CHIẾN TRANH NGA - UKRAINE DƯỚI GÓC NHÌN TẢ – HỮU

Trừ 1 lượng bo` đỏ đội lốt bo` Trump tham gia nhóm trên và 1 số anh em bo` Trump dạng hóng hớt, đú trend, thiếu kiến thức chính trị, thì không bàn. Phần còn lại phần nhiều là phe thuần hữu (gọi là cực hữu cũng được).

Quan điểm đó của anh em có lẽ phần nhiều là do bị ảnh hưởng bởi quan điểm của Trump. Trump thân Putin, thậm chí khi chiến tranh nổ ra ông ta vẫn ca ngợi Putin là giỏi, đồng thời tự ca ngợi mình đại ý là: “Nếu tao mà còn làm TT Mỹ thì thằng Putin đell dám đánh Ukraine đâu”.

Việc Trump chém gió sau khi đã nghỉ hưu thì mình cũng đánh giá như mấy bác nguyên lãnh đạo đảng và CP ta chém gió thôi, mua vui là chính. Dùng chữ nếu thì có thể suy diễn được theo nhiều hướng lắm. Ví dụ như nếu Trump còn là TT Mỹ khéo ông ta rút luôn khỏi NATO hoặc đóng góp quá ít đến mức Mỹ chẳng có vai trò gì ở Đông Âu. Lúc đó có thể NATO cũng tan rã hoặc quá yếu, Nga càng dễ dàng ăn gỏi mấy nước “vùng đệm”, thậm chí cả 3 nước Baltic. Trump sẽ không tham chiến vì sợ tốn tiền chứ chả phải chuộng hòa bình gì đâu. Đây là 1 giả thiết, không phải chỗ để tranh cãi.

Hôm nay mình đọc bài của bác Giang Le, bác ấy viết về học thuyết Realism (chủ nghĩa hiện thực) của John Mearsheimer và tranh cãi giữa cánh tả (theo chủ nghĩa tự do Liberalism) và cánh hữu về chủ nghĩa này. Phe tả thì chống tuyệt đối, phe hữu thì phân hóa nhưng nói chung có thiện cảm với Realism hơn.

Bác Giang Le cũng ví dụ minh họa về cách phản ứng của phe tả và hữu dựa trên chủ nghĩa (học thuyết) trên trong trường hợp chiến tranh Nga và Ukraine. Phe tả chống Nga tuyệt đối, phe hữu mà theo Realism thì cho rằng Ukraine phải biết thân phận bên cạnh nước lớn là Nga để được yên ổn. Quan điểm này nói chung trùng khớp với Trump và anh em phe Trump người Việt.

Mình có quan điểm cánh hữu, nhưng mình không cực hữu. Hồi bầu cử TT Mỹ mình cũng đã viết nhiều status phân tích tại sao thời nay cánh tả lên ngôi và cánh hữu cần thay đổi để thích nghi với hoàn cảnh xã hội khó mà xoay chuyển đó. Vì thế nên mình nằm trong nhóm hữu mà nhìn nhận phân vân với Chủ nghĩa hiện thực. Nói chính xác hơn là mình luận giải chủ nghĩa hiện thực không giống với quan điểm cánh hữu cổ điển kia (mà mình cho là không còn hợp thời nữa).

Quan điểm của nhóm cực hữu luận giải Realism theo cách bên trên theo mình là lối tư duy rất lạc hậu của thời tư bản hoang dã. Thời đó chính là thời hoàng kim của cánh hữu, cánh hữu độc tôn, cánh tả mới chỉ manh nha nhen nhóm trong các tổ chức công đoàn của công nhân, là thời mà Marx, Engel soạn thảo Tư bản luận đó. Đại khái là thời của cá lớn nuốt cá bé, xã hội phải có tôn ti trật tự, kẻ yếu thần phục kẻ mạnh để tồn tại. Đó cũng là quan điểm bảo thủ của cánh hữu truyền thống. Bây giờ họ áp vào chính trị quốc tế nên cho rằng Nga là kẻ mạnh, Ukraine nằm dưới vùng phủ bóng của Nga nên phải giữ tôn ti mà thần phục để sống.

Cánh tả đương nhiên chống lại quan điểm trên. Họ coi xã hội là tự do, bình đẳng, bác ái, lớn không được bắt nạt bé, con người sống để yêu nhau! Đấy là tư tưởng nền tảng của cánh tả. Họ áp dụng tư tưởng đó cho chính trị quốc tế thì cũng coi như tất cả các nước lớn nhỏ trên thế giới đều bình đẳng. Vì thế, khi Nga tấn công Ukraine với lý do vô lý thì cánh tả chống lại quyết liệt.

Mình thì cho rằng quan điểm của cánh tả hơi ảo tưởng với góc nhìn cánh hữu. Bởi thế giới này KHÔNG BAO GIỜ CÓ BÌNH ĐẲNG TUYỆT ĐỐI, giữa người với người cũng như quốc gia với quốc gia. Không bao giờ người giàu, người giỏi lại bình đẳng với người nghèo và ng u. Với các quốc gia cũng vậy, nước lớn đâu chịu chung mâm với nước nhỏ. 5 nước trong Hội đồng Bảo an LHQ vẫn có quyền lực hơn các nước khác. Nhóm G7 vẫn có ảnh hưởng hơn phần còn lại. Tức là tôn ti trật tự vẫn cần và đang được duy trì, chẳng qua nó biến tướng đi để không bị lộ liễu, thô thiển quá mà thôi.

