Du học sinh về nước hay ở lại?
shared from Bao Anh Thai.
-----
Nhân chuyện mọi người sôi nổi bàn về chuyện các du học sinh Việt Nam ở nước ngoài nên về nước hay ở lại nước ngoài sau khi đi học, tôi nhớ lại trường hợp của mình và lời giáo sư của tôi dạy. Cách đây hơn mười năm, khi gần tốt nghiệp, tôi rất băn khoăn là mình có nên về Việt Nam hay ở lại Mỹ (học thêm lên tiến sỹ hoặc ở lại làm việc). Lý do không muốn về Việt Nam của tôi là vì hệ thống pháp luật Việt Nam không phát triển như hệ thống pháp luật của Mỹ. Do đó, tôi nghĩ rằng những gì mình học được sẽ không được trọng dụng. Tuy nhiên, tôi thấy những lý do đó vẫn không đủ mạnh để thuyết phục chính mình. Tôi đi gặp giáo sư hướng dẫn của mình và đặt một câu hỏi. Giáo sư trả lời trong khoảng năm phút và năm phút đó thay đổi cuộc đời tôi.
Câu hỏi của tôi là "giáo sư nói cho tôi biết tôi có nên về Việt Nam hay không? và lý do tại sao?"
Thày tôi trả lời như sau. "Con trai, ta không thể khuyên con có nên ở lại hay về. Ta kể cho con chuyện này và tuỳ con suy nghĩ xem có học được gì từ nó không. Suốt 5 thế kỷ từ thế kỷ 15 tới 20, hàng triệu người châu Âu đã từ bỏ lục địa này để tới châu Mỹ. Họ bỏ lại sau lưng tiện nghi sẵn có để tìm kiếm cơ hội. Trong thế kỷ 19, hàng triệu người Mỹ rời khỏi bờ Đông để tiến sang miền Tây hoang dã. Họ bỏ lại tiện nghi có sẵn ở các thành phố nơi đó để tìm kiếm cơ hội. Cũng như vậy, việc ở lại Mỹ hay không cũng sẽ tương tự như vấn đề tiện nghi và cơ hội vậy."
Tôi hỏi giáo sư là "tôi nghĩ là ở đây tôi có nhiều cơ hội hơn để sử dụng thứ mà tôi được đào tạo!" Giáo sư trả lời "Cái gì là cơ hội hay tiện nghi sẽ phụ thuộc vào việc con là ai. Con đã đọc tiểu thuyết Ca-dăng (Kazan) chưa?" Tôi trả lời là đã đọc. "Tiện nghi của một con chó sói là đồng cỏ và những cánh rừng mênh mông, nơi nó có sự tự do. Cơ hội của nó là mùa xuân tới khi vạn vật sinh sôi khiến nó săn mồi được dễ dàng, và niềm vui của nó là được hưởng tự thành quả của cuộc đi săn. Tiện nghi của một con chó nhà là cái chuồng êm ấm, nơi nó bị xích nhưng vui vẻ. Cơ hội của nó là ngày lễ Giáng sinh hoặc khi ông chủ vui thì nó được thưởng thêm một cái đùi gà. Niềm vui của nó là ngồi trong chuồng trong trời tuyết và thích thú khi so sánh nó với những con sói đang chịu rét mướt ngoài đồng. Vấn đề, con trai ạ, là con là sói hay chó nhà. Một con chó sói sẽ không bao giờ thích tiện nghi của một con chó nhà (như Ca-dăng trong cuốn tiểu thuyết) và một con chó nhà sẽ coi khinh những cơ hội của con sói. Vấn đề là con là ai."
Mười năm sau ngày tôi về nước, thày tôi gửi cho tôi một chiếc bình thuỷ tinh trong đó có cát của hoang mạc Arizona để tôi nhớ về thày và trường học. Tôi nhờ cậu sinh viên Mỹ mang quà cho tôi nhắn lại cho thày là "mày hãy nói với thày là giờ đây, tao biết chắc tao là sói và câu nói "facility or opportunity" (tiện nghi hay cơ hội) của thày đã thay đổi đời tao. Và đến giờ, tao chưa bao giờ hối tiếc về điều đó." Cậu sinh viên cười và nói "ông ấy có thể nghĩ hoặc tao hoặc mày bị điên khi nói về chó sói." Tôi bảo cậu ấy "mày cứ nói thế đi, ông ấy chắc chắn hiểu và sẽ vui về điều đó."
Đến giờ, đã mười một năm, tôi chưa trở lại miền hoang mạc. Tôi đã trở về và hạnh phúc. Thế nhưng, tôi biết rằng tôi đã để lại một phần của mình ở nơi đó, nơi có người thày đã dạy tôi về cuộc sống bằng một câu chuyện đơn giản.
Với các bạn trẻ, về hay ở, đó là sẽ là sự lựa chọn giữa tiện nghi và cơ hội; và để biết được đâu là cơ hội, đâu là tiện nghi, bạn phải biết mình là chó nhà hay chó sói!
Bài trước: Nói với phụ huynh du học sinh
Tags: columnist
Tốt nhất là thành global citizen, có định cư ở một quốc gia nào đó (càng oách càng tốt). Sống ở đâu cũng được miễn là làm ra giá trị gia tăng.
"Hộ chiếu chỉ là giấy tờ tuỳ thân", cậu bạn Do Thái của tôi bảo thế, mà họ làm giấy tờ nhanh hơn dân ta nhiều lần.
