Van Gogh: Hội trưởng Hội nghệ sĩ mê Nhật

-----

Hôm trước nói về Steve Jobs mê Tân bản họa của Nhật đến tận cuối đời, một loạt các tên tuổi Âu Mỹ khác cũng mê nghệ thuật và văn hóa Nhật Bản, không riêng người sáng lập Apple hay Bowei, Freddie...

Có thể kể đến, Claude Monet, Édouard Manet, Edgar Degas, Frank Lloyd Wright….. Đam mê Nhật nhất có lẽ là cụ Vincent Van Gogh.

Trước năm 1854, giao thương với Nhật Bản bị hạn chế do sự độc quyền của Hà Lan. Manet, Degas, Monet, và Van Gogh, bắt đầu thu thập các bản in gỗ giá rẻ ukiyo-e.

Em trai Gogh tên là Theo cũng “theo” anh buôn bán các bản in này, và họ tích lũy được hàng trăm bản, hiện được đặt trong Bảo tàng Van Gogh, Amsterdam.

Trong một bức thư gửi Theo ngày 5/6/1888 Gogh nhận xét:

Tất cả các họa sĩ trường phái Ấn tượng đều có điểm chung là yêu và nhận ảnh hưởng từ các bức tranh từ Nhật Bản. Vậy tại sao không đến Nhật Bản.... Anh tin rằng sau tất cả thì tương lai của nghệ thuật mới vẫn nằm ở phía nam (ý nói Pháp), khi đó ở Paris chủ nghĩa Nhật Bản đang thịnh hành và ảnh hưởng đến tác phẩm của các họa sĩ Ấn tượng.

Một tháng sau Gogh lại viết cho Theo:

Tất cả tác phẩm của anh đều dựa trên phần nào đó từ mỹ thuật Nhật Bản.

Gogh đã mua loạt tranh khắc gỗ Nhật Bản đầu tiên ở Antwerp và treo lên tường phòng. Sau đó lại biên thư khoe Theo những bức tranh mới và kể lại những gì mình tưởng tượng ra.

Khi Gogh chuyển đến căn hộ ở Paris của Theo, cùng nhau sưu tập được bộ tranh in Nhật Bản khá lớn. Gogh nhanh chóng bắt tay vào xem chúng không chỉ là một sự tò mò thú vị. Ông xem các bản in như một ví dụ nghệ thuật và cho rằng chúng ngang bằng với những kiệt tác vĩ đại của lịch sử nghệ thuật phương Tây.

Nghệ thuật Nhật Bản là một cái gì đó giống như những gì nguyên thủy, như người Hy Lạp, như những người Hà Lan cũ của, Rembrandt, Potter, Hals, Vermeer, Ostade, Ruisdael. Một nguồn cảm hứng bất tận.

Gogh đã áp dụng những phát minh hình ảnh Nhật Bản này trong công việc của riêng mình. Ông thích các hiệu ứng không gian khác thường, sự mở rộng của màu sắc mạnh mẽ, các đồ vật hàng ngày và sự chú ý đến các chi tiết từ thiên nhiên. Và, tất nhiên, cả bầu không khí vui tươi kỳ lạ.

Gogh không chỉ đơn giản là sao chép các bản in của Nhật Bản. Ông bị ảnh hưởng một phần bởi người bạn nghệ sĩ Émile Bernard, người đã phát triển những ý tưởng mới về hướng đi của nghệ thuật hiện đại. Lấy bản in của Nhật Bản làm ví dụ, Bernard đã cách điệu các bức tranh của chính mình. Ông đã sử dụng những mảng màu đơn giản và đường viền đậm.

Lấy cảm hứng từ Bernard, Vincent bắt đầu giảm ảo tưởng về chiều sâu để ủng hộ một bề mặt phẳng. Tuy nhiên, ông đã kết hợp việc theo đuổi sự phẳng này với nét vẽ xoáy đặc trưng của mình.

Trong lần lưu trú tiếp theo tại Paris, Gogh đã thực hiện ba bản sao của ukiyo-e, dựa trên tranh của Hiroshige, một bậc thầy ukiyo-e Nhật Bản.

Sự nhiệt tình của ông đối với nghệ thuật Nhật Bản sau đó được tiếp nhận bởi các họa sĩ Ấn tượng. Trong một bức thư vào tháng 7 năm 1888, ông gọi các hoạ sĩ Ấn tượng là "những người Pháp Nhật Bản". Tuy nhiên, ông vẫn cực kỳ ngưỡng mộ các kỹ thuật của các nghệ sĩ Nhật Bản, thư cho Theo vào tháng 9 năm 1888 viết:

“Anh ghen tị với người Nhật Bản về tính rõ ràng mà mọi tác phẩm của họ đều có. Tác phẩm của họ không bao giờ chậm chạp, nhưng cũng không bao giờ được thực hiện quá vội vàng. Tranh của họ đơn giản như hơi thở, họ vẽ nên một hình mẫu chỉ với một vài nét chấm phá, nhẹ nhàng và đơn giản như thể chỉ là cài nút áo gi-lê vậy.”

Bức tranh Du nữ, Van Gogh chép lại của cụ #Hiroshige.

Bài trước: Steve Jobs và Tân bản họa