CHÍNH SÁCH NGOẠI GIAO CỦA NGUYỄN ÁNH

Đa số các bạn chửi ông Ánh cõng rắn cắn gà nhà thường chỉ biết là do ông ấy mời quân Xiêm và quân Pháp về đánh Tây Sơn. Thực ra, NA không chỉ có quan hệ với 2 nước ấy mà còn nhiều đồng minh khác.

Sau khi quân Xiêm thua ở Rạch Gầm - Xoài Mút, đã chạy về rồi, nhưng vẫn nuôi chí giúp NA đánh Tây Sơn tiếp. Tuy nhiên, vì NA chứng kiến quân Xiêm đánh Tây Sơn nhưng cướp phá nhiều quá, lại không hiệu quả, nên đã không nhận lời tiếp viện mà xác định tự thân vận động.

Sau khi quân Xiêm thua, NA nhờ cậy Bá Đa Lộc làm môi giới kết nối với Pháp nhưng phía Pháp đã không thực hiện hiệp ước với NA. Thành ra NA chưa kịp bán nước cho Pháp như bác Hồ đã dạy mà chỉ thu dụng được vài chục người Pháp sang trợ giúp với tư cách cá nhân. Trong đó có một người Pháp là Mạn Hòe (Manuel) đã chết trận khi đánh nhau với Tây Sơn, được NA rất cảm phục.

Khi quân Thanh sang đánh Tây Sơn, NA đã gửi thuyền lương đi đường biển cùng mật thư gửi quân Thanh xin được trợ giúp mặt Nam. Nhưng thuyền lương bị bão đánh đắm nên không phối hợp được. Nhà Thanh lúc đó vì thiếu thông tin, không biết NA đã tái chiếm Gia Định khi quân Thanh kéo sang, nên đã không có kết nối để phối hợp tấn công TS.

NA không chỉ có 1 đồng minh trong khu vực là Xiêm, sau khi Quang Trung chết, NA quay lại đánh Tây Sơn, thì ngoài quân Xiêm có ý hỗ trợ còn có Chân Lạp và Lào cũng đem vài ngàn quân trợ giúp mặt Tây. Chân Lạp và Lào đều thù Tây Sơn vì đã từng bị Tây Sơn đánh đuổi. Người Hoa ở Gia Định cũng rất thù Tây Sơn vì đã bị TS đốt phá tan hoang ở Biên Hòa, khiến họ phải chạy vào vùng Chợ Lớn bây giờ gây dựng lại cơ nghiệp, người Hoa cũng giúp NA rất nhiều. Người Chiêm thành cũ (lúc đó thuộc đất Đàng Trong) cũng ủng hộ NA.

Tóm lại, nhà Tây Sơn vào thời điểm đó không hề có đồng minh. Vì thế nên khi QT chết thì NA tận dụng được hết mối quan hệ ngoại giao với các nước lân bang để phục thù, dẫn đến sự sụp đổ của nhà Tây Sơn.

Có thể nói NA là nhà ngoại giao giỏi. Các chúa Nguyễn đã từng xung đột với Xiêm rất nhiều lần do tranh giành ở Chân Lạp, nhưng riêng NA lại được vua Xiêm lúc đó là Rama 1 (Chất Tri) ưu ái, trợ giúp rất nhiều. NA cũng là người có trước sau, khi Xiêm bị Miến Điện xâm lược, NA cũng đem quân trợ chiến với quân Xiêm giành thắng lợi.

Chân Lạp và Lào là những thuộc quốc cũ của Đàng Trong lại không nhân cơ hội NA yếu thế để làm phản mà lại vẫn trợ giúp ông. NA cũng là vị vua đầu tiên của VN mở quan hệ ngoại giao với phương Tây và có lẽ là vị vua duy nhất của VN có "tuyển dụng" quan lại là người nước ngoài (Pháp). Rất tiếc là kể từ thời Minh Mạng trở đi thì các mối quan hệ đó bị suy giảm hoặc biến thành thù địch, do Minh Mạng gây thù chuốc oán với các nước, đặc biệt là chính sách đồng hóa người Chăm, người Chân Lạp. Nếu các vua Nguyễn sau này vẫn duy trì chính sách ngoại giao khéo léo của NA thì VN chưa chắc đã mất nước.

Bài trước: ĐÚNG, SAI VÀ QUAN ĐIỂM