Đế quốc Anh hiện nguyên hình

-----

Khi đế quốc Trung Hoa trỗi dậy thì đó là áp lực buộc Đế quốc Anh phải hiện nguyên hình. Đó
chính là liên minh Úc Anh Mỹ (AUKUS) đang ầm ỹ mấy hôm nay.

Từ "Nước Mỹ Trên Hết" đã chuyển thành "Đế quốc của Nữ Hoàng Anh" là trên hết. Đặc biệt nhất đó là Anh, và sau đó là Mỹ, thay phiên nhau làm cường quốc hải quân, và cường quốc tiền tệ (xưa thương mại quốc tế giao dịch bằng Bảng Anh, nay là Đô La Mỹ.)

Cường quốc hải quân có nhiều giá trị đã được chứng minh qua lịch sử. Một ví dụ rất gần gũi với VN.

Cuối thế kỷ 10, Khmer từ các tiểu quốc quân sự, trở thành đế quốc Khmer giàu có (nhờ dựa vào nền kinh tế Biển Hồ). Họ va chạm, và mở rộng lãnh thổ qua tới bờ biển trung bộ VN, lúc đó do các vua Chàm chiếm giữ. Tất nhiên là phải đánh nhau bằng bộ binh.

Đến đời ông vua cháu, tên là Suryavarman II thì đế quốc Khmer cực thịnh, họ xây Angkor Wat, thống nhất các tiểu vương và các quân đội Khmer, mở rộng lãnh thổ thực sự qua cả Miên, Chàm. Lúc này là giữa thế kỷ 12.

Cuối thế kỷ 12 thì quân Chàm liên quân với các nhóm Khmer chống lại đế quốc, và họ làm một việc cực kỳ táo bạo. Thủy quân Chàm đi từ cửa biển, ngược Mekong, lên Biển Hồ. Đánh thắng và chiếm giữ luôn thủ đô Khmer.

Quân Khmer phản công mất 4 năm mới đánh bật được quân Chàm. Nhà vua Khmer chiến thắng ngoại xâm đó tên là Jayvavarman VII. Ông nắm quyền 30 năm, xây thành phố mới là Angkor Thom, chuyển qua đạo Phật. Từ đó Angkor Wat biến thành hoang địa.

Các trận đánh với chiến hạm của quân Chàm, nay vẫn còn thấy qua hình ảnh phù điêu ở Bayon. Trong đó có hình ảnh trận đánh cuối cùng năm 1181.