Liệu có chuyện Phương Tây ép Ukraine phải nhượng bộ Nga?

-----

Hôm qua thứ Sáu ngày 13 có hai tin chắc làm giới pro-Putin phấn khởi. Tin thứ nhất là Erdogan tuyên bố Thổ Nhĩ Kỳ sẽ block Phần Lan và Thụy Điển gia nhập NATO, điều lệ của tổ chức này yêu cầu việc kết nạp thành viên mới phải được đồng thuận tuyệt đối. Tin thứ hai là Zelinsky công khai phàn nàn một số lãnh đạo phương Tây (ám chỉ Macron) ép Ukraine phải nhượng bộ Nga để đạt được ngừng bắn. Báo hại văn phòng tổng thống Pháp phải ra ngay tuyên bố Macron không thúc ép điều gì mà để Ukraine tự quyết khi đàm phán với Nga.

Việc Erdogan công khai dội gáo nước lạnh vào nỗ lực gia nhập NATO của Phần Lan/Thụy Điển khá bất ngờ. Quan hệ giữa Thổ và các nước phương Tây, đặc biệt là Mỹ, đã căng thẳng từ mấy năm qua. Nhưng với tham vọng bành trướng ảnh hưởng vào khu vực Trung Á Thổ sẽ có lợi khi Nga phải tập trung nguồn lực lên phía Bắc để đối phó với các thành viên NATO mới sát cạnh. Đây cũng là logic của việc Thổ đứng về phía Ukraine thời gian qua. Một vài bình luận cho rằng tuyên bố này chỉ là con bài của Erdogan đòi Mỹ phải nhượng bộ trao trả Gulen và/hoặc duyệt bán thêm vũ khí (F16, Patriot).

Quay lại Ukraine, không khó có thể thấy cáo buộc của Zelensky hoàn toàn có cơ sở. Cả Olaf Scholz lẫn Lloyd Austin đều kêu gọi Nga ngừng bắn ngay lập tức mà không yêu cầu rút quân. Nếu Minsk III được ký cho phép "ai ở đâu ở yên đó" thì Ukraine sẽ mất toàn bộ bờ biển thông ra Azov và cửa sông Dniepr ra biển Đen, coi như mất huyết mạch đường thủy quan trọng nhất của quốc gia. Nguy cơ mất nốt bờ biển Đen (bao gồm Odessa) và trở thành landlocked là rất lớn. Dễ hiểu tại sao Zelinsky "giãy nảy" lên với kế hoạch "ngừng bắn" này.

Vấn đề là tại sao phương Tây, bao gồm cả Mỹ vốn rất hawkish, lại cổ súy cho phương án này? Có phải vì lý do quân sự hay châu Âu thấy có dấu hiệu Putin sẽ "làm liều" sử dụng vũ khí hạt nhân/hóa học? Khó có thể biết họ có thông tin gì nhưng có một thông tin công khai rất có thể là điều phương Tây thực sự lo ngại một cuộc chiến kéo dài. Nguồn cung lương thực trên thế giới, nhất là cho các nước nghèo, sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng bởi Nga đã phong tỏa hoàn toàn biển Đen. Cách đây mấy ngày FAO cảnh báo sẽ có hàng triệu người chết đói vì nguồn cung lương thực sụt giảm (và vì thiếu phân bón dẫn đến sản lượng lương thực giảm trên toàn thế giới), trong khi 25-40 triệu tấn lúa mì ở Ukraine không xuất khẩu được.

Một cuộc khủng hoảng lương thực toàn cầu sẽ gây nhiều hệ lụy lớn (bất ổn chính trị, gia tăng tị nạn, lạm phát, giới far-right/nationalist quay lại) mà phương Tây có thể cho rằng hậu quả của nó lớn hơn việc Ukraine bị mất (thêm) đất. Cục diện cuộc chiến ở Ukraine hôm nay, Afghanistan năm ngoái, VNCH năm 1975 phụ thuộc vào trợ giúp của phương Tây, bất kể có chiến đấu anh dũng đến đâu. Hiện tại vũ khí, tiền bạc vẫn chảy vào Ukraine, nhưng hai cuộc điện thoại của Scholz và Austin với Putin và Shoigu chắc chắn đã làm Zelinsky lo ngại.

VN, một quốc gia xuất khẩu lương thực sẽ làm gì? Liệu có cấm xuất gạo như hồi đầu Covid?

Bài trước: Nước Mỹ cấm phá thai đi về đâu?