Steve Jobs và Tân bản họa

-----

Một ngày tháng 3 năm 1983, ba chàng trai mặc quần jean áo phông bước vào một gallery nổi tiếng ở quận Ginza trung tâm Tokyo. Matsuoka Haruo, phụ trách phòng tranh, chào đón họ bằng tiếng Anh.

Một người trong số họ đưa danh thiếp có thiết kế đầy màu sắc, rất hiếm vào thời bấy giờ. Đó là Steve Jobs, chủ tịch 28 tuổi của Apple, hai người còn lại là đồng sáng lập Steve Wozniak và đồng nghiệp Rod Holt.

Jobs nói với Matsuoka anh muốn học về tân bản họa, và muốn sưu tầm những tác phẩm của trào lưu này.

Tân bản hoạ (shin-hanga) bản in tranh khắc gỗ đầu thế kỷ 20, đặc trưng bởi việc sử dụng màu sắc hiện đại và đánh dấu sự chuyển đổi từ các bản in ukiyo-e truyền thống phổ biến từ đầu thế kỷ 17 đến cuối thế kỷ 19 tại Nhật.

Ngay hôm đó Jobs đã mua hai bức, một bức vẽ núi Phú Sĩ và hoa anh đào, chủ đề được các nhà sưu tập Âu Mỹ ưa chuộng, bức thứ hai là chân dung của một phụ nữ, rất hiếm và đắt tiền. Matsuoka đã rất ấn tượng về sự lựa chọn này.

Cuộc gặp gỡ ở Ginza đánh dấu sự khởi đầu của một tình bạn kéo dài hai thập kỷ.

Ở Nhật, có lẽ trong thời gian đàm phán hợp tác cùng hãng Sony, Jobs thường hay đến phòng tranh, nhiều khi một ngày đến hai lần và đến rất sớm lúc gallery còn ít người.

Dù Jobs nói muốn học về tân bản họa nhưng Matsuoka nhanh chóng nhận ra anh ta đã rất am hiểu trào lưu này và có lẽ đã nghiên cứu trong nhiều thập kỷ nên biết được bức nào là kiệt tác. Jobs đặc biệt quan tâm các bản in có từ trước thảm họa động đất Kanto năm 1923, chúng đều rất hiếm và có giá trị.

Jobs đã mua trên 40 tác phẩm trong đó có 25 bức của nghệ sĩ mà anh hâm mộ đó là Kawase Hasui (1883-1957). Anh thích những bức chân dung phụ nữ và những bức phong cảnh tuyết.

Khi Jobs cho ra mắt chiếc máy tính Macintosh đầu tiên vào tháng 1/1984, màn hình đã hiển thị bức tranh : “A Woman Combing Her Hair”, của Goyō Hashiguchi (1880-1921).

Bill Fernandez, một trong những người bạn thời thơ ấu của Jobs nói rằng niềm đam mê của Jobs có từ thời thiếu niên và chính mẹ của Bill, người từng theo học nghệ thuật Nhật Bản tại Đại học Stanford, là người đã đưa anh đến với tân bản họa. Jobs đã bị cuốn hút các bản in của Kawase treo trong nhà Bill.

Năm 2011, 28 năm sau lần đầu đến thăm phòng tranh Ginza, Jobs qua đời vì bệnh ung thư. Lần cuối cùng Matsuoka nghe được tin tức của bạn mình là vào mùa thu năm 2003 khi Matsuoka đã rời Ginza và lập một gallery riêng. Một ngày, ông nhận được một tin nhắn qua điện thoại tới phòng tranh của mình. “Chào Haru. Jobs đây!”

Nhiều năm sau, khi Matsuoka đọc cuốn sách về bạn mình, ông để ý đến một bức ảnh được chụp tại nhà Jobs vào năm 2004, trong đó có treo trên tường một bức chính là một trong hai tác phẩm Jobs đã mua cách đây nhiều năm, khi lần đầu tiên đến thăm phòng tranh Ginza.

Từ máy tính Macintosh đến iPhone, là kiến ​​trúc sư của vô số đổi mới công nghệ mang tính thời đại. Nhưng nhà sáng lập Apple cũng được biết đến với niềm đam mê văn hóa Nhật Bản, thường nói về cách lấy cảm hứng từ Phật giáo Thiền tông và tình yêu với văn hoá Nhật Bản.

Bài trước: Nhiếp ảnh gia quý tộc Ý