Vì thế, mình vẫn đồng ý rằng Nga là nước lớn so với Ukraine nên họ vẫn có quyền gây ảnh hưởng đến các nước vùng đệm, là không gian hậu Xô viết. Nhưng cách gây ảnh hưởng của Nga là không còn hợp thời nữa. Nga hoàn toàn có quyền dùng quyền lực mềm để ép Ukraine phải ngoan ngoãn trong vùng ảnh hưởng của họ. Chẳng hạn như dùng quyền lực về năng lượng, trao đổi thương mại, văn hóa…để duy trì ảnh hưởng. Khi đó không nước nào dám phản đối Nga.

Nga cũng đã cố gắng làm điều đó, từ sau CM Maidan thì không có hiệu quả. Ukraine vẫn quyết thoát Nga. Nhưng cách làm của Ukraine và EU nếu lý giải theo kiểu tư bản hoang dã, tư tưởng cánh hữu, thì Ukraine hoàn toàn có quyền quay xe, chọn 1 thế lực bảo kê mạnh hơn thế lực truyền thống. Nếu Ukraine đơn thương độc mã chống lại Nga thì theo quan điểm trên mới là dại dột, là sai với Chủ nghĩa hiện thực, vì nó phi thực tế. Cái gì không thực tế thì không thể tồn tại, quan điểm thuần hữu là vậy, chứ không phải là hô hào bình đẳng, bác ái như cánh tả.

Có nghĩa là Ukraine đã không sai khi quay xe, bởi vì EU và NATO thực tế đã ở sát bên Tây của họ rồi, không phải ở 1 nơi xa như thời còn CS Đông Âu (NATO lúc đó có biên giới ở Đông Đức bây giờ đã là ở Ba Lan và Estonia). Cách quay xe của Ukraine có thể là hơi sớm, hoặc quá muộn (nếu so với 3 nước Baltic). Có thể họ đã nghĩ rằng Nga quá suy yếu rồi.

Trong xã hội hoang dã thì việc 1 con thú đầu đàn suy yếu nên bị con khác quật ngã để cướp lãnh thổ là bình thường. Hay việc con đầu đàn suy yếu bị con thuộc cấp vùng lên để thoát ra cũng quá bình thường. Thực tế đó đã xảy ra ở Đông Âu khi phần lớn đã gia nhập EU và NATO. Điều đó hoàn toàn phù hợp với Chủ nghĩa hiện thực. Nên việc Ukraine vùng lên để thoát Nga cũng không có gì là trái với Chủ nghĩa hiện thực cả. Nên việc chê trách Ukraine không biết điều với Nga là không phù hợp. Bởi vì thực tế Nga hiện tại cũng không còn thời kỳ đỉnh cao nữa.

Để hình dung 1 xã hội hoang dã thuần hữu hay Realism thì có thể liên tưởng đến xã hội đen hay trong trại tù hình sự. Một giang hồ cỏ muốn chống lại đại ca áp bức mình hay việc đại ca nhỏ muốn giành lãnh thổ với đại ca lớn thì chỉ có cách duy nhất là ĐÁNH. Ở đây Ukraine cũng đã phải chơi bài đó, Phần Lan cũng từng phải chơi bài đó, để dằn mặt LX, rồi mới trung lập. Nên cũng không thể cho rằng Ukraine là chơi trái quy luật sinh tồn của Hiện thực chủ nghĩa. Nhất là ở đây Ukraine còn có bảo kê.

Liên tưởng tới mối quan hệ Việt Nam và TQ thì cũng vậy. Giai đoạn 1979, Việt Nam quay xe ra theo LX, nên chả sợ gì TQ, điều đó cũng không trái với Realism. Chẳng phải Việt Nam lúc đó anh hùng bất khuất gì đâu, chẳng qua vì lúc đó LX mạnh hơn TQ. Còn bây giờ Việt Nam không có bảo kê nào mạnh hơn TQ, nên tự nhiên phải sống biết điều với TQ, cũng là theo thuyết Thực tế nói trên thôi.

Tóm lại là phe Trump hay 1 số anh em cực hữu đang áp dụng Realism vào trường hợp Nga và Ukraine không đúng, chính xác hơn là cách luận giải không còn hợp thời nữa. Việc cá lớn nuốt cá bé bây giờ không nên dùng bạo lực mà phải dùng quyền lực mềm. Việc 1 cá thể yếu muốn quay xe cũng không có gì sai và cũng phải quay xe mềm, tức là không nên chĩa súng vào đầu thằng đại ca cũ mà chỉ cần giàu mạnh hơn nó và có bảo kê mạnh hơn nó. Quyền được có bảo kê mạnh là quyền “tạo hóa sinh ra”.

Tương tự vậy, việc EU và NATO bảo kê cho Ukraine để tăng phạm vi ảnh hưởng cũng không sai với quy luật sinh tồn Realism nhưng họ đang dùng quyền lực mềm (không đối đầu trực tiếp với Nga). Điều đó hợp lý hơn là kéo quân đến đánh Nga sẽ dẫn tới thế chiến. Nên anh em cực hữu chửi NATO hèn cũng không còn hợp thời. Vì bây giờ việc Nga đánh Ukraine là không nên và NATO đánh Nga cũng càng không nên. Nói thật là anh em đang tư duy theo đuôi Trump là rất thiếu lý trí.

Lưu ý là status này mình hoàn toàn lý giải trên quan điểm cánh hữu đó.

Bài trước: CHÍNH SÁCH NGOẠI GIAO CỦA NGUYỄN ÁNH