Phố Đại La ngày xưa có gì?

-----

Có trạm (phát thanh) Bạch Mai.

Tòa biệt thự 128 Đại La xôn xao FB mấy tháng trước. Đây là nhà công vụ cho nhân viên trạm Vô tuyến điện báo của Pháp. Sau 1954 là nhà tập thể của lãnh đạo đài tiếng nói Việt Nam. Sắp bị phá.

Vài tháng trước trên FB đã xôn xao về 1 tòa biệt thự cổ rất đẹp xây từ thời Pháp thuộc sắp bị phá bỏ ở 128 Đại La. Tòa nhà đáng là 1 di sản cần bảo tồn. Nhưng đó mới là cái chóp của tảng băng. Tòa biệt thự thực ra chỉ là 1 công trình phụ trong quần thể 5 căn nhà cổ thuộc Trạm Vô tuyến - Điện báo của thực dân Pháp ở Hà Nội (Station Radio - Telegraphique) trước 1945. Tòa nhà chính hiện vẫn còn, nằm cách biệt thự đó hơn 100m về phía đông. Chìm trong lãng quên và cũng sắp bị phá. Đó mới là công trình có giá trị nhất về lịch sử trong quần thể nhưng ko ai để ý.

Đây chính là trạm vô tuyến điện báo dân sự đầu tiên được Pháp xây dựng ở Việt Nam nhằm mục đích kết nối liên lạc với Nam kì cũng như với các cơ sở lợi ích của Pháp ở miền nam Trung Quốc. Vai trò quan trọng của trạm Bạch Mai thể hiện qua việc đích thân toàn quyền Albert Sarraut đến khánh thành trạm vào tháng 10 năm 1912 mở ra thời kì liên lạc vô tuyến tại Việt Nam

Dòng chữ Station Radio - Telegraphique còn nguyên từ năm 1912

Sau CM tháng 8 trạm trở thành cơ sở phát thanh đầu tiên của Đài tiếng nói Việt Nam. Tại đây đã phát đi bản tin chính thức số 1 của nước VNDCCH vào 11h30 ngày 7/9/1945. Sau câu mở đầu bất hủ "đây là tiếng nói Việt Nam..." là bản thu âm đầu tiên của nhà nước mới "Tuyên ngôn độc lập". Trạm đã trải qua nhiều thăng trầm, trong chiến dịch ném bom 12 ngày đêm của Mỹ năm 1972. Trạm đã bị trúng bom khiến Tiếng nói Việt Nam lần đầu tiên gián đoạn 9 phút.

Vật đổi sao dời. Nay trạm đã ko còn là đài phát thanh mà là trụ sở của 1 công ty thương mại và NXB Văn hóa dân tộc.

Hiện tòa nhà lịch sử này vướng vào hành lang giải tỏa cho dự án đường trên cao của Vin. Theo QH nó sẽ bị mất 1 góc. Qua quan sát của tôi tòa nhà lấn vào lộ giới rất ít. Gần như ko xuống lòng đường mà chỉ ở trên vỉa hè. Vậy liệu có cần phải phá. Với giá trị của tòa nhà đối với lịch sử ngành vô tuyến điện báo và phát thanh ở Việt Nam thậm chí với sự ra đời của nhà nước VNDCCH (vì phát lời tuyên bố độc lập ra thế giới lần đầu tiên) nó cần được giữ lại. Ít ra đài Tiếng nói Việt Nam cần cất tiếng nói để giữ lại lịch sử của mình chứ nhỉ. Chưa kể ở trên cao hơn nữa.