P/s: tôi có mấy thằng bạn chẳng chịu về sống ở VN, nhưng khi cần nhấc viber lên gọi, hỏi được bao nhiêu điều. Những công trình các bạn ấy cống hiến (dùng đúng từ luôn) không phải thường đâu.
Tranh luận về đi hay ở dường như đang nghiêng về phía ở lại nước ngoài khi đa phần các quán quân Olympia đang thành công bên ngoài đất nước và trường hợp cá nhân một thành viên của Olympia bị ngược đãi tại Cần Thơ.
Tôi có vinh dự được học tập và quen biết rất nhiều lưu học sinh và hiểu được quyết định đi hay ở luôn vô cùng khó khăn.
Thú thật tôi hòa nhập xã hội phương Tây khá nhanh và thuận lợi khi tham gia những dự án nghiên cứu lớn tại 4 đơn vị đại học và nghiên cứu thuộc hạng danh tiếng, có quen biết và tạo được sự tin tưởng của các GS hàng đầu. Nhưng tôi gần như bỏ chạy khỏi nước Đức để lại toàn bộ đồ đạc và nhiều mời gọi. Tôi rời khỏi Đức chỉ 1 ngày sau khi nộp luận văn và 3 tháng sau sang đúng 7 ngày để bảo vệ.
Mỗi người có lựa chọn riêng và với tôi hạnh phúc lớn nhất là được làm việc tại Việt Nam. Tôi có anh bạn làm nghiên cứu có rất nhiều publications về Việt Nam thú nhận "làm ở VN thật dễ, cái gì cũng thành mới mẻ". Quả thật cậu này kỳ cạch nghiên cứu toàn chủ đề Việt Nam và nhanh chóng trở thành full professor sau đó nhờ những phát kiến tại Việt Nam.
Bạn bè tôi, nhiều người từ bỏ ADB, Barclays và nhiều nơi danh giá để lăn lộn tại Việt Nam và nay đều đã có những vị trí xứng đáng và rất hạnh phúc.
Tôi vẫn nhớ kỷ niệm với thầy giáo người Đức khi hai người ngồi tại ga tầu. Sau một hồi lặng yên rất lâu, ông thầy bất chợt nói "Minh, thấy không đôi khi ở Đức cần chút gió để thấy có vài thứ đang chuyển động". Việt Nam có thể lộn xộn, nhốn nháo nhưng cái sự hỗn độn đó cũng đáng yêu vô cùng và hơn hết chúng ta còn quá nhiều việc để làm.
Nếu ai đó ở VN và than rằng không có việc gì để làm thì nên tự trách mình mà thôi...
Thấy bà con tranh luận rất sôi nổi mấy hôm nay. Nhà báo gọi điện hỏi tôi nghĩ thế nào. Tôi từ chối trả lời.
Làm gì có sự lựa chọn chung nào cho mọi trường hợp?
Có người về.
Có người ở lại.
Trong những người về, có người thành công nhiều, có người thành công ít.
Trong những người ở lại, có người thành công nhiều, có người thành công ít.
Với lại, thế nào là thành công, thế nào là chưa thành công, quan niệm của mỗi người một khác.
Mỗi người tự lựa chọn dựa trên các cơ hội việc làm, thu nhập, hoàn cảnh gia đình và những giá trị khác quan trọng đối với mình.
Có cái rất quan trọng với người này, nhưng ít quan trọng hơn hoặc hoàn toàn không quan trọng với người khác.
Vậy nên, hãy tôn trọng sự lựa chọn của người khác, vì không ai sống hộ cuộc đời của người khác cả.
Cũng đừng lên mặt dạy đời, vì đời của người này rất khác đời của người kia.
1/ về quan điểm về hay ở: quy chiếu như này cho dễ hiểu, ví dụ bạn quê ở các tỉnh xa, bạn có muốn lên Hà Nội, Sài Gòn v.v... (các thành phố lớn) để lập nghiệp, hay về quê để đóng góp cho quê hương, cái này là lựa chọn của bạn, không giống ai, và bạn luôn thấy có lí với lựa chọn của mình -> xét rộng lên, Việt Nam hay nước ngoài cũng thế thôi
2/ "toàn người khôn như quỷ": có câu "đừng trách người ta gian, hãy trách mình còn ngu vì để người ta lừa"
3/ "nhà quê, ít học": bạn đừng nói vậy, "cải thiện bản thân từng ngày", từng việc nhỏ, đơn giản là viết tiếng Việt đúng chính tả, bạn nhé,
và hi vọng bạn thích thú học tiếng Anh hằng ngày cùng journeyinlife,
cám ơn bạn,
cheers,
1. Nếu nghĩ mình nhà quê, ít học thì làm ơn đừng có nói gì. Vì những lời bạn nói ra mà tự bản thân còn không tin tưởng thì bạn mong ai sẽ tin?
2. Nếu bạn chưa có đủ trải nghiệm như lời bạn nói (không được đi đó đây). Thì làm ơn đi đó đây trước khi phát biểu. Ngược lại, những phát biểu của bạn sẽ có giá trị rất thấp.
Chưa nói đến những nội dung bạn nói sau đó. Chỉ căn cứ trên 2 điều kiện cần ở trên đã đoán được là nó chẳng có gì giá trị gì.
Câu nói trên không có giá trị dạy bảo hay góp ý, chỉ có ý muốn nói: những người nói xong rồi cũng như không nói gì như bạn Huy thì làm ơn đừng nói. Để người khác còn nghĩ là bạn Huy còn biết cách tư duy. Phỏng?