Khoa học và Công nghệ Tối cao của Nhà nước Trung Quốc: Năm 2002, ông được trao giải thưởng cao nhất của nhà nước Trung Quốc về khoa học và công nghệ.
Giải thưởng Khoa học và Công nghệ Ho Leung Ho Lee: Năm 1995, ông nhận giải thưởng cho những thành tựu khoa học và công nghệ.
Viện sĩ nước ngoài của Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển: Năm 1980, ông được bầu làm viện sĩ nước ngoài của Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển.
Vương Huyền là người sáng lập hệ thống sắp chữ laser Trung Quốc -- hệ thống vi tính hóa đã chuyển đổi ngành in ấn truyền thống của Trung Quốc từ in letterpress sang kỷ nguyên số. Là chuyên gia ứng dụng máy tính và giáo sư tại Đại học Bắc Kinh, ông lãnh đạo nghiên cứu và phát triển công nghệ mang tính cách mạng này, được áp dụng rộng rãi và nhận được nhiều giải thưởng quốc gia và quốc tế.
Công trình nghiên cứu về sắp chữ vi tính của Vương Huyền bắt đầu từ năm 1975, dẫn đến hệ thống sắp chữ laser thế hệ thứ tư cho chữ Hán, vượt trội hơn các công nghệ trước đó.
Hệ thống này giúp ngành in ấn của Trung Quốc chuyển đổi từ phương pháp in letterpress lỗi thời, sử dụng chì sang công nghệ in laser, đưa ngành này bước vào kỷ nguyên số.
Hệ thống này nhanh chóng được hơn 1.000 tờ báo, nhà xuất bản và nhà in trên khắp Trung Quốc áp dụng và cũng đã được xuất khẩu sang các nước khác.
Với những công trình đột phá của mình, Vương Huyền được ca ngợi là "Cha đẻ của ngành sắp chữ laser chữ Hán" và nhận được nhiều giải thưởng, bao gồm Giải thưởng In ấn Tất Thịnh cấp nhà nước và Giải thưởng của Quỹ Hà Lương Hô Lý.
Ông là người sáng lập Founder Group -- công ty đã phát triển và thương mại hóa công nghệ này. Những đóng góp của ông được coi là một cột mốc quan trọng trong lịch sử công nghệ và in ấn của Trung Quốc, sánh ngang với việc phát minh ra máy in chữ rời.
Post a Comment